اقسام و انواع علم کدام‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

== پاسخ نخست ==

== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==

| تصویر = 60727626.jpg

| پاسخ‌دهنده = سید نسیم عباس نقوی

«اقسام علم، اولین تقسیمی که حکماء برای علم ذکر کردند علم را به حضوری و حصولی نموده‌اند.

:نوع اول، "علم کلی" و یا "علم ما قبل الکثرة" نامیده می‌شود. همانند تصویر یک ساختمان که در ذهن مهندس آن وجود دارد "تصور" که قبل از شروع به ساخت و در حال ساخت و ساز و بعد از آن و حتی بعد از تخریب آن ساختمان هم، به همان صورت اولیه باقی است و هیچ تغییری نمی‌کند و یا همانند علم یک منجّم به اینکه در فلان ساعت از فلان روز خورشیدگرفتگی پیش می‌آید "تصدیق" که این علم نیز قبل و بعد و در حال کسوف به همین حال بوده و تغییری نمی‌کند.

'''[[علم فعلی]] و علم انفعالی''': علم را وقتی با معلوم آن بسنجیم یا علت تحقق معلوم در خارج است یا معلولِ تحققِ خارجیِ معلوم است و یا هیچکدام. یعنی نه تأثیری در وجود خارجی معلوم دارد و نه از وجود خارجی آن، حاصل شده است. قسم اول را علم فعلی <ref> : ابن سینا، الاشارات و التنبیهات، ج ۳،صص ۲۹۸ و ۳۰۱؛ صدرالمتألهین، الاسفار الاربعة، ج۳ ،ص۳۸۳ و ج۶ ،ص۱۸۹ و ج۸ ،ص۷۳؛ طباطبائی، نهایة الحكمة، ص۳۲۳.</ref> می‌نامند. مانند علم خداوند به موجودات و علم سایر علل به معلول‌های خود همانند علم یک مهندس به ساختمانی که احداث می‌کند. قسم دوم علم انفعالی نام دارد همانند علم ممکنات به چیزهایی که معلول آنها نیستند و قسم سوم که نه فعلی است و نه انفعالی همانند علم موجودات ذی‌شعور به ذات خود. فلاسفه علم فعلی را از حیث وجود، اتمّ از علم انفعالی می‌دانند چه اینکه علم فعلی اقتضای فاعلیت عالم را دارد و علم انفعالی اقتضای انفعال وی را و نیز علم فعلی مفید وجود است و علم انفعالی مستفاد از وجود.<ref>علم فعلی اصطلاح دیگری هم دارد كه به معنای علم در مرتبه فعل است و در مقابلش علم ذاتی است به معنای علمی كـه در مرتبه ذات قرار دارد.</ref>

| تصویر = 120129.jpg

| پاسخ‌دهنده = سید امین موسوی

*«'''علم حضوری:''' علمی است که وجود علم عین وجود معلوم است و انکشاف معلوم پیش عالم به واسطه حضور خود معلوم در نزد عالم است. و شی ادراک کننده بدون وساطت تصویر ذهنی شخصیت واقعی معلوم را می‌یابد.<ref> اصول فلسفه و روش رئالیسم، سید محمد حسین طباطبایی، ج۱، ص۸۳ و ج۲، ص۴۴.</ref> مثل علم نفس ناطقه به خود و به صفات متضمّنه خود که بدون حصول صورت حاصل می‌شود زیرا اگر صورت نفس در نفس حاصل شود، اجتماع مثلین لازم آید و مانند علم عقول بر نفس‌های خود که بدون صورت ایجاد می‌شود<ref> غیاث اللغات، ص۶۱۰.</ref> نظر حکمای مشاء و اشراق در علم حضوری حکمای مشاء علم حضوری را اختصاص به علم شی به نفس خود و به امور غیر خارج از خود مانند صور علمی حال در آن و صفت قائم به آن منحصر کرده‌اند.  حکماء اشراق آن را شامل علت به معلول خود و علم معلول به علت خود دانسته‌اند، زیرا وجود معلول به نسبت به علت خود، وجود رابط است و به آن قیام دارد و از آن مستقل نیست و اگر علت و معلول از ماده مجرد باشند، معلول با عین وجود برای علت خود معلوم به علم حضوری خواهد بود. همچنین علم برای معلول خود که نسبت به او رابطه و قائم است، حضور دارد. بنابراین علت برای معلول خود، معلوم به علم حضوری است مشروط به آن که هر دو مجرد از ماده باشند<ref> مجموعه مصنفات شیخ اشراق، شهاب الدین یحیی سهروردی، ج۱، ص۷۳، ۴۸۳.</ref>.

{{پایان}}

{{همچنین ببینید

| رده:آثار علم معصوم | رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم | رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم | رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم |

{{پانویس}}

[[رده:پرسش‌های علم معصوم]]

[[رده:(اق): پرسش‌هایی با ۲۱ پاسخ]]

[[رده:(اق): پرسش‌های علم غیب معصوم با ۲۱ پاسخ]]