نظر مهدی‌پژوهان معاصر درباره دجال چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::#مرحوم آیت الله [[صدر الدین صدر]] در اثر خود "المهدی" تنها به ذکر پنج روایت از دو کتاب [[اهل سنت]] - یعنی عقد الدرر و الصواعق المحرقه - اکتفا می‌کند<ref>المهدی، صدر الدین صدر، ترجمه محمد جواد نجفی، صص ۲۵۷ و ۲۵۸.</ref>.  

:::::#لطف‌الله صافی گلپایگانی|آیت الله صافی گلپایگانی]] در دو قسمت از کتاب "منتخب الاثر"، از [[دجال]] یاد می‌کند:

:::::#[[آیت الله ابوطالب تجلیل]] در "من هو المهدی" و شیخ [[محمد فقیه]] در "السفیانی و علامات الظهور" با وجود این که روایات [[علائم ظهور]] را از عامه و خاصه نقل کرده‌اند، هیچ ذکری از "[[دجال]]" به میان نیاورده‌اند<ref>ر.ک: من هو المهدی، صص ۱۱۲ - ۱۲۲، السفیانی و علامات الظهور، محمد فقیه، صص ۲۴ - ۱۸۳.</ref>.  

:::::#[[ابراهیم امینی|آیت الله ابراهیم امینی]] در "دادگستر جهان"، با تردید بسیار به مسئله [[دجال]] نگاه کرده و آن را از رسوبات تفکر مسیحی<ref>دجال در فرهنگ مسیحی «Anti christ» نامیده می‌شود. ر.ک: THE ENCYCLOPEDIA AMERICANA, Vol ۲, PP. ۶۲b ه ۷۲ NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA, Vol ۱, PP. ۶۱۶ ه ۸۱۶ THE ENCYCLOPEDIA OF RELIGION, Vol ۱ ه ۲, PP. ۱۲۳ ه ۷۲۳.</ref> می‌داند که به کتاب‌های [[اهل سنت]] راه یافته است. ایشان بسیاری از روایات [[دجال]] را ضعیف و غیر قابل اعتماد دانسته و در نهایت با بی‌رغبتی، اصل وجود او را قابل پذیرش می‌شمارند؛ ولی کیستی او، اوصاف و سیره‌اش و سایر امور مرتبط به وی را مبهم دانسته و مسکوت عنه می‌گذارند<ref>ر.ک: دادگستر جهان، صص ۲۲۳ - ۲۲۶.</ref>.  

:::::#[[کامل سلیمان]] در "یوم الخلاص" احادیث [[شیعه]] و [[سنی]] را درباره [[دجال]] ذکر کرده ولکن پیش از ذکر آن‌ها می‌گوید: "مسئله [[دجال]]، قضیه‌ای مبهم بوده و بالفعل غیر قابل پذیرش است. زیرا اولاً: اخبار آن غیر معتبرند. ثانیاً: امور جعلی در آن‌ها مشاهده می‌شود که با بلندترین صدا، فریاد زده و اعتراف می‌کند که [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} و [[ائمه|ائمه طاهرین]] {{عم}} از ابراز داشتن این خرافات و اراجیف منزهند. ثالثاً: اساساً برخی از این‌روایات جعلی بوده و سندشان ساختگی است. "اما برخی علائم ذکر شده درباره [[دجال]] بر بعضی پدیده‌های شوم امروزی منطبق است که آدمی را متقاعد می‌سازد که اخبار صحیح این باب نیازمند به تأویل است؛ یعنی زبان این روایات سمبلیک است ... بار دیگر تکرار می‌کنم که تقریباً با یقین می‌توانم بگویم ۹۰% احادیث [[دجال]]، جعلی است و زبان ۱۰% باقی‌مانده نیز رمزی است و این بدان معناست که مقصود از [[دجال]]، افراد دیگری از زمره جباران و سفاکان و مفسدان و احتمالاً برخی از سران دژخیم یهود صهیونیست است؛ ولی در مجموع اکنون نمی‌توانم احتمال صدور سخنانی از [[پیشوایان]] دین را که راویان عمق آن را درنیافته و از این‌رو، تخیلات و برداشت‌های پنداری خویش را بدان افزوده باشند، نفی کنم..."<ref>یوم الخلاص، صص ۷۱۱ و ۷۱۲.</ref>.  

:::::#علامه [[سید محمد صدر]] در جلد سوم موسوعه ارزشمند الامام المهدی با عنوان "تاریخ الغیبة الکبری" بحث مفصلی را به بررسی مسئله [[دجال]] اختصاص داده است. وی معتقد است اکثر قریب به اتفاق اخبار [[دجال]] مبتلای به دو اشکال جدی هستند:

::::::همان‌گونه که پیش از این گفتیم در میان مهدی‌پژوهان، محققی که بیش از دیگران بر رمزی بودن زبان احادیث در قضیه [[دجال]] تأکید داشته و مفصل‌تر بدان پرداخته است، علامه [[سید محمد صدر]] در جلد سوم موسوعة الامام المهدی است که در اینجا خلاصه سخنان ایشان را نقل می‌کنیم.