←مقدمه
(←منابع) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
سبک زندگی [[امام مهدی]] {{ع}}، بسیار ساده و دور از تجمل و اشرافی‌گری است. [[زندگی]] آن حضرت از نظر مادی همانند [[زندگی]] پایین‌ترین [[طبقات جامعه]] است. [[روایات]]، [[امام زمان]] {{ع}} را در این عرصه به [[پیامبر اسلام]] {{صل}} و [[حضرت علی]] {{ع}} مانند دانسته‌اند<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰ و ۳۶۰</ref>. آن حضرت [[لباس]] کم‌بها می‌پوشد و همانند [[مستمندان]] [[غذا]] می‌خورد<ref>{{متن حدیث|مَا لِبَاسُ الْقَائِمِ{{ع}}إِلَّا الْغَلِیظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِب}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۵۴، ۳۵۹ و ۳۵۸.</ref>. این شیوۀ همۀ [[رهبران]] و انسان‌های [[الهی]] است. آنان [[زندگی]] خویش را با [[نیازمندان]] و [[مستمندان]] همسان می‌کنند تا [[فقر]] و [[تنگدستی]] بر آنان گران نیاید و [[محرومیت]] از [[مواهب مادی]] آنان را نیازارد<ref>نهج البلاغه خ ۲۰۹</ref>. برقرار ساختن [[حکومت عدل جهانی]] بی‌گمان با [[رنج‌ها]] و [[سختی‌ها]] همراه است و از این رو، بنابر [[روایات]] حتی [[اصحاب امام زمان]] {{ع}} نیز پیش از برپایی این [[حکومت الهی]] در دشواری و زحمت [[زندگی]] می‌کنند<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰.</ref>. از [[روایات]] دربارۀ محل سکونت [[حضرت مهدی]] {{ع}} استفاده میشود که آن حضرت در [[مسجد سهله]] سکونت خواهد گزید<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰ و ۳۶۰</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۸۷-۲۸۸.</ref> | سبک زندگی [[امام مهدی]] {{ع}}، بسیار ساده و دور از تجمل و اشرافی‌گری است. [[زندگی]] آن حضرت از نظر مادی همانند [[زندگی]] پایین‌ترین [[طبقات جامعه]] است. [[روایات]]، [[امام زمان]] {{ع}} را در این عرصه به [[پیامبر اسلام]] {{صل}} و [[حضرت علی]] {{ع}} مانند دانسته‌اند<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰ و ۳۶۰</ref>. آن حضرت [[لباس]] کم‌بها می‌پوشد و همانند [[مستمندان]] [[غذا]] می‌خورد<ref>{{متن حدیث|مَا لِبَاسُ الْقَائِمِ{{ع}}إِلَّا الْغَلِیظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِب}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۵۴، ۳۵۹ و ۳۵۸.</ref>. این شیوۀ همۀ [[رهبران]] و انسان‌های [[الهی]] است. آنان [[زندگی]] خویش را با [[نیازمندان]] و [[مستمندان]] همسان می‌کنند تا [[فقر]] و [[تنگدستی]] بر آنان گران نیاید و [[محرومیت]] از [[مواهب مادی]] آنان را نیازارد<ref>نهج البلاغه خ ۲۰۹</ref>. برقرار ساختن [[حکومت عدل جهانی]] بی‌گمان با [[رنج‌ها]] و [[سختی‌ها]] همراه است و از این رو، بنابر [[روایات]] حتی [[اصحاب امام زمان]] {{ع}} نیز پیش از برپایی این [[حکومت الهی]] در دشواری و زحمت [[زندگی]] می‌کنند<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰.</ref>. از [[روایات]] دربارۀ محل سکونت [[حضرت مهدی]] {{ع}} استفاده میشود که آن حضرت در [[مسجد سهله]] سکونت خواهد گزید<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲ ص ۳۴۰ و ۳۶۰</ref>.<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۲۸۷-۲۸۸.</ref> | ||
==سیره فردی امام مهدی{{ع}}== | |||
امام مهدی{{ع}} در [[سلوک]] شخصی و [[رفتار فردی]] خویش، همانند جدش [[رسول الله]]{{صل}} برای همگان [[اسوه]] و الگوی نمونه است. آن [[حضرت]] اگرچه [[حاکم]] مطلق همه [[جهان]] است اما همانند [[امیرمؤمنان]]{{ع}} [[حکومت]] در نگاه ایشان وسیله‌ای برای [[خدمت]] به [[بندگان خدا]] و [[تربیت]] [[مردم]] و [[رشد]] و تعالی [[جامعه]] به قله‌های کمال است، نه چیز دیگر. | |||
آن حضرت سرآمد همه در [[علم]] و [[دانش]] و وجود نازنینشان چشمه سار [[برکت]] و [[پاکی]] است؛ با اینکه فرمانروای مطلق جهان است، اما این [[فرمانروایی]] و [[سلطنت]] بر [[دنیا]]، هرگز مانع از [[تهجّد]] و [[عبادت]] آن حضرت نمی‌شود. | |||
درباره عبادت و تهجّد و [[شب زنده داری]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} [[یحیی بن فضل نوفلی]] گوید: در [[بغداد]] [[محضر امام]] [[موسی بن جعفر]]{{ع}} رسیدم دیدم که حضرت پس از [[نماز عصر]] دستان مبارکش را به [[دعا]] برداشت و برای [[تعجیل فرج امام مهدی]]{{ع}} دعا فرمود. وقتی من از آن حضرت در این باره پرسیدم در پاسخ فرمود: | |||
{{متن حدیث|ذَلِكَ الْمَهْدِيُّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ{{صل}}... أَسْمَرُ اللَّوْنِ يَعْتَادُهُ مَعَ سُمْرَتِهِ صُفْرَةٌ مِنْ سَهَرِ اللَّيْلِ بِأَبِي مَنْ لَيْلَهُ يَرْعَى النُّجُومَ سَاجِداً وَ رَاكِعاً بِأَبِي مَنْ لَا يَأْخُذُهُ فِي اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ مِصْبَاحُ الدُّجَى بِأَبِي الْقَائِمُ بِأَمْرِ اللَّهِ}}<ref>بحارالانوار، ج۸۳، ص۸۱.</ref>؛ او [[مهدی]]{{ع}} از [[آل محمد]]{{عم}} است... با وجود اینکه رنگ چهره‌اش گندمی است، بر اثر تهجّد و [[شب‌زنده‌داری]]، رنگش به زردی متمایل است، پدرم فدای کسی باد که شب‌ها در حال [[سجده]] و [[رکوع]]، طلوع و [[غروب]] [[ستارگان]] را نظاره می‌کند. و پدرم فدای کسی که در راه [[خشنودی خدا]]، [[سرزنش]] هیچ سرزنش‌کننده‌ای در او اثر نمی‌گذارد، هم او که روشنی‌بخش [[تاریکی]] است. پدرم فدای کسی که به امر [[خدا]] [[قیام]] می‌نماید. | |||
[[امام رضا]]{{ع}} در توصیف [[روحیه]] [[تعبد]] امام مهدی{{ع}} در برابر [[خدای متعال]] فرمود: {{متن حدیث|يَكُونُ أَشَدَّ النَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ}}<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۸.</ref>؛ «او در برابر خدای [[جلیل]] از همگان متواضع‌تر است». | |||
نیز آن حضرت در توصیف [[خشوع]] شدید [[حضرت مهدی]]{{ع}} در برابر [[خدا]] می‌فرمایند: {{متن حدیث|المَهدِیّ خاشِعُ للهِ کَخُشوعِ النَّسرِ لِجَنَاحِه}}<ref>التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، ص۱۵۳.</ref>؛ «[[مهدی]]{{ع}} در برابر [[خداوند]] [[فروتن]] است، همچون [[عقاب]] در برابر بالش». در این [[کلام]] [[حضرت رضا]]{{ع}}، خشوع کردن حضرت مهدی{{ع}} در برابر خداوند به انعطاف پذیری شیشه [[تشبیه]] شده است، شاید منظور این باشد که همان طور که شیشه زود می‌شکند و خورد میشود همان طور هم مهدی{{ع}} در مقابل خدا خورد میشود و خشوع می‌نماید. | |||
[[امام مهدی]]{{ع}} بسیار سخت کوش و بردبار و [[اهل]] [[صبر]] و [[مجاهدت]] و [[مبارزه]] و شتابنده به سوی [[نیکی]] هاست. در [[حدیث لوح]] که [[امام صادق]]{{ع}} آن را از [[پدر]] بزرگوارش [[امام باقر]]{{ع}} و او از [[جابر بن عبد الله انصاری]] و او از [[حضرت]] [[فاطمه علیها السلام]] نقل کرده است، پس از بر شمردن دیگر [[اوصیای پیامبر اکرم]]{{صل}} درباره امام مهدی{{ع}} چنین آمده است: | |||
{{متن حدیث|وَ الْخَازِنَ لِعِلْمِيَ الْحَسَنَ الْعَسْكَرِيَّ ثُمَّ أُكْمِلُ دِينِي بِابْنِهِ مُحَمَّدٍ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ عَلَيْهِ كَمَالُ مُوسَى وَ بَهَاءُ عِيسَى وَ صَبْرُ أَيُّوبَ}}<ref>الإحتجاج، ج۱، ص۶۸.</ref>؛ سپس خزانه‌دار [[علم]] من [[حسن عسکری]] و پس از او دینم به وسیله فرزندش محمد (حضرت مهدی) به کمال و فعلیت می‌رسد؛ همو که دارای کمال [[موسی]]{{ع}} و [[شکوه]] [[عیسی]]{{ع}} و [[شکیبایی]] ایوب{{ع}} است. | |||
در دعایی که [[امام رضا]]{{ع}} [[شیعیان]] را به خواندن آن سفارش فرمود، درباره حضرت مهدی{{ع}} این گونه توصیف شده است: | |||
{{متن حدیث|اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ وَ خَلِيفَتِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ وَ لِسَانِكَ الْمُعَبِّرِ عَنْكَ النَّاطِقِ بِحُكْمِكَ وَ عَيْنِكَ النَّاظِرَةِ بِإِذْنِكَ وَ شَاهِدِكَ عَلَى عِبَادِكَ الْجَحْجَاحِ الْمُجَاهِدِ الْعَائِذِ بِكَ الْعَابِدِ عِنْدَكَ}}<ref>مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۱، ص۴۰۹؛ البلد الأمین و الدرع الحصین، ص۸۱؛ بحارالانوار، ج۹۲، ص۳۳۰.</ref>؛ «خدایا از ولی و [[خلیفه]] و حجتت بر [[مردم]] و زبان گویایی که با [[اذن]] تو و بر اساس [[حکمت]] تو سخن می‌گوید و چشم بیدار تو و [[گواه]] بر بندگانت وسخت کوش تلاشگر را در [[پناه]] خودت محافظت بفرما». | |||
[[امام مهدی]]{{ع}} [[اهل]] [[سکینه]] و [[وقار]] است. [[حرث بن مغیره نصری]] گوید به [[امام صادق]]{{ع}} عرض کردم: {{متن حدیث|قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} بِمَ يُعْرَفُ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ؟ قَالَ بِالسَّكِينَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْعِلْمِ وَ الْوَصِيَّةِ}}<ref>بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد{{صل}}، ج۱، ص۴۹۰؛ الإمامه و التبصره من الحیره، ص۱۳۸.</ref>؛ «چگونه صاحب [[مقام امامت]] شناخته میشود؟ [[حضرت]] فرمود: به [[آرامش]] [[دل]] و وقار و [[دانش]] و [[وصیت]]». | |||
[[حضرت مهدی]]{{ع}} در استفاده از [[بیت المال]] و امور [[معیشت]]، [[قناعت]] و [[زهد]] را پیشه خود می‌کند و در امر [[خوراک]] و [[پوشاک]] درباره شخص خود بسیار سخت گیر و دقیق است، چنان‌که در برخی [[روایات]]، [[سیره]] آن حضرت در [[پوشش]] و استفاده از غذاها، به شیوه جدش [[امیرمؤمنان]]{{ع}} [[تشبیه]] شده است. | |||
امام صادق{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|أَنَّ قَائِمَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ{{عم}} إِذَا قَامَ لَبِسَ ثِيَابَ عَلِيٍّ{{ع}} وَ سَارَ بِسِيرَةِ عَلِيٍّ{{ع}}}} <ref>الکافی، ج۱، ص۴۱۱؛ ج۶، ص۴۴۴.</ref>؛ «همانا [[قائم]] ما [[اهل بیت]]، آنگاه که [[قیام]] کند، [[لباس علی]]{{ع}} را بر تن خواهد کرد و بر سیره او عمل خواهد نمود». | |||
[[یعقوب بن شعیب]] از [[حضرت صادق]]{{ع}} [[روایت]] می‌کند که فرمود: | |||
{{متن حدیث|أَ لَا أُرِيكَ قَمِيصَ الْقَائِمِ الَّذِي يَقُومُ عَلَيْهِ فَقُلْتُ بَلَى قَالَ فَدَعَا بِقِمَطْرٍ فَفَتَحَهُ وَ أَخْرَجَ مِنْهُ قَمِيصَ كَرَابِيسَ فَنَشَرَهُ فَإِذَا فِي كُمِّهِ الْأَيْسَرِ دَمٌ فَقَالَ هَذَا قَمِيصُ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} الَّذِي عَلَيْهِ يَوْمَ ضُرِبَتْ رَبَاعِيَتُهُ وَ فِيهِ يَقُومُ الْقَائِمُ فَقَبَّلْتُ الدَّمَ وَ وَضَعْتُهُ عَلَى وَجْهِي ثُمَّ طَوَاهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} وَ رَفَعَهُ}}<ref>الغیبه، نعمانی، ص۲۴۳؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۳۵۵.</ref>؛ آیا نمی‌خواهی [[پیراهن قائم]] را که در آن قیام می‌کند به تو نشان دهم؟ عرض کردم: چرا می‌خواهم ببینم. حضرت دستور داد جعبه‌ای آوردند و در آن را گشود و یک پیراهن کرباسی از میان آن بیرون آورد و آن را باز کرد. دیدم آستین چپ آن [[خون]] آلود است. حضرت فرمود: این [[پیراهن پیامبر]] است که در روزی که دندان مبارکش را شکستند به تن داشت، قائم هم در [[روز]] ظهورش این را به تن می‌کند. من آن [[خون]] خشکیده را بوسیدم و آن را به صورت خود مالیدم. سپس [[حضرت]] پیراهن را پیچید و برداشت. | |||
[[معلی بن خنیس]] از [[امام صادق]]{{ع}} نقل کرده است که فرمود: | |||
{{متن حدیث|إِنَّ عَلِيّاً{{ع}} كَانَ عِنْدَكُمْ فَأَتَى بَنِي دِيوَانٍ وَ اشْتَرَى ثَلَاثَةَ أَثْوَابٍ بِدِينَارٍ... ثُمَّ رَفَعَ يَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَلَمْ يَزَلْ يَحْمَدُ اللَّهَ عَلَى مَا كَسَاهُ حَتَّى دَخَلَ مَنْزِلَهُ ثُمَّ قَالَ هَذَا اللِّبَاسُ الَّذِي يَنْبَغِي- لِلْمُسْلِمِينَ أَنْ يَلْبَسُوهُ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} وَ لَكِنْ لَا يَقْدِرُونَ أَنْ يَلْبَسُوا هَذَا الْيَوْمَ وَ لَوْ فَعَلْنَاهُ لَقَالُوا مَجْنُونٌ وَ لَقَالُوا مُرَاءٍ وَ اللَّهُ تَعَالَى يَقُولُ- {{متن قرآن|وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ}}<ref>«و جامه‌ات را پاکیزه گردان» سوره مدثر، آیه ۴.</ref> قَالَ وَ ثِيَابَكَ ارْفَعْهَا وَ لَا تَجُرَّهَا وَ إِذَا قَامَ قَائِمُنَا كَانَ هَذَا اللِّبَاسَ}}<ref>الکافی، ج۶، ص۴۵۶.</ref>؛ همانا علی{{ع}} نزد شما بود، او نزد بنی [[دیوان]] آمده و سه [[لباس]] به یک دینار خرید... سپس دست به [[آسمان]] بلند کرده و پیوسته [[خداوند]] را بر آن چه به او پوشانده بود [[شکر]] می‌کرد تا این که به [[منزل]] رسید و فرمود این همان لباسی است که سزاوار است [[مسلمانان]] آن را بپوشند. امام صادق{{ع}} در ادامه فرمودند: ولی امروز [[مردم]] نمی‌توانند آن لباس را بپوشند و اگر ما چنین کنیم می‌گویند دیوانه است یا می‌گویند [[ریا]] می‌کند در حالی که خداوند می‌فرماید: لباست را بالا بگیر و بر [[زمین]] نکش و چون [[قائم]] ما [[قیام]] کند چنین لباسی خواهد بود. | |||
[[ابوبصیر]] از امام صادق{{ع}} [[روایت]] کرده که آن حضرت فرمود: | |||
{{متن حدیث|مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ}}<ref>الغیبه، نعمانی، ۲۳۳؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۵۴. در نقل دیگر ابی بصیر از امام صادق{{ع}} چنین روایت کرده است: {{متن حدیث|مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ فَوَ اللَّهِ مَا لِبَاسُهُ إِلَّا الْغَلِيظُ وَ لَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ وَ مَا هُوَ إِلَّا السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ}}؛ چرا به خروج امام قائم شتاب می‌کنید بخدا قسم به جز جامه‌ای درشت بافت نپوشد و به جز غذای ناگوار نخورد و مرگ در سایه شمشیر است» (الغیبه، نعمانی، ص۲۳۳).</ref>؛ چرا به فرا رسیدن [[خروج قائم]] [[شتاب]] می‌کنید، به [[خدا]] قسم [[لباس]] او جز [[جامه]] درشت و [[خشن]] نخواهد بود و غذایش جز [[خوراک]] ناگوار و ناخوش نباشد و به جز جامه‌ای درشت بافت نپوشد و به جز کار زار با [[شمشیر]] و [[مرگ و کشتار]] چیزی نخواهد بود. | |||
[[معمر بن خلاد]] گوید: | |||
{{متن حدیث|ذُكِرَ الْقَائِمُ عِنْدَ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا{{ع}}فَقَالَ أَنْتُمُ الْيَوْمَ أَرْخَى بَالًا مِنْكُمْ يَوْمَئِذٍ قَالُوا وَ كَيْفَ قَالَ لَوْ قَدْ خَرَجَ قَائِمُنَا{{ع}} لَمْ يَكُنْ إِلَّا الْعَلَقُ وَ الْعَرَقُ وَ النَّوْمُ عَلَى السُّرُوجِ وَ مَا لِبَاسُ الْقَائِمِ{{ع}} إِلَّا الْغَلِيظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِبُ}}<ref>الغیبه، نعمانی، ۲۸۵.</ref>؛ نزد [[امام]] ابی [[الحسن]] الرّضا{{ع}} از [[قائم]] یاد شد، پس فرمود: شما امروز آسوده‌تر از آن [[روز]] هستید، عرض کردند: چگونه؟ فرمود: اگر قائم ما{{ع}} خروج کند جز لخته [[خون]] و عرق و بر روی زین‌های اسبان [[خفتن]] چیزی در کار نخواهد بود و لباس قائم{{ع}} جز جامه خشن و خوراک او جز غذای ناگوار و نامطبوع نخواهد بود. | |||
[[حضرت مهدی]]{{ع}} با همه این سخت‌گیری‌ها برخودش در استفاده از [[بیت المال]]، با [[مردم]] برخورد [[سخاوت]] مندانه داشته و نسبت به آنان از همه دلسوزتر و مهربان‌تر است. [[امام رضا]]{{ع}} اوصاف و خصوصیات فردی [[امامان معصوم]]{{عم}} را که حضرت مهدی{{ع}} یکی از آن بزرگواران است، چنین بر شمرده است: | |||
{{متن حدیث|يَكُونُ أَوْلَى بِالنَّاسِ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَشْفَقَ عَلَيْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ يَكُونُ أَشَدَّ النَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ}}<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۸.</ref>؛ او نسبت به مردم از خودشان اولی و احقّ است و از [[پدران]] و مادرانشان درباره ایشان مهربان‌تر و دلسوزتر و در برابر خدا از همگان متواضع‌تر است. | |||
در [[زیارت صاحب الامر]]{{ع}} درباره ویژگی [[نصیحت]] و [[خیرخواهی]] آن [[حضرت]] نسبت به مردم آمده است: | |||
{{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْوَلِيُّ النَّاصِحُ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا سَفِينَةَ النَّجَاةِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ الْحَيَاةِ}}<ref>إلزام الناصب فی إثبات الحجه الغائب{{ع}}، ج۲، ص۸۵.</ref>؛ [[سلام]] بر تو ای ولی [[نصیحت]] کننده و [[خیرخواه]] و ای [[کشتی نجات]] [[بشریت]] و ای چشمه‌سار جاری [[حیات]] و [[زندگی]].<ref>[[قنبرعلی صمدی|صمدی، قنبرعلی]]، [[سیره امام مهدی در عصر ظهور (کتاب)|سیره امام مهدی در عصر ظهور]]، ص ۵۶.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||