شأن نزول آیه اکمال چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین محمدی؛

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[رضا محمدی]]'''، در کتاب ''«[[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]»'' در این‌باره گفته است:

::::::«این [[آیه]] در [[غدیرخم]] و پس از [[ابلاغ]] [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[مردم]] توسّط [[پیامبر]]{{صل}} نازل شد و از آن استفاده می‌شود که [[امامت]] و [[ولایت]] مکمّل و متمّم [[دین]] است و بدون [[امامت]] و [[ولایت الهی]] [[دین ناقص]] بوده و مورد [[رضایت خداوند]] نیست. آشکار است که آنچه باعث [[یأس]] [[دشمن]] نسبت به [[اسلام]] و [[مسلمانان]] می‌شود آن است که [[جامعه]] بعد از [[پیامبر]]، [[امام]] و [[ولیّ]] امری داشته باشد که همچون [[پیامبر]] و با همان صفات و خصوصیّات [[اسلام]] و [[مسلمانان]] را به پیش ببرد و آنها از هر گزندی [[حفظ]] کند؛ وگرنه [[ابلاغ]] حکمی همچون [[حرمت]] گوشت مردار چگونه باعث [[ناامیدی]] [[دشمن]] از ضربه زدن به [[اسلام]] و نابودی [[مسلمانان]] می‌شود؟ این [[احکام]] پیش از این نیز به [[مردم]] [[ابلاغ]] شده بود و هرگز [[دشمن]] را [[ناامید]] نکرده بود. [[روایات]] فراوانی از طریق [[شیعه]] و [[سنّی]] در این مورد نازل شده است.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ٢. حجت الاسلام و المسلمین رضوی؛

::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید عباس رضوی]]'''، در مقاله''«[[آیه اکمال (مقاله)|آیه اکمال]]»''، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] در این‌باره گفته است:

::::::درباره [[شأن نزول]] [[آیه]] دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی گفته‌اند که آیه در [[روز عرفه]] در [[حجة‌الوداع]] نازل شده است<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۵۸؛ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۳۶؛ الکشاف، ج۱، ص۶۰۵.</ref>. [[ابن‌تیمیه]] گفته آیه در [[عرفه]] نازل شده و در [[غدیر خم]] آیه‌ای نازل نشده است. وی پس از نقل روایتی از [[ابوهریره]] در [[نزول آیه]] در [[غدیرخم]] افزوده است: گوینده آن به [[خدا]] [[تهمت]] بسته است<ref>منهاج السنة النبویة، ج۷، ص۳۱۵-۳۱۷.</ref>. مستند این سخن روایتی است از [[خلیفه دوم]] در پاسخ مردی [[یهودی]] که می‌گفت اگر این [[آیت]] بر ما نازل شده بود ما آن روز را [[عید]] می‌گرفتیم<ref>صحیح البخاری، ج۱، ص۱۶؛ صحیح مسلم، ج۸، ص۲۳۹؛ جامع البیان، ج۶، ص۵۳؛ تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۳۳.</ref>. از [[عمر]] [[روایت]] دیگری نیز نقل شده که آیه در شب [[عید]] در مزدلفه نازل شده است<ref>صحیح مسلم، ج۴، ص۲۳۹.</ref>. [[ابن‌کثیر]] گفته است [[آیه اکمال]] در [[روز]] هشتم [[ذی حجه]] نازل شده و از برخی نقل کرده که روشن نیست [[آیه]] در چه روزی نازل شده است<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۱۵.</ref>. برخی از [[راویان]]، به استناد گفته [[خلیفه دوم]]، [[نزول]] آن را [[روز جمعه]] و برخی به استناد نقل دیگری از وی، [[شب جمعه]] ثبت کرده‌اند<ref>السنن الکبری، نسائی، ج۲، ص۴۲۰.</ref> و برخی گفته‌اند آیه روز [[دوشنبه]] فرود آمده است<ref>المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۱۸۳.</ref>. بنابراین، آیه درباره کامل شدن [[دین]] با [[حج]] است<ref>الکشاف، ج۱، ص۶۰۵.</ref>. [[مفسران]] [[مکتب اهل بیت]]{{عم}} با استفاده از شواهد ادبی و [[تاریخی]] و [[شأن نزول]] آیه [[اثبات]] کرده‌اند: مقصود از {{متن قرآن|الْيَوْمِ}} روز [[بعثت]] یا [[فتح مکه]] نیست، زیرا [[عرب]] [[پیش از بعثت]] [[دینی]] نداشت که با آمدن [[پیامبر]]{{صل}} کامل شده باشد و روز بعثت روز آغاز دین بود نه [[اکمال دین]] و [[کفار]] نیز در آن روز از نابودی دین [[ناامید]] نشدند و سال‌ها با [[اسلام]] جنگیدند. در [[روز فتح مکه]] و یا [[نزول آیه]] [[برائت]] نیز [[دین کامل]] نگشت، چون [[احکام]] بسیاری از دین، پس از فتح مکه نازل شد. مراد از {{متن قرآن|الْيَوْمِ}} [[روز عرفه]] نیز نیست، زیرا کفار [[قریش]] پیش از روز عرفه از [[چیرگی]] بر دنیای اسلام ناامید بودند. مراد [[تحریم]] [[خون]] و میته و مردار و [[قربانی]] برای بتان نیز نیست، چون این موارد در [[سوره]] مکی<ref>{{متن قرآن|قُلْ لَا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنْزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} «بگو: در آنچه به من وحی شده است چیزی نمی‌یابم که برای خورنده‌ای که آن را می‌خورد حرام باشد؛ مگر مردار و یا خون ریخته یا گوشت خوک که پلید است و یا (آنچه) از سر نافرمانی جز به نام خداوند ذبح شده باشد اما کسی که (از خوردن آنها) ناگزیر شده است در حالی که افزونخواه (برای رسیدن به لذت) و متجاوز (از حدّ سدّ جوع) نباشد بی‌گمان پروردگارت آمرزنده بخشاینده است» سوره انعام، آیه ۱۴۵؛ {{متن قرآن|إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}} «جز این نیست که (خداوند) مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را به نام جز خداوند ذبح شده باشد بر شما حرام کرده است؛ پس هر کس ناگزیر (از خوردن آنها) شود در حالی که افزون‌خواه (برای رسیدن به لذّت) و متجاوز (از حدّ سدّ جوع) نباشد بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره نحل، آیه ۱۱۵.</ref> و نیز در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«جز این نیست که (خداوند)، مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را جز به نام خداوند ذبح شده باشد بر شما حرام کرده است؛ پس کسی که ناگزیر (از خوردن این چیزها) شده باشد در حالی که افزونخواه (برای رسیدن به لذّت) و متجاوز (از حدّ سدّ جوع) نباشد بر او گناهی نیست، که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۱۷۳.</ref> [[ممنوع]] شده بود. مقصود از آن [[آیین]] [[حج]] نیز نیست، زیرا یکی از [[مناسک]] [[حجة الوداع]]، حج [[تمتع]] بود که پس از [[درگذشت پیامبر]]{{صل}} در میان بیشتر [[مسلمانان]] فراموش شد. به علاوه، چطور ممکن است [[تعلیم]] چنین [[دستوری]] را [[اکمال دین]] بنامیم و تعلیم [[نماز]] و [[روزه]] و دیگر [[دستورها]] را [[تکمیل دین]] ندانیم. وانگهی، رابطه تعلیم حج تمتع با [[مأیوس]] شدن [[کفار]] از [[دین]] [[مردم]] چیست؟<ref>المیزان، ج۵، ص۱۷۱.</ref>. [[راویان حدیث]] و [[مفسران]] پیرو [[اهل بیت]]{{عم}} و بخش عمده‌ای از [[محدثان]] و مفسران و [[مورخان]] دیگر [[مذاهب]] بر آن‌اند که [[آیه اکمال]] پس از [[آیه تبلیغ]] در [[غدیر خم]] نازل شده است<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۲۴۶.</ref> و مربوط به کامل شدن [[دین]] با [[نصب]] [[ولایت علی]]{{ع}} است<ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص۳۰۰.</ref>. [[دشمنان اسلام]] پس از ناکامی در تمام [[توطئه‌ها]] در [[انتظار]] [[درگذشت پیامبر]]{{صل}} بودند تا [[اسلام]] را نابود سازند و یا آن را از مسیر خود [[منحرف]] کنند. با [[نصب علی]]{{ع}}، ممتازترین [[شاگرد]] [[مکتب]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[جانشینی]] آن [[حضرت]]، [[امید]] آنان برای نابودی دین از میان رفت، [[فخر رازی]] آن را [[تأیید]] کرده و [[سیوطی]] در الاتقان<ref>الإتقان، ج۱، ص۳۱.</ref> و [[الدر المنثور (کتاب)|الدر المنثور]] چندین [[روایت]] در این باره آورده است<ref>الدر المنثور، ج۲، ص۲۵۹.</ref>. [[طبری]] در کتاب الولایة به هفتاد طریق از [[زید بن ارقم]] [[نزول]] آیه اکمال را درباره [[علی]]{{ع}} ثبت کرده است. [[ابوهریره]] [[شأن نزول]] آن را [[واقعه غدیر خم]] می‌داند<ref>تاریخ بغداد، ج۸ ص۲۹۰.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ٣. آقایان فیاض‌بخش و محسنی؛

::::::آقایان '''[[محمد تقی فیاض‌بخش]]''' و دکتر '''[[فرید محسنی]]''' در کتاب ''«[[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]»'' در این‌باره گفته‌‌اند:

::::::«بنا بر نظر [[مفسرین]] [[شیعه]]، این [[آیه]] در [[روز]] ۱۸ [[ذی‌حجه]] [[سال ۱۰ هجری]] نازل شد. چنان که در بحث [[روایی]] با تفصیل بیشتری اشاره می‌شود، پس از [[حجة‌الوداع]] و هنگام مراجعت [[رسول خدا]]{{صل}} به [[مدینه]]، در محلی به نام ضوجان، این [[آیه شریفه]] بر ایشان نازل شد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>.