|
|
| خط ۲۸: |
خط ۲۸: |
|
| |
|
| از کاربردهای چهارگانه [[اهل بیت]] در [[روایات اسلامی]]، دو کاربرد اخیر متداول است و هرگاه [[اهل بیت]] بدون قرینه به کار رفته باشد، یکی از آن دو مقصود است، و اصطلاح رایج در مورد اوّل،[[ اصحاب]] و در مورد دوم، ازواج است. بدین جهت در مجامع [[حدیثی]] و در باب [[فضایل]] اصطلاح [[اصحاب]]، ازواج و [[اهل بیت]] به صورت جداگانه مطرح شده‌اند. از دو معنای اخیر، در کتاب‌های [[شیعه]]، معنای دوم رایج‌تر است و هرگاه [[اهل بیت]] بدون قرینه مطرح شود، معنای اخصّ آن مقصود است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[اهل بیت - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۳۹-۵۴۹.</ref>. | | از کاربردهای چهارگانه [[اهل بیت]] در [[روایات اسلامی]]، دو کاربرد اخیر متداول است و هرگاه [[اهل بیت]] بدون قرینه به کار رفته باشد، یکی از آن دو مقصود است، و اصطلاح رایج در مورد اوّل،[[ اصحاب]] و در مورد دوم، ازواج است. بدین جهت در مجامع [[حدیثی]] و در باب [[فضایل]] اصطلاح [[اصحاب]]، ازواج و [[اهل بیت]] به صورت جداگانه مطرح شده‌اند. از دو معنای اخیر، در کتاب‌های [[شیعه]]، معنای دوم رایج‌تر است و هرگاه [[اهل بیت]] بدون قرینه مطرح شود، معنای اخصّ آن مقصود است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[اهل بیت - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۳۹-۵۴۹.</ref>. |
|
| |
| == [[ولایت]] و [[رهبری]] [[اهل بیت]] در [[روایات]] ==
| |
| [[ولایت]] و [[رهبری]] [[اهل بیت]] [[دلایل عقلی]] و [[نقلی]] بسیاری دارد. از نظر [[عقل]] و با توجه به [[فلسفه امامت]]، [[عصمت]] یکی از مهم‌ترین شرایط [[امام]] است. آیاتی از [[قرآن]] نیز بر این مطلب دلالت می‌کند<ref>ر.ک: آیه اولی الأمر وآیه صادقین.</ref>. از سوی دیگر، از بحث‌های گذشته به دست آمد که [[اهل بیت]] از ویژگی [[عصمت]] برخوردارند، بنابراین، [[امامت]] و [[رهبری]] [[امت اسلامی]] پس از [[پیامبر]] گرامی به آنان اختصاص دارد.
| |
|
| |
| علاوه بر این، [[اطاعت]] از [[اهل بیت]] [[واجب]] است. [[دلایل]] [[وجوب پیروی]] از [[اهل بیت]] اطلاق دارد و همه بایدها و نبایدهای مربوط به [[زندگی]] [[مسلمانان]] را شامل می‌شود و در این جهت تفاوتی میان مسایل [[عبادی]]، [[اقتصادی]] و [[سیاسی]] و [[فرهنگی]] وجود ندارد. به عنوان مثال در [[آیه اولی الأمر]]، [[اطاعت از اولی الأمر]] همان [[جایگاه]] و گستره‌ای را دارد که [[اطاعت]] از [[پیامبر]]{{صل}} دارد.[[اولی الأمر]] چنان که بیان گردید از ویژگی [[عصمت]] برخوردارند، و این ویژگی به [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{صل}} اختصاص دارد.
| |
|
| |
| از مباحث مربوط به [[مودت اهل بیت]] نیز روشن شد که [[مودت]] جنبه طریقی دارد، و غرض اصلی این است که [[مردم]] راه [[حق]] را بشناسند و با پیمودن آن به [[سعادت]] و [[رستگاری]] برسند، [[شناخت]] راه [[حق]] و پیمودن آن نیز همه عرصه‌های [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]]، [[عبادی]] و [[سیاسی]] را دربرمی‌گیرد.
| |
|
| |
| نکته درخور توجه در این باره این است که در بسیاری از نقل‌های [[حدیث ثقلین]]، هم [[تمسک]] به [[اهل بیت]] بیان شده است و هم [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به عبارت دیگر، در جریان [[غدیر خم]]، [[پیامبر]] گرامی هم درباره [[عترت]] و [[اهل بیت]] خود سخن گفت و [[مسلمانان]] را به [[پیروی]] از آنان سفارش کرد، و هم [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را به عنوان ولی و [[رهبر]] [[امت اسلامی]] پس از خود معرفی کرد<ref>ینابیع المودة، ص۳۶ـ ۴۰.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} با این کار نشان داد که [[ولایت]] و [[رهبری]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نخستین گام در جهت تحقق بخشیدن به مفاد [[حدیث ثقلین]] است.
| |
|
| |
| نکته دیگر اینکه در برخی از نقل‌های [[حدیث ثقلین]]، از [[قرآن]] و [[اهل بیت]] با عنوان خلیفتین تعبیر شده است: {{متن حدیث|إِنِّي تَرَكْتُ فِيكُمُ الْخَلِيفَتَيْنِ كَامِلَتَيْنِ: كِتَابَ اللَّهِ، وَعِتْرَتِي}}<ref>المسند، ج۵، ص۱۸۱؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۳؛ فیض القدیر، ج۳، ص۱۴؛ کنزالعمال، ج۱، ص۱۶۶؛ نفحات الأزهار، ج۲، ص۲۸۴ـ ۲۸۵.</ref>، مطابق این [[حدیث]]، [[اهل بیت]]، [[جانشینان]] پیامبرند، و [[جانشینی]] آنان همه جانبه است.
| |
|
| |
| در [[حدیث]] دیگری پس از بیان این که [[پیامبر]]{{صل}} [[قرآن و عترت]] را به عنوان دو [[میراث]] گران‌بهای خود برای [[امت اسلامی]] معرفی کرده است، این مطلب بیان شده است که [[زمین]] هیچ‌گاه از [[اهل بیت]] خالی نخواهد بود، زیرا اگر چنان شود،[[ زمین]] بر اهلش [[خشم]] خواهد گرفت سپس فرمود: خدایا تو هرگز [[زمین]] را از [[حجت]] خود خالی نخواهی گذاشت، آنان از نظر تعداد اندک و از نظر [[منزلت]] در پیشگاه [[خداوند بزرگ]] ترین [[مقام]] را دارند<ref>ینابیع المودّة، ص۲۷.</ref> بنابراین، [[اهل بیت]]، [[حجت‌های خداوند]] بر زمین‌اند و [[امامت]] و [[رهبری]] از آن [[حجت‌های خداوند]] است.
| |
|
| |
| [[گواه]] دیگر بر این که [[حدیث ثقلین]] بر [[امامت اهل بیت]]{{عم}} دلالت می‌کند، این است که [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در مواردی به آن [[احتجاج]] کرده است که روز [[شوری]] از آن جمله است<ref>مناقب ابن مغازلی، ص۱۲۲.</ref>.
| |
|
| |
| مورد دیگر، [[احتجاج]] با [[طلحه]]، [[عبدالرحمن بن عوف]] و [[سعد بن ابووقّاص]] است<ref>ینابیع المودة، ص۴۳.</ref> و مورد دیگر، [[احتجاج]] وی در زمان [[خلافت عثمان]] و در [[مسجد]] [[پیامبر]]، در برابر جمعی از [[صحابه]] است<ref>مناقب ابن مغازلی، ص۱۳۷.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[اهل بیت - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۳۹-۵۴۹.</ref>
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
