جزیه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

===[[سقوط]] جزیه===

با [[مسلمان]] شدن هر ذمّی جزیه او ساقط می‌‌شود.<ref> الفقه الاسلامی، ج ۸، ص ۵۸۸۳؛ المبسوط، سرخسی، ج ۱۰، ص ۷.</ref> برخی با [[استدلال]] به آیه {{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ}}<ref>«با آن دسته از اهل کتاب که به خداوند و به روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آنچه را خداوند و پیامبرش حرام کرده‌اند حرام نمی‌دانند و به دین حق نمی‌گروند جنگ کنید تا به دست خود با خواری  جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref> گفته‌اند که زمینه پرداخت [[جزیه]]، [[تحقیر]] یا [[تسلیم]] ذمی است که با [[اسلام آوردن]] ذمی زمینه ای برای این امر نمی‌ماند.<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۵۴۷؛ مختلف الشیعه، ج ۴، ص ۴۴۰.</ref> برخی نیز [[دلیل]] این امر را [[آیه]] {{متن قرآن|فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَنُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«(با این همه) اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند برادران دینی شمایند و ما آیات را برای گروهی که می‌دانند روشن می‌داریم» سوره توبه، آیه ۱۱.</ref> دانسته‌اند که از [[برادری]] [[کافران]] با [[مسلمانان]] در صورت [[توبه]] از [[کفر]] و [[اقامه نماز]] و پرداخت [[زکات]] سخن به میان آورده است<ref>فقه القرآن، ج ۱، ص ۲۵۶.</ref>؛ ولی برخی برآن‌اند که با [[پذیرش اسلام]] نیز جزیه ساقط نمی‌شود؛<ref>مختلف الشیعه، ج ۴، ص ۴۴۰.</ref> همچنین برخی [[فقها]] جزیه را از عهده کسانی که دچار [[فقر]] می‌‌شوند ساقط دانسته‌اند، زیرا آیاتی از [[قرآن]] [[انسان‌ها]] را تنها به اندازه توان خود [[مکلف]] شمرده است<ref>الخلاف، ج ۵، ص ۵۴۶ - ۵۴۷؛ الجزیة واحکامها، ص ۱۰۹؛ شرح السیر الکبیر، ج ۱۰، ص ۵۹۸.</ref> {{متن قرآن|لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند: هر کس آنچه نیکی ورزیده به سود خود و آنچه بدی کرده است به زیان خویش است؛ پروردگارا! اگر فراموش کردیم یا لغزیدیم بر ما مگیر، پروردگارا! بر دوش ما بار گران مگذار چنان که بر دوش پیشینیان ما نهادی؛ پروردگارا! چیزی که در توان ما نیست بر گرده ما منه و از ما درگذر و ما را بیامرز و بر ما ببخشای؛ تو سرور مایی، پس ما را بر گروه کافران پیروز فرما» سوره بقره، آیه ۲۸۶.</ref>؛ {{متن قرآن|لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرًا}}<ref>«توانگر باید از توانگری خویش و آنکه روزی بر او تنگ شده از آنچه خدا به وی داده است هزینه کند؛ خداوند هیچ کس را جز به آنچه بدو داده است تکلیف نمی‌کند؛ زودا که خداوند پس از سختی، آسانی برگمارد» سوره طلاق، آیه ۷.</ref>؛ ولی فقهایی دیگر با استناد به عموم آیه {{متن قرآن|قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ}}<ref>«با آن دسته از اهل کتاب که به خداوند و به روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آنچه را خداوند و پیامبرش حرام کرده‌اند حرام نمی‌دانند و به دین حق نمی‌گروند جنگ کنید تا به دست خود با خواری  جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref> گفته‌اند که بر [[فقیر]] ذمی نیز پرداخت جزیه [[واجب]] است؛ ولی تا [[زمان]] برطرف شدن فقر به او [[فرصت]] داده می‌‌شود؛<ref>مختلف الشیعه، ج ۴، ص ۴۳۸؛ الجزیة و احکامها، ص ۱۰۸؛ فقه القرآن، ج ۱، ص ۲۵۵ـ ۲۵۶.</ref> همچنین در برخی [[احادیث]] از [[سقوط]] جزیه در صورت [[مشارکت]] [[اهل ذمه]] در [[جنگ]] با [[مشرکان]] [[سخن]] به میان آمده است.<ref>دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۸۰؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۱۲۱؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۳، ص ۲۱۸.</ref> برخی از فقها نیز در مواردی مانند مشارکت اهل ذمه در [[جنگ با دشمنان]] [[اسلام]] <ref>الجزیة و احکامها، ص ۱۴۶؛ آثار الحرب، ص ۶۹۸.</ref> یا پرداخت مالیات‌های مقرر از سوی [[حکومت اسلامی]]<ref>الجزیة و احکامها، ص ۱۴۵ - ۱۴۶.</ref> پرداخت جزیه را ساقط دانسته‌اند؛ همچنین در صورت [[مرگ]] ذمی، یا داشتن عذرهای موجه و نیز [[ناتوانی]] [[دولت اسلامی]] از [[حمایت]] اهل ذمه پرداخت جزیه ساقط می‌‌گردد،<ref>احکام الذمیین، ص ۱۴۹.</ref> چنان که در منابع گزارش‌های متعددی از [[سقوط]] [[جزیه]] در [[صدر اسلام]] بر اثر [[حمایت]] نکردن [[حکومت اسلامی]] از [[اهل ذمه]] [[نقل]] شده است<ref>الجزیة و احکامها، ص ۳۰ - ۳۳.</ref>.<ref>[[سید سعید حسینی|حسینی، سید سعید]]، [[جزیه (مقاله)|مقاله «جزیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۹.</ref>

== منابع ==

{{منابع}}