←آشنایی اجمالی
| خط ۷: | خط ۷: | ||
}} | }} | ||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
وی در شمار [[انصار]] [[رسول خدا]]{{صل}} بود و در انتساب وی به دو [[قبیله اشجع]] و [[بنو نجار]] (شاخه‌ای از [[قبیله خزرج]]) [[اختلاف]] است. [[ابن منده]] وی را فرزند [[عمرو بن زید بن سواد بن اشجع]] از تیره اشجع و حلیف بنونجار شمرده و [[انصاری]] بودن وی را براساس [[حلف]] دانسته است. حلف و [[قدمت]] اقامت حلفا و [[پدران]] آنان در میان انصار، سبب خلط [[نسب]] آنان و انتساب ایشان به انصار براساس رابطه [[پدری]]- [[فرزندی]] شده است<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۹.</ref>. اما [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۷۴.</ref> سواد را در نسب وی، فرزند [[مالک بن غنم]] از بنونجار دانسته است. | وی در شمار [[انصار]] [[رسول خدا]]{{صل}} بود و در انتساب وی به دو [[قبیله اشجع]] و [[بنو نجار]] (شاخه‌ای از [[قبیله خزرج]]) [[اختلاف]] است. [[ابن منده]] وی را فرزند [[عمرو بن زید بن سواد بن اشجع]] از [[تیره اشجع]] و حلیف بنونجار شمرده و [[انصاری]] بودن وی را براساس [[حلف]] دانسته است. حلف و [[قدمت]] اقامت حلفا و [[پدران]] آنان در میان انصار، سبب خلط [[نسب]] آنان و انتساب ایشان به انصار براساس رابطه [[پدری]]- [[فرزندی]] شده است<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۹.</ref>. اما [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۷۴.</ref> سواد را در نسب وی، فرزند [[مالک بن غنم]] از بنونجار دانسته است. | ||
گاهی وی را [[ثابت بن عمرو انصاری]] نامیده، برای وی مدخلی جداگانه تدوین کرده‌اند که این گونه انتساب‌ها در میان تراجم‌نویسان شیوع دارد و برای یک نفر به اعتبار نسب و قبیله‌اش مدخلی و به اعتبار حلفش مدخل دیگری قرار می‌دهند و [[گمان]] می‌شود آنان دو تن هستند<ref>ر.ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۸۱ و ۴۸۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۳۴.</ref>. همچنین نام [[پدر]] وی در برخی منابع، به [[اشتباه]] [[عامر بن زید انصاری]] آمده و این موجب شده است [[ثابت بن عامر]] را فرد دیگری بپندارند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۸؛ شامی، ج۴، ص۹۴.</ref> که گویا این تصحیف در اثر رسم الخط باشد. ثابت بن عمرو در غزوه‌های [[بدر]]<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۶۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۳۶۰؛ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۵۳. ابن عبدالبر می‌گوید: ابن اسحاق از وی در شمار غازیان بدر نام نیاورده است.</ref> و [[احد]] شرکت داشت و در [[پیکار]] اُحد به [[شهادت]] رسید<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۳، ص۱۳۱.</ref> به [[روایت]] [[زهری]] از ثابت، وی در [[نبرد بدر]] فردی از [[قریش]] را [[اسیر]] کرد، که نزد [[عبدالله بن أبی]] قرار گرفت و [[تصمیم]] گرفت با [[کنیز]] عبدالله [[زنا]] کند. کنیز به دلیل [[مسلمان]] بودنش [[امتناع]] کرد و عبدالله وی را زد تا به این کار تن دهد. از این رو، [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ}}<ref>«و کنیزکان خود را که مایلند به عفت، زنهار برای طمع مال دنیا جبرا به زنا وادار مکنید» سوره نور، آیه ۳۳.</ref>. نازل شد<ref>ابن شبه، ج۱، ص۳۶۷؛ واحدی، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثابت بن عمرو بن زید»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص: ۳۰۰ - ۳۰۱.</ref> | گاهی وی را [[ثابت بن عمرو انصاری]] نامیده، برای وی مدخلی جداگانه تدوین کرده‌اند که این گونه انتساب‌ها در میان تراجم‌نویسان شیوع دارد و برای یک نفر به اعتبار نسب و قبیله‌اش مدخلی و به اعتبار حلفش مدخل دیگری قرار می‌دهند و [[گمان]] می‌شود آنان دو تن هستند<ref>ر.ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۸۱ و ۴۸۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۳۴.</ref>. همچنین نام [[پدر]] وی در برخی منابع، به [[اشتباه]] [[عامر بن زید انصاری]] آمده و این موجب شده است [[ثابت بن عامر]] را فرد دیگری بپندارند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۸؛ شامی، ج۴، ص۹۴.</ref> که گویا این تصحیف در اثر رسم الخط باشد. ثابت بن عمرو در غزوه‌های [[بدر]]<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۶۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۳۶۰؛ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۵۳. ابن عبدالبر می‌گوید: ابن اسحاق از وی در شمار غازیان بدر نام نیاورده است.</ref> و [[احد]] شرکت داشت و در [[پیکار]] اُحد به [[شهادت]] رسید<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۳، ص۱۳۱.</ref> به [[روایت]] [[زهری]] از ثابت، وی در [[نبرد بدر]] فردی از [[قریش]] را [[اسیر]] کرد، که نزد [[عبدالله بن أبی]] قرار گرفت و [[تصمیم]] گرفت با [[کنیز]] عبدالله [[زنا]] کند. کنیز به دلیل [[مسلمان]] بودنش [[امتناع]] کرد و عبدالله وی را زد تا به این کار تن دهد. از این رو، [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ}}<ref>«و کنیزکان خود را که مایلند به عفت، زنهار برای طمع مال دنیا جبرا به زنا وادار مکنید» سوره نور، آیه ۳۳.</ref>. نازل شد<ref>ابن شبه، ج۱، ص۳۶۷؛ واحدی، ص۲۲۰.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثابت بن عمرو بن زید»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص: ۳۰۰ - ۳۰۱.</ref> | ||