غیرت در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*به هر روی، [[غیرت]] ملکه‌ای است که [[آدمی]] را به [[دفاع]] از امور مهمّی که خواه در عرف و یا در [[شرع]]، شخصیّت او بدان متوقّف شده، تحریک می‌کند. این [[دفاع]]، حَمِیّت - که از مادّه [[حمایت]] / نگهداری، مشتق شده - نامیده می‌شود.

*حَمیّت ناشی از غیرتی است که در فرد غیور وجود دارد. از این‌رو [[غیرت]] از مقوله صفات، و [[حمیّت]] از مقوله فعل است؛ هر چند گاه مجازاً این دو را بر یکدیگر اطلاق می‌نمایند.

*آری! اگر این صفت در غیر محلّ [[شایسته]] خود - که درباره آن صحبت خواهیم کرد- به‌کار [[رود]]، به [[سختی]] مذموم خواهد بود. این امر نه به‌خاطر مذموم بودن [[غیرت]]، که به‌خاطر [[جهل]] به محلّ استفاده درست از آن است. [[حمیّت]] و تعصُّب [[جاهلی]] و [[حسد]]، در شمار این موارد است.

*[[امام سجاد]]{{ع}} در این زمینه می‌فرمایند: "[[عصبیت]] مذموم، آن است که [[انسان]] بدترین افراد [[قوم]] خویش را، [[برتر]] از [[بهترین]] افراد دیگر [[اقوام]] ببیند. اینکه [[انسان]] [[خویشان]] خویش را [[دوست]] داشته باشد در شمار [[عصبیّت]] مذموم نیست، بلکه آن مذموم است که [[انسان]] به‌واسطه خویشی، [[قوم]] خود را در [[ظلم]] کردن به دیگران [[یاری]] رساند" <ref>{{متن حدیث| الْعَصَبِيَّةُ الَّتِي يَأْثَمُ عَلَيْهَا صَاحِبُهَا أَنْ‌ يَرَى‌ الرَّجُلُ‌ شِرَارَ قَوْمِهِ‌ خَيْراً مِنْ خِيَارِ قَوْمٍ آخَرِينَ وَ لَيْسَ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ أَنْ يُحِبَّ الرَّجُلُ قَوْمَهُ وَ لَكِنَّ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ أَنْ يُعِينَ قَوْمَهُ عَلَى الظُّلْمِ}}؛ نور الثّقلین، ج۵، ص۷۳. </ref>.

#[[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز در اشاره به خوش‌ر‌فتاری با حیوانات، می‌فرمایند: "چون چهارپایان تو را [[لعنت]] کنند، این [[لعنت]] همیشه تو را [[همراهی]] خواهد کرد"<ref>{{متن حدیث| إِنَّ‌ الدَّوَابَ‌ إِذَا لُعِنَتْ‌ لَزِمَتْهَا اللَّعْنَةُ}}؛ وسائل الشّیعه، ج۸، ص۳۵۶.</ref>؛

#[[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز می‌فرمایند:"چهره‌ها را نزنید و [[لعنت]] نکنید، که [[خداوند]] [[لعنت]] کننده چهره‌ها را [[لعنت]] می‌نماید"<ref> {{متن حدیث| لَا تَضْرِبُوا الْوُجُوهَ‌ وَ لَا تَلْعَنُوهَا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ! لَعَنَ لَاعِنَهَا}}؛ وسائل الشیعه، ج۸، ص۳۹۸.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۴۴-۴۶.</ref>.

*این سخن را بهره‌ای از صحّت نیست. چه-همان‌گونه که گذشت- [[غیرت]] در شمار مقولات مشکک قرار داشته از عرْضی عریض و پهنه‌ای گسترده برخوردار است؛ امّا تجسّس و سرکشی در امور شخصیِ دیگران، به هیچ وجه در این عرضْ قرار ندارد تا بتوان جزئی از اجزاء [[غیرت]] را در شمار رذائل قرار داد.

*به نظر ما، واضح است که اینگونه [[صفات ]]- همچون سرکشی در امور شخصیِ دیگران، و تجسّس در [[نهان]] کارهای آنان-، یکسر در شمار رذائل، و نه در شمار مراتب [[فضیلت]] [[غیرت]] قرار دارد.