بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[کرامت انسان در قرآن]] - [[کرامت انسان در حدیث]] - [[کرامت انسان در فقه سیاسی]] - [[کرامت انسان در معارف و سیره نبوی]] - [[کرامت انسان در معارف و سیره علوی]]</div> | <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[کرامت انسان در قرآن]] - [[کرامت انسان در حدیث]] - [[کرامت انسان در فقه سیاسی]] - [[کرامت انسان در معارف و سیره نبوی]] - [[کرامت انسان در معارف و سیره علوی]]</div> | ||
'''[[کرامت انسان]] در [[سیاست]]''' یکی از مواردی است که [[اسلام]] مورد تاکید فراوان قرار داده است. اسلام مخالف [[نیرنگ]] و [[نیرنگبازی]] و [[فرومایگی]] [[انسان]] است و از [[کرامت]] و [[شأن]] [[انسانی]] حمایت میکند. هر کاری که کرامت و شخصیت انسان را بشکند نکوهیده است. این حفظ کرامت شامل قراردادهای [[سیاسی]] و بینالمللی نیز میشود. | |||
[[ | |||
==مقدمه== | |||
[[اسلام]]، [[انسان]] را [[برترین]] [[آفریده]] و اشرف مخلوقات میداند؛ چنانچه [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] میفرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا}}<ref>«و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشتهایم و آنان را در خشکی و دریا (بر مرکب) سوار کردهایم و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی دادهایم و آنان را بر بسیاری از آنچه آفریدهایم، نیک برتری بخشیدهایم» سوره اسراء، آیه ۷۰.</ref>. وقتی [[انسان]] صاحب [[کرامت]] است، شایستگی پیوند با خدا و افتخار [[بندگی]] او را دارد و آنگاه که کرامت و [[عزت]] خویش را نادیده گرفت، در [[اسارت]] و بندگی غیر [[خدا]] گرفتار میشود؛ چنانچه [[فرعون]] در ابتدا [[قوم]] خود را تحقیر کرده، عزت و [[کرامت انسانی]] آنها را زیر پا نهاد. پس از آن، ایشان را در بند [[طاعت]] و بندگی خود درآورد؛ چنانچه در [[قرآن]] میخوانیم: {{متن قرآن|فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ}}<ref>«آنگاه قوم خود را سبکسار کرد (و از راه به در برد) و آنان از او فرمان بردند زیرا آنان قومی بزهکار بودند» سوره زخرف، آیه ۵۴.</ref>.<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۱۶۷.</ref> | |||
[[ | |||
==اصل کرامت و عزت انسان== | |||
[[کرامت]] و [[عزت]] [[انسانی]] مبنای [[اخلاق اسلامی]] را شکل میدهد. [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} تلاش نمود تا [[جامعه اسلامی]] را از [[ذلت]] رهانیده و آنها را به عزت برساند. تعبیر موشکافانه [[حضرت علی]]{{ع}} از عملکرد [[رسالت]] آن حضرت و توصیف [[عرب]] در [[عصر جاهلی]] جالب است: "[[خداوند]] [[پیغمبر]]{{صل}} را به رسالت [[مبعوث]] ساخت، که جهانیان را [[بیم]] دهد و [[امین]] [[آیات]] وی باشد، در حالی که شما [[ملت]] عرب بدترین [[دین]] و [[آیین]] را داشتید و در بدترین [[سرزمینها]] [[زندگی]] مینمودید. در میان سنگهای [[خشن]] و مارهایی که فاقد [[شنوایی]] بودند (و به همین جهت از هیچ چیز نمیترسیدند). آبهای [[آلوده]] را مینوشیدید و غذاهای ناگوار را میخوردید، [[خون]] یکدیگر را میریختید و پیوند [[خویشاوندی]] را قطع مینمودید، [[بتها]] در میان شما بر پا بود (و [[پرستش]] [[بت]] شیوه و آیین شما) و [[گناهان]] سراسر وجود شما را فرا گرفته بود"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۶، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.</ref>.<ref>[[غلام رضا بهروز لک|بهروز لک، غلام رضا]]، [[اصول حاکم بر سیره اخلاقی سیاسی پیامبر اسلام (مقاله)|مقاله «اصول حاکم بر سیره اخلاقی سیاسی پیامبر اسلام»]]، [[سیره سیاسی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره سیاسی پیامبر اعظم]]، ص ۶۹.</ref> | |||
==[[کرامت]] دستاورد [[بعثت]]== | |||
{{همچنین ببینید|کرامت انسان در معارف و سیره نبوی}} | |||
[[پیامبران]] برای [[زنده کردن]] و [[استواری]] بخشیدن پایههای [[اخلاق]] برانگیخته شدهاند. [[پیامبر اسلام]] بانگ بر میداشت که من برای کامل کردن [[ارزشهای اخلاقی]] [[مردمان]] برانگیخته شدهام: {{متن حدیث|بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاقِ}}<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۱، ص۳۷۳. این حدیث، در الموطأ مالک بن انس بدینگونه آمده است: {{متن حدیث|بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ حُسْنَ الْأَخْلَاقِ}}؛ «برای تمام کردن [[نیکی]] اخلاق برانگیخته شدم». الموطأ، جز دوم، {{عربی|ما جاء في حسن الخلق}}.</ref>. [[قرآن کریم]] [[رسالت]] آن حضرت را معطوف به همین امر میداند: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref>«اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را میخواند و آنها را پاکیزه میگرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی میآموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref>. چنین بعثتی جهتگیری [[سیره]] را مشخص میکند تا در سایه [[حکومت]] و اِعمال [[حاکمیت الهی]] [[انسانها]] [[فطرت]] الهی خود را شکوفا ساخته و به آنچه خیر و [[نیکو]] و [[پسندیده]] خداست، چه از نوع اندیشه و [[معرفت]] باشد و چه از نوع عمل باشد، آزادانه و با [[انتخاب]] رو آورند و متصف به آنها شوند. [[علی]]{{ع}} میفرماید: «به [[درستی]] که خداوند [[محمد]]{{صل}} را [[مبعوث]] کرد تا بندگانش را از بندگیهای غیر [[خدا]] خارج کرده و به سوی [[عبودیت]] خداوند برساند»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۷.</ref>.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۵۳؛ [[مرتضی یوسفیراد|یوسفیراد، مرتضی]]، [[مبانی انسانشناختی سیره سیاسی نبوی (مقاله)|مقاله «مبانی انسانشناختی سیره سیاسی نبوی»]]، [[سیره سیاسی پیامبر اعظم (کتاب)|سیره سیاسی پیامبر اعظم]] ص ۵۰ و ۵۵.</ref> | |||
==[[حفظ]] [[کرامت انسان]] در [[سیاست]]== | |||
هر | {{همچنین ببینید|کرامت انسان در فقه سیاسی}} | ||
یکی از جاهایی که [[کرامت]] و [[ارزش انسان]] به خطر میافتد و با حیثیت و [[منزلت]] [[بشر]] [[بازی]] میشود، سیاست است. [[پیروزی]] در سیاست، از نگاه برخی از [[سیاستمداران]]، اصل است و زیر پا گذاشتن کرامت و [[شأن]] و [[شرف]] [[انسانی]]، از دیدگاه آنان چندان مهم نیست. [[هدف]] پیروزی است. [[اسلام]] با این [[بینش]] همسو نیست. [[نیرنگ]] و [[نیرنگبازی]] و [[تحمیق]] [[مردم]]، [[پستی]] و [[فرومایگی]] است و از کرامت و شأن انسانی به دور است. هر نیرنگبازی در [[روز رستاخیز]]، پرچمی همراه دارد که با آن شناخته میشود. اگر پستی [[سیاسیکاری]]، [[پیمانشکنی]] و نیرنگ و تحمیق مردم به بهانه [[دین]] و سیاست نبود، علی از [[معاویه]] و معاویهصفتان سیاستمدارتر و زیرکتر بود<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ اللَّهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَكِيدَةِ وَ لَا أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِيدَةِ}}؛ «به خدا سوگند! معاویه زیرکتر از من نیست لکن شیوه او پیمانشکنی و گنهکاری است. اگر پیمانشکنی ناخوشایند نمیبود، زیرکتر از من کسی نبود؛ اما هر پیمانشکنی به گناه برانگیزاند. و هر چه به گناه برانگیزاند دل را تاریک گرداند. روز رستاخیز پیمانشکن را درفشی است افروخته و او بدان درفش شناخته، به خدا مرا با فریب غافلگیر نتوانند کرد و با سختگیری ناتوانم نتوانتن شمرد». (نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، خطبه ۲۰۰، ص۲۳۶).</ref>. | |||
هر کاری که کرامت و شخصیت انسان را فرو شکند و بگسلاند، [[زشت]] و نکوهیده است. [[امام علی]]{{ع}} در بازگشت از [[صفین]] به [[کوفه]]، به شبامیان که تیرهای از [[همدان]] بودند، برخورد. بزرگ و مهتر آنان به نام [[حرب]] پسر شُرحبیل، پای پیاده در رکاب [[امام]] به راه افتاد. امام به آن مرد گفت: بازگرد که پیاده رفتن چون تویی با چون من، موجب فریفته شدن [[والی]] و [[خواری]] [[مؤمن]] است<ref>نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، حکمت ۳۲۲، ص۴۱۹.</ref>.<ref>[[محمد حسین ساکت|ساکت، محمد حسین]]، [[کرامت انسان - ساکت (مقاله)| مقاله «کرامت انسان»]]، [[دانشنامه امام علی ج۴ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۴، ص ۲۵۷.</ref> | |||
==اسلام و کرامت زن== | |||
از جمله مسائلی که در مسیر بزرگداشت [[اسلام]] و [[نظام اسلامی]]، نسبت به [[حقوق انسان]] قابل ذکر است، [[مقام]] و منزلتی است که این [[مکتب]] برای [[زن]] قایل است. اسلام، در زمانی که با آن به عنوان [[انسان]] [[درجه]] دوم و در ردیف حیوانات برخورد میشد، [[نجات]] و احیای حقوق او را از برنامههای اساسی خود دانست و مرد و زن را در [[سیر]] [[عبودیت]] و کمال، یکسان مورد [[عنایت]] و خطاب قرار داد؛ چنانچه [[قرآن]] میفرماید: {{متن قرآن|مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً}}<ref>«کسانی از مرد و زن که کار شایستهای کنند؛ و مؤمن باشند، بیگمان آنان را با زندگانی پاکیزهای زنده میداریم و به یقین نیکوتر از آنچه انجام میدادند پاداششان را خواهیم داد» سوره نحل، آیه ۹۷.</ref>. | |||
در [[روایات]] منسوب به [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}}، نگرش تکریمی اسلام به زن آشکارا [[سند]] [[عزت]] و [[ارزشمندی]] زن است؛ چنانچه [[رسول خدا]] فرمود: “بهترین فرزندانتان [[دختران]] شما هستند”<ref>بحارالانوار، ج۲۳، ص۱۱۳.</ref> و [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{متن حدیث|الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ رَجُلٍ غَيْرِ صَالِحٍ}}؛ زن [[درستکار]] و صالحه [[برتر]] از هزار مرد [[ناصالح]] است<ref>الغدیر، ج۲، ص۳۱۲.</ref> و در جایی دیگر سخنی دارد که جا دارد، [[زنان]] به خود [[افتخار]] نموده و با زمینههایی که [[خداوند]] در اختیارشان نهاده است، بیشترین بهره را ببرند آن حضرت میفرمایند: {{متن حدیث|أَكْثَرُ الْخَيْرِ فِي النِّسَاءِ}}<ref>وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۱۱.</ref>: بیشترین خوبی در زنان است<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۱۶۷.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |