عبادت در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۷: خط ۵۷:


همچنین آهنگ حرکت در مسیر عبودیت، گاهی شتابان و گاه آهسته و کند است. مولا با اشاره به انواع تلاش‌گران در این راه می‌فرماید: «تلاش‌گر شتابان، [[نجات]] یافت و جوینده کندرو، [[امیدوار]] است..».<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۸.</ref>. [[امیرمؤمنان]]{{ع}} همواره [[برترین]] مقام‌های عبودیت و [[بندگی]] را از [[خدا]] خواسته است: «خدایا،... من را از نزدیک‌ترین منزلت‌داران نزد خود گردان و از مخصوص‌ترین مقربانت قرار ده»<ref>{{متن حدیث|وَ اجْعَلْنِي مِنْ أَحْسَنِ عَبِيدِكَ نَصِيباً عِنْدَكَ وَ أَقْرَبِهِمْ مَنْزِلَةً مِنْكَ وَ أَخَصِّهِمْ زُلْفَةً لَدَيْكَ}}؛ (دعای کمیل).</ref>. و می‌دانیم که او چنین بوده است.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۸۱.</ref>
همچنین آهنگ حرکت در مسیر عبودیت، گاهی شتابان و گاه آهسته و کند است. مولا با اشاره به انواع تلاش‌گران در این راه می‌فرماید: «تلاش‌گر شتابان، [[نجات]] یافت و جوینده کندرو، [[امیدوار]] است..».<ref>نهج البلاغه، خطبه ۵۸.</ref>. [[امیرمؤمنان]]{{ع}} همواره [[برترین]] مقام‌های عبودیت و [[بندگی]] را از [[خدا]] خواسته است: «خدایا،... من را از نزدیک‌ترین منزلت‌داران نزد خود گردان و از مخصوص‌ترین مقربانت قرار ده»<ref>{{متن حدیث|وَ اجْعَلْنِي مِنْ أَحْسَنِ عَبِيدِكَ نَصِيباً عِنْدَكَ وَ أَقْرَبِهِمْ مَنْزِلَةً مِنْكَ وَ أَخَصِّهِمْ زُلْفَةً لَدَيْكَ}}؛ (دعای کمیل).</ref>. و می‌دانیم که او چنین بوده است.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۸۱.</ref>
[[عبادت]] را جایگاهی مهم و بنیادین در آموزه‌های [[پیامبران]] است و یکی از پیام‌های اصلی آنان را تشکیل می‌دهد: «[[خداوند]]، [[پیامبر]] را به سوی [[مردم]] فرستاد... تا آنان را به [[توحید]] و... عبادت خود فرا خواند»<ref>نهج السعاده. ج۱، ص۱۴۹.</ref>. بخش مهمی از برنامه [[ادیان الهی]] را [[عبادات]] تشکیل می‌دهند؛ چنان‌که خود پیامبران و [[امامان]] نیز همواره از [[عابدترین]] مردم بوده‌اند. بنابراین [[دین‌شناسی]] بی‌عبادت‌شناسی ممکن نیست؛ همان‌گونه که علی‌شناسی، بی‌عبادت‌شناسی او میسر نخواهد بود.
یک [[پرسش]] بنیادین درباره عبادت این است که چرا [[انسان]] باید [[خدا]] را عبادت کند و به تعبیر دیگر، [[فلسفه عبادت]] چیست؟ پاسخ این پرسش را باید در [[حقیقت انسان]] و ساختار وجودی‌اش جست. از دیدگاه ادیان الهی هر چند انسان در [[جهان مادی]] [[زندگی]] می‌کند و محکوم [[قوانین]] آن است، [[شخصیت]] راستینش را بعد [[روحی]] و [[معنوی]] او تشکیل می‌دهد که انتساب ویژه به خداوند دارد: «... سپس خداوند از [[روح]] خود در آن =کالبد انسان دمید»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱.</ref>. همین ویژگی، یعنی حامل [[روح الهی]] بودن است که به انسان شخصیت خاص و ممتاز بخشیده و او را سرشار از استعدادهای [[توحیدی]] و معنوی کرده است. عبادت و [[پرستش]] – همان‌گونه که گفته شد - برای انسان - به مقتضای ساختار وجودی‌اش - کمال است و عامل به فعلیت رسیدن استعدادهای شگرف معنوی او است. مولا می‌فرماید: «[[یاد خدا]]، [[نور]] و [[رشد]] است»<ref>تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹.</ref>. از این رو، [[تکامل]] همه جانبه انسان، بی‌عبادت هرگز تحقق نمی‌یابد. اگر کسی فرضاً در ابعاد دیگر به کمال برسد، اما [[اهل عبادت]] نباشد، فردی ناقص است که بخش اصلی وجودش واپس‌گراییده است. عبادت - به گفته [[مولا]]- غذای روح است<ref>مولا درباره اینکه «ذکر» روح عبادت است، می‌فرماید: «ذکر خدا، غذای جان‌ها است.»... (تصنیف غررالحکم، ص۱۸۹).</ref> و کسی که از این غذای معنوی بی‌بهره باشد، روحش رشد نخواهد کرد.
از دیدگاه [[امیرمؤمنان]]{{ع}} [[انسان]] برای تکامل [[آفریده]] شده و این تکامل از گذر [[عبادت]] امکان‌پذیر است. بنابراین، می‌توان گفت که اساساً [[انسان]] برای عبادت [[آفریده]] شده است؛ چنان‌که مولا می‌فرماید: «... [[خداوند]] شما را برای عبادت خویش آفرید»<ref>نهج السعاده، ج۲، ص۱۰۹.</ref>. [[قرآن]] نیز می‌فرماید: «[[جن]] و انس را جز برای عبادت خود نیافریدم»<ref>{{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ}} «و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>. بنابراین، عبادت برای انسان نیازی [[روحی]] و ضرورتی تکاملی و در همان حال [[هماهنگی]] با [[آفرینش]] است.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۸۵.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۷۳٬۳۸۶

ویرایش