فقرستیزی: تفاوت میان نسخه‌ها

فقرستیزی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۹

۱۳٬۷۰۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۷ مارس ۲۰۲۲

←‏جستارهای وابسته

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۸۶

ویرایش

@@ خط ۷۸: / خط ۷۸: @@
 ===مالیات‌های ثابت و متغیر===
 یکی از عوامل کارآمدی نظام مالیاتی، داشتن ابزارهای لازم برای جذب منابع [[مالی]] است. مالیات‌های ثابتی چون [[زکات]]، که مبتنی بر اصل [[مالکیت]] [[حقیقی]] [[خداوند]] بر همه [[کائنات]] است، می‌تواند به عنوان درآمد ثابتی برای [[دولت اسلامی]] محسوب شود. اما گاه مالیات ثابت، توان تأمین منابع مالی لازم برای [[فقرزدایی]] را ندارد؛ به همین دلیل، استفاده از مالیات‌های متغیر در [[سیره حکومتی]] علی{{ع}} [[مشاهده]] می‌شود. در روایتی چنین آمده است: «[[امیرمؤمنان]] بر اسب‌های [[عربی]] اصیل چراکننده، سالانه دو دینار و بر اسب‌های عجمی یک دینار مالیات مقرر نمود»<ref>کلینی، الفروع من الکافی، ج۲، ص۶۶۸، ح۱۴.</ref>.<ref>[[علی اصغر هادوی‌نیا|هادوی‌نیا، علی اصغر]]، [[فقر و غنا (مقاله)| مقاله «فقر و غنا»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۲۲۷.</ref>
+==[[وظایف]] [[اغنیا]]==
+===[[ادای حقوق]] [[فقیران]]===
+«[[همیاری]] عمومی» یا «[[تکافل اجتماعی]]»، روش دیگری است که در [[نظام]] [[اندیشه]] [[امام علی]]{{ع}} درباره [[فقرستیزی]] به آن توجه شده است. علی{{ع}} در این باره می‌فرماید:
+[[خداوند سبحان]]، روزی فقیران را در [[اموال]] توان‌گران مقرر داشته است، پس هیچ [[فقیری]] گرسنه نمی‌ماند مگر آن‌که توان‌گری [[حق]] او را از او باز دارد، و [[خداوند تعالی]] توان‌گران را بدین سبب بازخواست کند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۲۸.</ref>.
+مبنای [[حقوقی]] «تکافل اجتماعی» را باید در رابطه بین [[مالکیت]] [[حقیقی]] [[خدا]] و [[مالکیت خصوصی]] جست‌وجو کرد. از آنجا که [[اسلام]] مالکیت خصوصی را محترم می‌داند، افراد پس از کسب [[ثروت]] از راه‌های قانونی و [[شرعی]] و پس از پرداخت مالیات‌های ثابت و متغیر، مالک باقیمانده دسترنج خود هستند و دیگران از نظر حقوقی در اموال آنان [[شریک]] نیستند و بدون [[اذن]] آنها [[حق تصرف]] در آن اموال را ندارند. اما مالکیت حقیقی خدا نوعی از مالکیت است که مطابق [[جهان‌بینی]] اسلام است و برای خدواند حقی را ثابت می‌دارد. مالکیت‌های دیگر، در تمامی مراحل، در طول این نوع مالکیت قرار دارند. علی{{ع}} می‌فرماید:
+ای [[مردم]]، همانا [[خداوند]] را در هر نعمتی حقی است. هر کس آن حق را ادا کند، بر آن بیفزاید و هرکس در ادای آن کوتاهی کند، (باید) در [[بیم]] نابودی آن و نیز [[نزول عذاب]] به سر برد<ref>بحارالانوار، ج۷۸، ص۴۳، ح۳۶؛ حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۲۰۶؛ ورام، ابوالحسن، تنبیه الخواطر (مجموعه ورام). ج۲، ص۲۲۱.</ref>.
+«حق» مورد نظر [[روایت]]، حقی است که بعد از رعایت [[موازین]] قانونی و شرعی به وسیله افراد و پس از [[تأیید]] مالکیت خصوصی آنها [[ظهور]] می‌کند؛ به همین دلیل، [[قرآن کریم]] هنگام بر شمردن صفات مؤمنانی که [[حدود اسلامی]] را رعایت می‌کنند، به این حق اشاره می‌کند:
+{{متن قرآن|وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ}}<ref>«و آنان که در دارایی‌هایشان حقی معین است * و در دارایی‌هایشان بخشی برای (مستمند) خواهنده و بی‌بهره بود» سوره معارج، آیه ۲۴-۲۵.</ref>.
+[[امام صادق]]{{ع}} نیز در [[تفسیر]] واژه «[[حق]]» در این [[آیات]]، آن را با غیر [[زکات]] مساوق می‌داند:
+[[خداوند بزرگ]] در [[اموال]] [[اغنیا]] غیر از زکات، [[حقوق]] دیگری را قرار داده و فرموده است: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ}}. {{متن قرآن|حَقٌّ مَعْلُومٌ}}، غیر از زکات است و چیزی است که هر کس [[تکلیف]] خود می‌داند که آن را در مالش تعیین کند، و [[واجب]] است آن را به مقدار توان و ثروتش مشخص نماید. مبلغی را که به پرداخت آن [[متعهد]] است، می‌تواند هر طور که خواست بپردازد: در هر [[روز]]، در هر [[جمعه]] یا در هر ماه...<ref>الحیاة، ج۶، ص۲۶۱.</ref>.
+بنابراین، منظور از «حق» در روایتی که در ابتدای بحث آوردیم، فقط [[مالیات‌ها]] نیست و از این نظر، [[مسئولیت]] صاحبان [[ثروت]]، در مقابل آن‌چه [[خداوند]] در [[اختیار]] آنها قرار داده است، بیشتر است. [[امام علی]]{{ع}} در این باره می‌فرماید: از [[پیامبر]] سؤال شد: «آیا جز زکات در [[مال]] تکلیفی هست؟» پیامبر فرمود:
+آری، [[نیکی]] کردن به بستگان (با مال) آن‌گاه که در [[تنگدستی]] به سر می‌برند و [[دستگیری]] از [[همسایه]] [[مسلمان]]. کسی که [[سیر]] بخوابد و همسایه مسلمان او گرسنه باشد، [[ایمان]] نیاورده است<ref>الحیاة، ج۶، ص۲۵۸.</ref>.<ref>[[علی اصغر هادوی‌نیا|هادوی‌نیا، علی اصغر]]، [[فقر و غنا (مقاله)| مقاله «فقر و غنا»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۲۲۷.</ref>
+===[[سرمایه‌گذاری]] و ایجاد [[اشتغال]]===
+سرمایه‌گذاری خصوصی و ایجاد اشتغال از [[وظایف]] دیگر اغنیا است. اهمیت این [[رفتار]] به گونه‌ای است که در کنار انفاقات قرار می‌گیرد. می‌توان گفت که این روش دارای اهمیت بیش‌تری است؛ زیرا در این روش، [[فقیر]] پس از دست‌یابی به مزد حاصل از اشتغال خود، [[احساس]] [[سربلندی]] دارد. امام علی{{ع}} می‌فرماید:
+بهترین مال‌ها [[مالی]] است که آزاده‌ای با [[احسان]] آن [[بنده]] ی نیکی تو شود و یا با ایجاد اشتغال برای آزاده‌ای به وسیله آن، سزاوار مزد شود<ref>غررالحکم، ج۲، ص۵۷۵، ح۳۶۰۱.</ref>.
+با [[انفاق]] و یا سرمایه‌گذاری می‌توان [[اطمینان]] یافت که [[اقتصاد]] ملی دچار رکود نمی‌شود. از سوی دیگر، انفاقات در کوتاه‌مدت، درمان مناسبی برای زدودن [[بیماری]] [[فقر]] است؛ اما ایجاد اشتغال با برخورداری از [[کارآمدی]] لازم در [[پیش‌گیری]] از [[ظهور]] [[فقر]] در [[آینده]]، همراه با کاهش [[بیکاری]] و کاستن فاصله طبقاتی، [[امنیت اقتصادی]] را نیز تضمین می‌کند. برگزیده‌تر بودن این روش که دارای آثار مثبت مضاعف است، در سخن علی{{ع}} نیز [[تأیید]] شده است: «[[برترین]] مال‌ها، [[مالی]] است که نشانه‌اش در تو آشکارتر باشد»<ref>غررالحکم، ج۲، ص۴۲۸، ح۳۱۴۵.</ref>.<ref>[[علی اصغر هادوی‌نیا|هادوی‌نیا، علی اصغر]]، [[فقر و غنا (مقاله)| مقاله «فقر و غنا»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۲۲۹.</ref>
+==[[وظایف]] [[فقیران]]==
+===[[کار و تلاش]]===
+کار و تلاش مهم‌ترین معیار برای [[توزیع]] درآمد در [[نظام اقتصادی اسلام]] است. در دیدگاه علی{{ع}} کسی که با داشتن ابزارهای اولیه چون آب و [[خاک]]، به دلیل [[تنبلی]] یا بیکاری و کم‌کاری به فقر [[مبتلا]] شود، فقر او به انتخاب‌های [[ناشایست]] او مربوط است و خود را از [[رحمت]] گسترده [[الهی]] بی‌نصیب خواهد کرد:
+{{متن حدیث|مَنْ وَجَدَ مَاءً وَ تُرَاباً ثُمَ افْتَقَرَ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ}}<ref>وسائل الشیعه، ج۶، ص۲۴.</ref>؛ «هر کس آب و خاکی بیابد و باز هم [[فقیر]] باشد، [[خدا]] او را از رحمت خود دور می‌کند».
+در [[نظام تکوینی]] خدا، [[رهایی]] از فقر، نتیجه [[قطعی]] کار و تلاش است. [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: «هر کس در [[طلب]] چیزی برخیزد، همه آن چیز یا بخشی از آن را به دست خواهد آورد»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۴۱، ح۹۱۸. </ref>. آن [[حضرت]] در گفتار خود همچنین به امور دیگری اشاره دارد که رعایت آنها به وسیله فقیران در کاهش فقر مؤثر است؛ اموری مانند: [[تدبیر]] و [[برنامه‌ریزی]] دقیق<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۱۷، ح۶۱۷.</ref>، [[علم‌آموزی]]<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۱۰، ح۵۵۳.</ref>، [[خطرپذیری]] در برخی امور<ref>غررالحکم، ج۴، ص۹۴، ح۵۴۱۸؛ حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، ص۲۱۱.</ref> و مهاجرت‌های شغلی<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۳۴.</ref>.
+[[حضرت علی]]{{ع}} برخی [[امور معنوی]] را نیز در از میان رفتن فقر مؤثر می‌شمارد. اکنون به برخی از سخنان آن حضرت در این باره اشاره می‌کنیم: «[[قناعت]]، فقر را می‌زداید»<ref>غررالحکم، ح۸۴۶۱؛ ر.ک: همان، ح۹۱۲۸، ۸۴۶۱، ۸۴۶۱، ۷۱۳۱، ۴۵۹۹، ۴۰۵۷، ۱۳۶۸.</ref>؛
+«[[صبر]]، سپری در مقابل فقر است»<ref>تحف العقول، ص۹۰.</ref>؛ «[[خوش‌خلقی]] روزی را زیاد می‌کند»<ref>غررالحکم، ح۴۸۵۶؛ ر.ک: بحارالانوار، ج۷۱، ص۳۱۰، ح۱.</ref>. [[امام]] همچنین بسیار گفتن ذکر {{متن حدیث|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ‌}}<ref>غررالحکم، ح۹۰۵۵؛ ر.ک: نهج البلاغه، خطبه ۲. </ref>؛ [[استغفار]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۳.</ref> و [[صدقه دادن]]<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۸ و ۲۵۸؛ غررالحکم، ح۵۱۵۶.</ref> را باعث از میان رفتن [[فقر]] می‌داند: «هنگام [[تنگدستی]]، با صدقه دادن با [[خداوند]] [[معامله]] کنید»<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۸ و ۲۵۸؛ غررالحکم، ح۵۱۵۶.</ref>.<ref>[[علی اصغر هادوی‌نیا|هادوی‌نیا، علی اصغر]]، [[فقر و غنا (مقاله)| مقاله «فقر و غنا»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۲۳۰.</ref>
+===[[پرهیز]] از اظهار تنگدستی===
+[[امام علی]]{{ع}} اجتناب از «دریوزگی» و «اظهار فقر» را بر [[فقیران]] لازم می‌داند. چنین خصلتی [[روحیه]] [[استقلال]] و تلاش را از فقیران می‌گیرد و فقر همیشگی را برای آنها به ارمغان می‌آورد:
+{{متن حدیث|اظهار الفقر و الفاقة من خمول الهمة}}<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۱۷؛ ر.ک: نهج البلاغه، حکمت ۲۳۸ و ۳۴۲ و ۳۴۶ و خطبه ۲۷۰.</ref>؛ «[[آشکار کردن]] فقر، سبب فرو [[خفتن]] [[همت]] می‌شود».<ref>[[علی اصغر هادوی‌نیا|هادوی‌نیا، علی اصغر]]، [[فقر و غنا (مقاله)| مقاله «فقر و غنا»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۲۳۱.</ref>
+===[[تنظیم خانواده]]===
+از دیدگاه امام علی{{ع}} تنظیم خانواده نیز نقش مؤثری در تنظیم ساختار نیازهای فردی دارد:
+{{متن حدیث|قِلَّةُ الْعِيَالِ أَحَدُ الْيَسَارَيْنِ‌}}<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۴۱.</ref>؛ «آن را که نانخور کم است، یکی از دو توان‌گری فراهم است».
+ایجاد رابطه‌ای منطقی بین [[رفاه]] و کار برای رفع نیازهای اساسی، لازم، معقول و [[مشروع]] است. تعداد اعضای [[خانواده]]، سهم مهمی در تنظیم این رابطه دارد. هر چه تعداد اعضا بیشتر باشد، نیازهای مادی نیز بیش‌تر است و برای برطرف کردن آنها باید تلاش بیش‌تری کرد. از سوی دیگر، هر [[انسان]] توان محدودی برای کار و تلاش دارد؛ بنابراین، پرشمار بودن [[جمعیت]] خانواده باعث عدم [[موفقیت]] در [[مبارزه با فقر]] است.<ref>[[علی اصغر هادوی‌نیا|هادوی‌نیا، علی اصغر]]، [[فقر و غنا (مقاله)| مقاله «فقر و غنا»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص ۲۳۱.</ref>
 == جستارهای وابسته ==