صحابه در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

واژه [[اصحاب]] از ریشه صَحب و جمعِ کلمه “صاحب” است. صاحب در لغت به معنای ملازم و همراه، اعم از [[انسان]]، حیوان، مکان و [[زمان]] است<ref>مفردات الفاظ القرآن.</ref>. از اشعار کهن [[عربی]] نیز برمی آید که این واژه به حیوان (الاغ) و جِماد ([[شمشیر]] [[هندی]]) نیز اطلاق می‌شده است<ref>الافصاح فی الامامة.</ref>. این لفظ در [[قرآن]] برای اشخاص [[کافر]]<ref>{{متن قرآن|يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْرًا وَأَمَّا الْآخَرُ فَيُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْ رَأْسِهِ قُضِيَ الْأَمْرُ الَّذِي فِيهِ تَسْتَفْتِيَانِ}} «ای دو یار زندان! اما (تعبیر خواب) یکی از شما (این است که) به سرور خود باده می‌نوشاند؛ و اما دیگری به دار آویخته می‌شود و پرندگان از سرش خواهند خورد؛ کاری که از من درباره آن نظر می‌خواستید قطعی شده است» سوره یوسف، آیه ۴۱.</ref> و [[مؤمن]]<ref>{{متن قرآن|قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلًا}} «همراه وی که با او گفت و گو می‌کرد گفت: آیا به کسی که تو را از خاکی سپس از نطفه‌ای آفرید آنگاه تو را مردی باندام برآورد کفر می‌ورزی؟» سوره کهف، آیه ۳۷.</ref> هردو استعمال گردیده است. در قرآن گاهی [[مشرکان]]، صاحبِ [[پیامبران]]<ref>{{متن قرآن|يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا وَاسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ إِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخَاطِئِينَ}} «ای یوسف! از این (رویداد) روی بگردان (و در گذر) و (ای زن!) تو نیز برای گناهت آمرزش بخواه که تو بی‌گمان از خطاکاران بوده‌ای» سوره یوسف، آیه ۲۹.</ref>، و گاهی [[پیامبران الهی]]، صاحب مشرکان<ref>{{متن قرآن|وَمَا صَاحِبُكُمْ بِمَجْنُونٍ}} «و همنشین شما، دیوانه نیست» سوره تکویر، آیه ۲۲.</ref> خوانده شده‌اند. وصفِ [[حضرت]] [[یونس]] به “صاحب الحوت”<ref>{{متن قرآن|فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُنْ كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَى وَهُوَ مَكْظُومٌ}} «پس برای (رسیدن) فرمان پروردگارت شکیبایی پیشه کن و چون «همراه ماهی» (یونس) مباش آنگاه که بانگ برداشت در حالی که اندوهگین بود» سوره قلم، آیه ۴۸.</ref> یا همدم ماهی نیز نشان می‌دهد که مصاحبتِ با پیامبران منحصر به [[انسان‌ها]] نیست.<ref>[[محمد علی موحدی|موحدی، محمد علی]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «اصحاب پیامبر»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۵۹.</ref>

آن [[حضرت]] در ضمن فرستادن [[درود]] و ثنا بر [[پیروان]] [[انبیا]]{{عم}} و تصدیق‌کنندگانشان، وقتی به اصحاب پیامبر{{صل}} می‌رسد، چنین از آنان [[قدردانی]] می‌کند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ‏ وَ أَصْحَابُ‏ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً...}}؛ «بار خدایا، به [[آمرزش]] و [[خشنودی]] خود، [[اصحاب]] [[محمد]] را یاد کن، به ویژه آنان که حق صحبتش [[نیکو]] ادا کردند و در نصرتش دلیری‌ها نمودند و...»<ref>نیایش چهارم.</ref>.<ref>الإصابة فی تمییز الصحابة، احمد بن علی بن حجر العسقلانی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ ق؛ الإفصاح فی الإمامة، محمدبن محمد بن النعمان المفید، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ ق: الجامع الصحیح، محمد بن اسماعیل البخاری، بیروت، دار ابن کثیر، ۱۴۰۷ ق، عیون اخبار الرضا{{ع}}، محمدبن علی ابن بابویه، تهران، نشر جهان، ۱۳۷۸ ق؛ مفردات الفاظ القرآن، محمدبن الحسین الراغب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۲ ق؛ نهج البلاغه، السید محمد بن الحسین الرضی، قم، هجرت، ۱۴۱۴ ق.</ref>.<ref>[[محمد علی موحدی|موحدی، محمد علی]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «اصحاب پیامبر»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۶۰.</ref>

== منابع ==

{{پانویس}}

[[رده:مدخل]]