←جستارهای وابسته
(صفحهای تازه حاوی «{{سیره معصوم}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين...» ایجاد کرد) |
|||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
==دیگر اقدامات== | ==دیگر اقدامات== | ||
تلاشهای حقطلبانه و باطلستیزانه و آگاهیبخش [[فاطمه]]{{س}} به آنچه بدان اشاره رفت محدود نمیشود. [[سکوت]] او در برابر سران [[حکومت]] و [[تصمیم]] وی مبنی بر اینکه هرگز با آنان سخن نخواهد گفت<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۶، ص۴۶؛ ج۱۶، ص۲۱۴.</ref>، رویگردانی از آنان و پاسخ ندادن به سلامشان<ref>الامامة و السیاسة، ج۱، ص۳۱؛ بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۰۳.</ref>، [[سخنرانی]] در بستر [[بیماری]] در جمع [[زنان]] [[مهاجر]] و [[انصار]] که به [[عیادت]] او آمده بودند<ref>ر.ک: احتجاج، طبرسی، ج۱، ص۱۴۶ - ۱۴۹؛ کشف الغمة، ج۱، ص۴۹۲ - ۴۹۴.</ref>، [[وصیت]] به [[تجهیز]] و [[دفن]] شبانه و<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۵۹ و ۱۸۲ - ۱۸۳.</ref>... از دیگر اقدامات آن [[حضرت]] در راه اهداف یاد شده است و ما به لحاظ رعایت اختصار از توضیح آنها خودداری کردیم.<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص ۱۲۲.</ref> | تلاشهای حقطلبانه و باطلستیزانه و آگاهیبخش [[فاطمه]]{{س}} به آنچه بدان اشاره رفت محدود نمیشود. [[سکوت]] او در برابر سران [[حکومت]] و [[تصمیم]] وی مبنی بر اینکه هرگز با آنان سخن نخواهد گفت<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۶، ص۴۶؛ ج۱۶، ص۲۱۴.</ref>، رویگردانی از آنان و پاسخ ندادن به سلامشان<ref>الامامة و السیاسة، ج۱، ص۳۱؛ بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۰۳.</ref>، [[سخنرانی]] در بستر [[بیماری]] در جمع [[زنان]] [[مهاجر]] و [[انصار]] که به [[عیادت]] او آمده بودند<ref>ر.ک: احتجاج، طبرسی، ج۱، ص۱۴۶ - ۱۴۹؛ کشف الغمة، ج۱، ص۴۹۲ - ۴۹۴.</ref>، [[وصیت]] به [[تجهیز]] و [[دفن]] شبانه و<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۵۹ و ۱۸۲ - ۱۸۳.</ref>... از دیگر اقدامات آن [[حضرت]] در راه اهداف یاد شده است و ما به لحاظ رعایت اختصار از توضیح آنها خودداری کردیم.<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص ۱۲۲.</ref> | ||
==[[عدالتگرایی]] و [[ظلمستیزی]]== | |||
یکی از [[آثار دوستی]] و [[دشمنی]] در [[راه خدا]] عدالتگرایی و ظلمستیزی است. بر این اساس، [[انسان]] عدالتگرا و [[ظلمستیز]] همواره طرفدار [[فکر]]، [[مکتب]]، [[حزب]] و گروهی است که عدالتگر و ظلمستیز باشد. در سخنان و [[سیره]] فاطمی، شواهد بسیاری بر وجود این [[خصلت]] در آن [[حضرت]] در [[کاملترین]] شکل و مرتبه به چشم میخورد. | |||
از جمله [[روایات]] آن حضرت درباره [[ظلم]] و [[ظالمان]] روایتی از [[رسول خدا]]{{صل}} است که فرمود: | |||
هیچگاه دو گروه [[ظالم]] با یکدیگر به [[ستیز]] برنمیخیزند، جز آنکه [[خداوند]] از آنان دوری میگزیند و برای [[خدا]] اهمیتی ندارد کدام [[پیروز]] شوند و هیچگاه دو گروه ظالم به مقابل هم درنمیآیند، جز آنکه [[بدبختی]] و [[بلا]] متوجه ظالمترینشان میشود<ref>{{متن حدیث|عن فاطمة الکبری قالت: قال رسول الله: ما التقی جندان ظالمان الا تخلی الله منهما فلم بال ایهما غلب. و ما التقی جندان ظالمان الا کانت الدائره علی اعتاهما}}؛ (دولابی، الذریة الطاهره، ص۱۴۹؛ اربلی، کشف الغمه، ج۲، ص۱۷۶).</ref>. | |||
در [[سلوک]] [[اجتماعی]] [[حضرت فاطمه]]، نمونههای بسیاری از ظلمستیزی و عدالتگرایی به چشم میخورد. این [[رفتارها]] گاه در سطح محدود و جزئی و گاه در سطح کلان (درگیری با [[حاکمیت سیاسی]]) بروز کرده است. | |||
در سطح جزئی میتوان به این [[روایت]] منسوب به [[امام حسن عسکری]] استناد کرد: | |||
روزی دو [[زن]] نزد [[فاطمه]] آمدند و درباره موضوع مورد اختلافشان او را به [[داوری]] برگزیدند. آن حضرت یکی از آن دو را نسبت به دیگری ظالم دید و به [[یاری]] زن [[مظلوم]] شتافت و با یاری فاطمه، آن زن توانست بر دیگری [[غالب]] شود؛ از این رو بسیار شاد و مسرور شد. فاطمه که [[شادی]] او را دید، اظهار داشت: شادی [[ملائکه]] به واسطه [[پیروزی]] و [[غلبه]] تو بر او، بسیار بیشتر از شادی توست و [[حزن]] و [[اندوه]] [[شیطان]] و یارانش نیز از اندوه آن زن بیشتر است. پس از این جریان، خداوند به ملائکه فرمود: برای فاطمه به واسطه این کار، هزاران برابر [[اجر]] قرار دهید و این را نسبت به هر کس که چنین کند، به صورت یک [[سنت]] مقرر کنید<ref>{{متن حدیث|وَ قَالَتْ فَاطِمَةُ{{س}} وَ قَدِ اخْتَصَمَ إِلَيْهَا امْرَأَتَانِ، فَتَنَازَعَتَا فِي شَيْءٍ مِنْ أَمْرِ الدِّينِ: إِحْدَاهُمَا مُعَانِدَةٌ وَ الْأُخْرَى مُؤْمِنَةٌ، فَفَتَحَتْ عَلَى الْمُؤْمِنَةِ حُجَّتَهَا، فَاسْتَظْهَرَتْ عَلَى الْمُعَانِدَةِ، فَفَرِحَتْ فَرَحاً شَدِيداً. فَقَالَتْ فَاطِمَةُ{{س}}: إِنَّ فَرَحَ الْمَلَائِكَةِ بِاسْتِظْهَارِكِ عَلَيْهَا أَشَدُّ مِنْ فَرَحِكِ، وَ إِنَّ حُزْنَ الشَّيْطَانِ وَ مَرَدَتِهِ بِحُزْنِهَا عَنْكِ أَشَدُّ مِنْ حُزْنِهَا. وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لِلْمَلَائِكَةِ: أَوْجِبُوا لِفَاطِمَةَ بِمَا فَتَحَتْ عَلَى هَذِهِ الْمِسْكِينَةِ الْأَسِيرَةِ- مِنَ الْجِنَانِ أَلْفَ أَلْفِ ضِعْفِ مَا كُنْتُ أَعْدَدْتُ لَهَا وَ اجْعَلُوا هَذِهِ سُنَّةً فِي كُلِّ مَنْ يَفْتَحُ عَلَى أَسِيرٍ مِسْكِينٍ، فَيَغْلِبُ مُعَانِداً- مِثْلَ أَلْفِ أَلْفِ مَا كَانَ لَهُ مُعَدّاً مِنَ الْجِنَانِ}}؛ (منسوب به امام حسن عسکری، تفسیر الامام العسکری، ص۳۴۷؛ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۲، ص۸؛ ج۸، ص۱۸۰).</ref>. | |||
در عرصه [[سیاسی]] نیز مواضع آن [[حضرت]] همواره در راستای تقویت [[جبهه حق]] و [[تضعیف]] [[جبهه]] [[ظالم]] بود. در مباحث پیشین، به چگونگی [[رفتار]] آن حضرت در [[دفاع]] از پدرش در [[مکه]] در برابر [[مشرکان]] و نیز چگونگی رفتارش در برابر [[امهانی دختر ابی طالب]] ([[خواهر]] شوهرش) که در جریان [[فتح مکه]]، برخی مشرکان را [[پناه]] داده بود، اشارهای داشتیم اما مهمترین نمود [[ظلمستیزی]] آن حضرت پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}} و در برابر بزرگترین [[ظلم]] [[تاریخ]] بروز یافت و وی با تمام وجود، به عرصه دفاع از بزرگترین [[مظلوم]] تاریخ یعنی [[امیرمؤمنان]] برخاست و از تمامی امکانات و مسیرهای ممکن بهره جست. | |||
در آغازین روزهای پس از فاجعه [[سقیفه]]، تمام تلاش خویش را برای تبیین [[حق]] و بیان سفارشهای [[نبوی]] درباره [[حقوق اهل بیت]]{{عم}} به کار بست؛ از این رو شبها به همراه [[همسر]] و دو فرزندش به در [[خانه]] [[مهاجران]] و [[انصار]] میرفت تا حق [[غصب]] شده علی را به آنان یادآوری کند<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ{{ع}} أَنَّ عَلِيّاً{{ع}} حَمَلَ فَاطِمَةَ{{س}} عَلَى حِمَارٍ وَ سَارَ بِهَا لَيْلًا إِلَى بُيُوتِ الْأَنْصَارِ يَسْأَلُهُمُ النُّصْرَةَ وَ تَسْأَلُهُمْ فَاطِمَةُ{{س}} الِانْتِصَارَ لَهُ فَكَانُوا يَقُولُونَ يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ قَدْ مَضَتْ بَيْعَتُنَا لِهَذَا الرَّجُلِ لَوْ كَانَ ابْنُ عَمِّكِ سَبَقَ إِلَيْنَا أَبَا بَكْرٍ مَا عَدَلْنَاهُ بِهِ فَقَالَ عَلِيٌّ{{ع}} أَ كُنْتُ أَتْرُكُ رَسُولَ اللَّهِ مَيْتاً فِي بَيْتِهِ لَا أُجَهِّزُهُ وَ أَخْرُجُ إِلَى النَّاسِ أُنَازِعُهُمْ فِي سُلْطَانِهِ وَ قَالَتْ فَاطِمَةُ مَا صَنَعَ أَبُو الْحَسَنِ إِلَّا مَا كَانَ يَنْبَغِي لَهُ وَ صَنَعُوا هُمْ مَا اللَّهُ حَسِيبُهُمْ عَلَيْهِ}}؛ (جوهری، السقیفه و فدک، ص۶۳؛ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۰۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۳).</ref> و در دیدارهای خصوصی با افراد نیز [[جریان غدیر]] و [[حق ولایت]] و [[امامت]] و [[وصایت]] علی را یادآور میشد. | |||
در یکی از روزهای بعد از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}} و [[غصب خلافت]]، هنگامی که [[فاطمه]] طبق روال آن روزها، به [[زیارت]] [[قبر]] [[حمزه]] و دیگر شهدای [[احد]] رفته بود و برای از دست دادن [[پیامبر]] و [[مظلومیت اهل بیت]] او میگریست، یکی از [[مسلمانان]] به نام [[محمود بن لبید]] از فاطمه درباره تصریح پیامبر قبل از وفاتش درباره وصایت [[امیرالمؤمنین]] پرسید و فاطمه پاسخ داد: «شگفتا! آیا [[روز]] [[غدیرخم]] را فراموش کردهاید؟». | |||
محمود بن لبید گفت: آن واقعه رخ داده است؛ اما میخواهم آنچه را [[رسول خدا]] به شکل محرمانه به شما گفته است، بدانم. فاطمه در پاسخ فرمود: | |||
[[خدا]] را [[گواه]] بر [[راستی]] سخنم میگیرم؛ از پدرم شنیدم که فرمود: علی بهترین کسی است که در میان شما به عنوان [[جانشین]] خود قرار میدهم و او [[امام]] و [[خلیفه]] پس از من است و بعد از او، دو سبطم و نُه نفر از [[نسل حسین]] [[امامان]] نیکوسیرت هستند که اگر از ایشان [[پیروی]] کنید، آنان را [[هدایتگر]] و [[هدایتشده]] مییابید و اگر با آنان [[مخالفت]] کنید، تا [[روز قیامت]] در [[اختلاف]] خواهید بود<ref>{{متن حدیث|عَنْ مَحْمُودِ بْنِ لَبِيدٍ قَالَ: لَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} كَانَتْ فَاطِمَةُ تَأْتِي قُبُورَ الشُّهَدَاءِ وَ تَأْتِي قَبْرَ حَمْزَةَ وَ تَبْكِي هُنَاكَ فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضِ الْأَيَّامِ أَتَيْتُ قَبْرَ حَمْزَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَوَجَدْتُهَا{{صل}} تَبْكِي هُنَاكَ فَأَمْهَلْتُهَا حَتَّى سَكَتَتْ فَأَتَيْتُهَا وَ سَلَّمْتُ عَلَيْهَا وَ قُلْتُ يَا سَيِّدَةَ النِّسْوَانِ قَدْ وَ اللَّهِ قُطِعَتْ أَنْيَاطُ قَلْبِي مِنْ بُكَائِكِ فَقَالَتْ يَا بَا عُمَرَ يَحِقُّ لِيَ الْبُكَاءُ وَ لَقَدْ أُصِبْتُ بِخَيْرِ الْآبَاءِ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} وَا شَوْقَاهْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ثُمَّ أَنْشَأَتْ{{ع}} تَقُولُ: | |||
إِذَا مَاتَ يَوْماً مَيِّتٌ قَلَّ ذِكْرُهُ وَ ذِكْرُ أَبِي [مُذْ] مَاتَ وَ اللَّهِ أَكْثَرُ | |||
قُلْتُ يَا سَيِّدَتِي إِنِّي سَائِلُكِ عَنْ مَسْأَلَةٍ تَلَجْلَجُ فِي صَدْرِي قَالَتْ سَلْ قُلْتُ هَلْ نَصَّ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} قَبْلَ وَفَاتِهِ عَلَى عَلِيٍّ بِالْإِمَامَةِ قَالَتْ وَا عَجَبَاهْ أَ نَسِيتُمْ يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ قُلْتُ قَدْ كَانَ ذَلِكِ وَ لَكِنْ أَخْبِرِينِي بِمَا أَسَرَّ إِلَيْكِ قَالَتْ أُشْهِدُ اللَّهَ تَعَالَى لَقَدْ سَمِعْتُهُ يَقُولُ عَلِيٌّ خَيْرُ مَنْ أُخَلِّفُهُ فِيكُمْ وَ هُوَ الْإِمَامُ وَ الْخَلِيفَةُ بَعْدِي وَ سِبْطَايَ وَ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ لَئِنِ اتَّبَعْتُمُوهُمْ وَجَدْتُمُوهُمْ هَادِينَ مَهْدِيِّينَ وَ لَئِنْ خَالَفْتُمُوهُمْ لَيَكُونُ الِاخْتِلَافُ فِيكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قُلْتُ يَا سَيِّدَتِي فَمَا بَالُهُ قَعَدَ عَنْ حَقِّهِ قَالَتْ يَا بَا عُمَرَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِي أَوْ قَالَتْ مَثَلُ عَلِيٍّ ثُمَّ قَالَتْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ تَرَكُوا الْحَقَّ عَلَى أَهْلِهِ وَ اتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِيِّهِ لَمَا اخْتَلَفَ فِي اللَّهِ تَعَالَى اثْنَانِ وَ لَوَرِثَهَا سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ وَ خَلَفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتَّى يَقُومَ قَائِمُنَا التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ وَ لَكِنْ قَدَّمُوا مَنْ أَخَّرَهُ وَ أَخَّرُوا مَنْ قَدَّمَهُ اللَّهُ حَتَّى إِذَا أَلْحَدَ الْمَبْعُوثُ وَ أَوْدَعُوهُ الْجَدَثَ الْمَجْدُوثَ وَ اخْتَارُوا بِشَهْوَتِهِمْ وَ عَمِلُوا بِآرَائِهِمْ تَبّاً لَهُمْ أَ وَ لَمْ يَسْمَعُوا اللَّهَ يَقُولُ {{متن قرآن|وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ مَا كَانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ}} بَلْ سَمِعُوا وَ لَكِنَّهُمْ كَمَا قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ {{متن قرآن|فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ}} هَيْهَاتَ بَسَطُوا فِي الدُّنْيَا آمَالَهُمْ وَ نَسُوا آجَالَهُمْ فَتَعْساً لَهُمْ وَ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ أَعُوذُ بِكَ يَا رَبِّ مِنَ الْحَوْرِ بَعْدَ الْكَوْرِ}}؛ (خزاز [[قمی]]، کفایه الاثر، ص۱۹۹؛ [[مجلسی]]، [[بحارالانوار]]، ج۳۶، ص۳۵۳). </ref>. | |||
هنگامی که [[ام سلمه]] به عیادتش آمده بود و حال او را جویا شد، در پاسخ وی، به [[غم]] و [[اندوه]] فراوانش به علت فقدان [[پیامبر]] و [[ظلم]] به [[وصی]] او و عهدهداری [[خلافت]] به دست کسی که خلافتش به طور [[نامشروع]] فراهم گشته و نیز کینههایی که موجب چنین ظلمی شده بود، اشاره کرد<ref>{{متن حدیث|وَ دَخَلَتْ أُمُّ سَلَمَةَ عَلَى فَاطِمَةَ{{س}} فَقَالَتْ لَهَا كَيْفَ أَصْبَحْتِ عَنْ لَيْلَتِكِ يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَتْ أَصْبَحْتُ بَيْنَ كَمَدٍ وَ كَرَبٍ فُقِدَ النَّبِيُّ{{صل}} وَ ظُلِمَ الْوَصِيُّ وَ [هُتِكَ] وَ اللَّهِ حُجُبُهُ أَصْبَحَتْ إِمَامَتُهُ مُقْتَصَّةً عَلَى غَيْرِ مَا شَرَعَ اللَّهُ فِي التَّنْزِيلِ وَ سَنَّهَا النَّبِيُّ فِي التَّأْوِيلِ وَ لَكِنَّهَا أَحْقَادٌ بَدْرِيَّةٌ وَ تِرَاتٌ أُحُدِيَّةٌ كَانَتْ عَلَيْهَا قُلُوبُ النِّفَاقِ مُكْتَمِنَةً لِإِمْكَانِ الْوُشَاةِ فَلَمَّا اسْتُهْدِفَ الْأَمْرُ أَرْسَلَتْ عَلَيْنَا شَآبِيبَ الْآثَارِ مِنْ مَخِيلَةِ الشِّقَاقِ فَيَقْطَعُ وَتَرَ الْإِيمَانِ مِنْ قِسِيِّ صُدُورِهَا وَ لَيْسَ عَلَى مَا وَعَدَ اللَّهُ مِنْ حِفْظِ الرِّسَالَةِ وَ كَفَالَةِ الْمُؤْمِنِينَ أَحْرَزُوا عَائِدَتَهُمْ غُرُورَ الدُّنْيَا بَعْدَ انْتِصَارٍ مِمَّنْ فَتَكَ بِآبَائِهِمْ فِي مَوَاطِنِ الْكُرُوبِ وَ مَنَازِلِ الشَّهَادَاتِ}}؛ (ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۴۹؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۵۷ - ۱۵۶).</ref>. آن [[حضرت]] در [[دیدار]] با [[عایشه]] (دختر [[طلحه]]) نیز شبیه این سخنان را مطرح کرد<ref>{{متن حدیث|هَذَا حَدِيثٌ وَجَدْتُهُ بِخَطِّ بَعْضِ الْمَشَايِخِ (رَحِمَهُمُ اللَّهُ) ذَكَرَ أَنَّهُ وَجَدَهُ فِي كِتَابٍ لِأَبِي غَانِمٍ الْمُعَلِّمِ الْأَعْرَجِ، وَ كَانَ مَسْكَنُهُ بِبَابِ الشَّعِيرِ، وَجَدَ بِخَطِّهِ عَلَى ظَهْرِ كِتَابٍ لَهُ حِينَ مَاتَ: وَ هُوَ أَنَّ عَائِشَةَ بِنْتَ طَلْحَةَ دَخَلَتْ عَلَى فَاطِمَةَ{{س}} فَرَأَتْهَا بَاكِيَةً، فَقَالَتْ لَهَا: بِأَبِي أَنْتِ وَ أُمِّي، مَا الَّذِي يُبْكِيكِ فَقَالَتْ لَهَا (صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهَا): أَ سَائِلَتِي عَنْ هَنَةٍ حَلَقَ بِهَا الطَّائِرُ، وَ حَفِيَ بِهَا السَّائِرُ، وَ رَفَعَ إِلَى السَّمَاءِ أَثَراً، وَ رُزِئْتُ فِي الْأَرْضِ خَبَراً، أَنَّ قُحَيْفَ تَيْمٍ وَ أُحْيُوكَ عَدِيٍّ جَارَيَا أَبَا الْحَسَنِ فِي السِّبَاقِ، حَتَّى إِذَا تَقَرَّبَا بِالْخُنَاقِ، أَسَرَّا لَهُ الشَّنَآنَ، وَ طَوَيَاهُ الْإِعْلَانَ، فَلَمَّا خَبَا نُورُ الدِّينِ، وَ قُبِضَ النَّبِيُّ الْأَمِينُ، نَطَقَا بِفَوْرِهِمَا، وَ نَفَثَا بِسَوْرِهِمَا، وَ أَدَلَّا بِفَدَكَ، فَيَا لَهَا لَمِنْ مِلْكٍ، تِلْكَ أَنَّهَا عَطِيَّةُ الرَّبِّ الْأَعْلَى لِلنَّجِيِّ الْأَوْفَى، وَ لَقَدْ نَحَلَنِيهَا لِلصِّبْيَةِ السَّوَاغِبِ مِنْ نَجْلِهِ وَ نَسْلِي، وَ إِنَّهَا لَبِعِلْمِ اللَّهِ وَ شَهَادَةِ أَمِينِهِ، فَإِنِ انْتَزَعَا مِنِّي الْبُلْغَةَ، وَ مَنَعَانِي اللَّمْظَةَ، وَ احْتَسَبْتُهَا يَوْمَ الْحَشْرِ زُلْفَةً، وَ لَيَجِدَنَّهَا آكِلُوهَا سَاعِرَةَ حَمِيمٍ، فِي لَظَى جَحِيمٍ}}؛ (شیخ طوسی، الامالی، ص۲۰۴).</ref>. | |||
چند [[روز]] پس از [[رحلت پیامبر]]{{صل}} و جریان [[سقیفه]]، [[غاصبان خلافت]] دست به [[غصب فدک]] زدند. این امر، زمینهای شد تا [[صدیقه]] کبری با حضور در [[مسجد]] و در جمع [[مهاجران]] و [[انصار]] و سردمداران [[خلافت]]، [[خطبه]] معروف فدکیه<ref>به عنوان نمونه، بنگرید به: تمیمی مغربی، شرح الاخبار، ج۳، ص۳۴؛ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۲؛ ابن طاووس، الطرائف، ص۲۶۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۲۹، ص۲۲۰، ۲۳۶ و ۲۳۹؛ امینی، الغدیر، ج۷، ص۱۹۲؛ ج۹، ص۳۸۷.</ref> را ایراد کند که جدای از زیباییهای ادبی، مشحون از [[معارف]] [[ناب]] برآمده از [[روحی]] متعالی و [[ظلمستیز]] است و تاکنون شروح زیادی در تبیین فرازهای بلند این خطبه نگاشته شده است. پس از [[بیماری]] نیز هنگامی که گروهی از [[زنان]] [[مهاجر]] و انصار به [[عیادت]] او آمدند، آن [[حضرت]] ضمن خطبهای غرّاء به [[تبیین حقایق]] و مصادیق [[ظالم]] و [[مظلوم]] پرداختند<ref>{{متن حدیث|عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: دَخَلْتُ نِسْوَةٍ مِنْ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ عَلَى فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} يَعُدْنَهَا فِي عِلَّتِهَا، فَقُلْنَ لَهَا: السَّلَامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ، كَيْفَ أَصْبَحْتِ فَقَالَتْ: أَصْبَحْتُ وَ اللَّهِ عَائِفَةً لِدُنْيَاكُنَّ، قَالِيَةً لِرِجَالِكُنِّ، لَفَظْتُهُمْ بَعْدَ إِذْ عَجَمْتُهُمْ، وَ سَئِمْتُهُمْ بَعْدَ إِذْ سَبَرْتُهُمْ، فَقُبْحاً لِأُفُونِ الرَّأْيِ وَ خَطْلِ الْقَوْلِ وَ خَوَرِ الْقَنَاةِ، وَ {{متن قرآن|لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَفِي الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ}} وَ لَا جَرَمَ وَ اللَّهِ لَقَدْ قَلَّدْتُهُمْ رِبْقَتَهَا، وَ شَنِنْتُ عَلَيْهِمْ عَارَهَا، فَجَدْعاً وَ رَغْماً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ. وَيْحَهُمْ، أَنَّى زَحْزَحُوهَا عَنْ أَبِي الْحَسَنِ! مَا نَقَمُوا وَ اللَّهِ مِنْهُ إِلَّا نَكِيرَ سَيْفِهِ، وَ نَكَالَ وَقْعِهِ، وَ تَنَمُّرَهُ فِي ذَاتِ اللَّهِ، وَ تَاللَّهِ لَوْ تَكَافُّوا عَلَيْهِ عَنْ زِمَامٍ نَبَذَهُ إِلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} لَاعْتَلَقَهُ، ثُمَّ لَسَارَ بِهِمْ سَيْراً سُجُحاً، فَإِنَّهُ قَوَاعِدُ الرِّسَالَةِ، وَ رَوَاسِي النُّبُوَّةِ، وَ مَهْبِطُ الرُّوحِ الْأَمِينِ وَ الْبَطِينُ بِأَمْرِ الدِّينِ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ {{متن قرآن|أَلَا ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ}} وَ اللَّهِ لَا يَكْتَلِمُ خِشَاشُهُ، وَ لَا يُتَعْتَعُ رَاكِبُهُ، وَ لَأَوْرَدَهُمْ مَنْهَلًا رَوِيّاً فَضْفَاضاً، تَطْفَحُ ضِفَّتُهُ، وَ لَأَصْدَرَهُمْ بِطَاناً قَدْ خَثَرَ بِهِمُ الرَّيُّ غَيْرَ مُتَحَلٍّ بِطَائِلٍ إِلَّا بِغَمْرِ النَّاهِلِ وَ رَدْعِ سَوْرَةِ السَّاغِبِ، وَ لَفُتِحَتْ عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٌ مِنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ سَيَأْخُذُهُمْ اللَّهُ {{متن قرآن|بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}}. فَهَلُمَّ فَاسْمَعْ، فَمَا عِشْتَ أَرَاكَ الدَّهْرُ الْعَجَبَ، وَ إِنْ تَعْجَبْ بَعْدَ الْحَادِثِ، فَمَا بِالْهَمِّ بِأَيِّ سَنَدٍ اسْتَنَدُوا، أَمْ بِأَيَّةِ عُرْوَةٍ تَمَسَّكُوا {{متن قرآن|لَبِئْسَ الْمَوْلَى وَلَبِئْسَ الْعَشِيرُ}} وَ {{متن قرآن|بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا}}. اسْتَبْدَلُوا الذُّنَابَى بِالْقَوَادِمِ، وَ الْحَرُونَ بِالْقَاحِمِ، وَ الْعَجُزَ بِالْكَاهِلِ، فَتَعْساً لِقَوْمٍ {{متن قرآن|يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا}} {{متن قرآن|أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا يَشْعُرُونَ}}، {{متن قرآن|أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}} لَقِحَتْ فَنَظِرَةٌ رَيْثَمَا تُنْتِجُ، ثُمَّ احْتَلَبُوا طِلَاعَ الْقَعْبِ دَماً عَبِيطاً وَ ذُعَافاً مُمِضّاً، هُنَالِكَ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ وَ يَعْرِفُ التَّالُونَ غِبَّ مَا أَسَّسَ الْأَوَّلُونَ، ثُمَّ طِيبُوا بَعْدَ ذَلِكَ عَنْ أَنْفُسِكُمْ لِفِتْنَتِهَا، ثُمَّ اطْمَئَنُّوا لِلْفِتْنَةِ جَأشاً، وَ أَبْشِرُوا بِسَيْفٍ صَارِمٍ وَ هَرْجٍ دَائِمٍ شَامِلٍ وَ اسْتِبْدَادٍ مِنَ الظَّالِمِينَ، يَدَعُ فَيْئَكُمْ زَهِيداً، وَ جَمْعَكُمْ حَصِيداً، فَيَا حَسْرَةً لَهُمْ وَ قَدْ عُمِّيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنْبَاءُ {{متن قرآن|أَنُلْزِمُكُمُوهَا وَأَنْتُمْ لَهَا كَارِهُونَ}}}}؛ (شیخ طوسی، الامالی، ص۳۷۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۵۹).</ref>. | |||
پس از این روشنگریها، عدهای از [[مهاجران]] و [[انصار]] نزد وی آمدند و اظهار [[پشیمانی]] و عذرخواهی کردند که اگر پیش از [[بیعت با ابیبکر]]، [[امیرمؤمنان]] یادآور وصایتش شده بود، با کسی جز او [[بیعت]] نمیکردند؛ اما [[فاطمه]] این بهانهتراشیها را نپذیرفت و آنان را مقصر دانست<ref>{{متن حدیث|قَالَ سُوَيْدُ بْنُ غَفَلَةَ فَأَعَادَتِ النِّسَاءُ قَوْلَهَا عَلَى رِجَالِهِنَّ فَجَاءَ إِلَيْهَا قَوْمٌ مِنْ وُجُوهِ الْمُهَاجِرِينَ وَ الْأَنْصَارِ مُعْتَذِرِينَ وَ قَالُوا يَا سَيِّدَةَ النِّسَاءِ لَوْ كَانَ أَبُو الْحَسَنِ ذَكَرَ لَنَا هَذَا الْأَمْرَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نُبْرِمَ الْعَهْدَ وَ نُحَكِّمَ الْعَقْدَ لَمَا عَدَلْنَا عَنْهُ إِلَى غَيْرِهِ فَقَالَتْ{{ع}} إِلَيْكُمْ عَنِّي فَلَا عُذْرَ بَعْدَ تَعْذِيرِكُمْ وَ لَا أَمْرَ بَعْدَ تَقْصِيرِكُمْ}}؛ (طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۴۹).</ref>. | |||
سرانجام [[دستگاه خلافت]] مجعول، چارهای جز [[حمله]] به [[بیت]] [[فاطمه]] و گرفتن [[بیعت اجباری]] از [[امیرالمؤمنین]] ندید و با هجمه به خانهای که محل [[نزول]] [[فرشته وحی]] بود، تلاش کردند علی را برای [[بیعت]] به [[مسجد]] ببرند. در اینجا [[صدیقه]] کبری در راه [[دفاع]] از [[ولی خدا]] و [[وصی رسول خدا]]، [[شجاعانه]] به مقابله برخاست و تلاش کرد مانع از [[بردن علی به مسجد]] شود که با [[فرمان]] [[خلیفه دوم]] مورد ضرب و شتم قرار گرفت و فرزندش سقط شد و در اثر این لطمهها و جراحتها، مدت کوتاهی پس از این حادثه شوم به [[شهادت]] رسید؛ اما تا ابد، [[ننگ]] [[ستم]] و [[ستمپیشگی]] را بر پیشانی [[غاصبان خلافت]] رسم کرد تا در پهنه [[تاریخ]]، فاطمه و همسرش، مصداق [[مظلومیت]] [[ظلمستیز]] بمانند و [[دشمنان]] آنها - در هر [[زمان]] و مکانی - مصداق [[ظلم]] و [[ظالم]] باشند<ref>درباره مستندات مربوط به حمله به بیت فاطمه به کتاب ماساه الزهراء اثر علامه سید جعفر مرتضی عاملی مراجعه کنید.</ref>. | |||
ایشان در روزهای آخر [[عمر]] با رد عذرخواهی ظاهری [[خلیفه اول]] و دوم<ref> ابن قتیبه دینوری، الامامه و السیاسة، ج۱، ص۳۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۲۸، ص۳۵۷.</ref> و سپس با [[وصیت]] سیاسیاش، ضربه نهایی را بر پیکره خط [[نفاق]] و ظلم وارد ساخت تا در [[آینده]] تاریخ، راه روشنی فراروی [[حقجویان]] و حقیقتپویان فراهم آید. آن [[حضرت]] در این وصیتنامه از حضور دشمنان در [[تشییع]] جنازهاش منع کرد و به [[تجهیز]] و [[دفن شبانه]] پیکرش سفارش نمود<ref>{{متن حدیث|عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: سُئِلَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ{{ع}} عَنْ عِلَّةِ دَفْنِهِ لِفَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} لَيْلًا فَقَالَ{{ع}} إِنَّهَا كَانَتْ سَاخِطَةً عَلَى قَوْمٍ كَرِهَتْ حُضُورَهُمْ جَنَازَتَهَا وَ حَرَامٌ عَلَى مَنْ يَتَوَلَّاهُمْ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ وُلْدِهَا}} (شیخ صدوق، الامالی، ص۷۵۶)؛ {{متن حدیث|عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} لِأَيِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ{{س}} بِاللَّيْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لَا يُصَلِّيَ عَلَيْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلَانِ]}} (شیخ صدوق، علل الشرایع، ج۱، ص۳۵۷).</ref>.<ref>[[محمد رضا جباری|جباری، محمد رضا]]، [[سیره اخلاقی و سبک زندگی حضرت زهرا (کتاب)|سیره اخلاقی و سبک زندگی حضرت زهرا]]، ص ۱۵۲.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |