علم در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

در [[تعالیم اسلام]]، [[علم]] و [[دانش]] [[جایگاه]] مهمی دارد. یکی از مسئولیت‌های [[پیامبر اسلام]]{{صل}} [[تزکیه]] و [[تعلیم]] است<ref>{{متن قرآن|لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}} «بی‌گمان خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که از خودشان فرستاده‌ای در میان آنان برانگیخت که آیات وی را بر آنان می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنها کتاب و فرزانگی  می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۴؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}} «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.</ref>. در [[منطق]] [[قرآن]]، کسانی که می‌دانند با آنان که نمی‌دانند هرگز برابر نیستند<ref>{{متن قرآن|أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ}} «آیا (آن کافر ناسپاس بهتر است یا) کسی که هر دم از شب در سجده و ایستاده با فروتنی به نیایش می‌پردازد از جهان واپسین می‌هراسد و به بخشایش پروردگارش امید می‌برد؟ بگو: آیا آنان که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان پند می‌پذیرند» سوره زمر، آیه ۹.</ref>. و [[منزلت]] [[انسان]] در [[رشد]] [[علمی]] اوست<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ}} «ای مؤمنان! چون در نشست‌ها  به شما گویند جا باز کنید، باز کنید تا خداوند برایتان (در بهشت) جا باز کند و چون گویند: برخیزید، برخیزید تا خداوند (پایگاه) مؤمنان از شما و فرهیختگان را چند پایه بالا برد و خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مجادله، آیه ۱۱.</ref>. [[علم]] می‌تواند شاخص [[خداترسی]] [[انسان]] نیز باشد<ref>{{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ}} «و همچنین از مردم و جنبندگان و چهارپایان که با رنگ‌های گونه گونند؛ از بندگان خداوند تنها دانشمندان از او می‌هراسند، بی‌گمان خداوند پیروزمندی آمرزنده است» سوره فاطر، آیه ۲۸.</ref>. [[امام سجاد]]{{ع}} نیز [[دانش]] [[راستین]] را موجب تقویت [[خشیت]] انسان نسبت به [[خداوند]] می‌داند: {{متن حدیث|سُبْحَانَكَ! أَخْشَى خَلْقِكَ لَكَ‏ أَعْلَمُهُمْ‏ بِكَ‏...}}<ref>دعای ۵۲.</ref>؛ خداوندا! منزهی تو. از آفریدگانت آنکه تو را بیشتر بشناسد، بیشتر از تو می‌ترسد و از تو بهتر [[فرمان]] می‌برد.

یکی دیگر از آفات در زمینه [[علم]] و [[دانش]] آن است که [[انسان]] در زمینه مسائل علمی بدون [[آگاهی]] و اطلاع سخن گوید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي‏ أَعُوذُ بِكَ‏ مِنْ‏... أَوْ نَقُولَ‏ فِي‏ الْعِلْمِ‏ بِغَيْرِ عِلْمٍ‏}}<ref>دعای ۸.</ref>؛ «بارخدایا، به تو پناه می‌برم از اینکه... از روی بی‌دانشی سخن در دانش گوییم».<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴؛ الصحیفة السجادیة الامام زین‌العابدین{{ع}}، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ غررالحکم، عبدالواحد تمیمی آمدی، دفتر تبلیغات، اسلامی، قم، ۱۳۶۶؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، دارالقرآن الکریم، قم ۱۳۷۳.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «علم»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۳۴.</ref>

== منابع ==