آفرینش در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

===هدف‌مند بودن خلقت در [[کلام شیعی]]===

[[متکلّمان]] شیعه و [[معتزله]]، بنا بر اثبات [[حسن و قبح عقلی]] در [[افعال الهی]]، هدف‌داری در خلقت را با تکیه بر چند اصل ثابت نموده‌اند:

#اگر فاعل برای جلب منفعتی فعلی را انجام دهد، این نقص در فاعل است؛ ولی در صورتی که او برای نفع دیگران فعلی را انجام دهد، این نه تنها نقص نیست، بلکه دلیل بر کمال او است.

#افعال الهی از نوع دوم است<ref>کشف المراد (ط. مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۳ ه.ق)، ص۳۰۶.</ref> و آیاتی که پیرامون [[هدف از خلقت]] عالم آمده، اشاره به [[جود]] [[الهی]] بر خلایق دارد؛ چنان که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ}}<ref>«و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>.

===امام؛ [[غایت خلقت]] در [[کلام شیعی]]===

با توجه به آنچه درباره غایت از خلقت در نگاه [[متکلمان شیعه]] گفته شد، و بر اساس [[آیات]] و [[روایت]] پیرامون [[فلسفه خلقت]]، [[جایگاه امام]] در [[نظام آفرینش]] را می‌توان به ترتیب زیر تبیین نمود:

#در راستای تأمین این هدف که خلایق، عبادت و [[معرفت]] [[درستی]] از خداوند داشته باشند، ایشان نیازمند معلّمی شایسته‌اند که او خود معرفی کامل و مورد [[رضای الهی]] به [[مبدأ و معاد]] و [[مصالح]] و [[مفاسد]] [[اعمال انسان‌ها]] داشته باشد، و چنین فردی [[نبیّ]] و یا [[وصیّ]] او - امام [[معصوم]] - خواهد بود<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللّهِ{{صل}}: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَلَقَنِي وَ خَلَقَ عَلِيّاً قَبْلَ‏ أَنْ‏ يَخْلُقَ‏ آدَمَ‏{{ع}}... وَ خَلَقَ نُوراً فَقَسَمَهُ نِصْفَيْنِ خَلَقَنِي مِنْ نِصْفٍ وَ خَلَقَ عَلِيّاً مِنَ النِّصْفِ الْآخَرِ قَبْلَ الْأَشْيَاءِ فَنُورُهَا مِنْ نُورِي وَ نُورِ عَلِيٍّ ثُمَّ جَعَلَنَا عَنْ يَمِينِ الْعَرْشِ ثُمَّ خَلَقَ الْمَلَائِكَةَ فَسَبَّحْنَا وَ سَبَّحَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ هَلَّلْنَا وَ هَلَّلَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ كَبَّرْنَا وَ كَبَّرَتِ الْمَلَائِكَةُ وَ كَانَ ذَلِكَ مِنْ تَعْلِيمِي وَ تَعْلِيمِ عَلِيٍّ{{ع}}...}} (إرشاد القلوب إلی الصواب (ط. الشریف الرضی، ۱۴۱۲ ه.ق)، ج۲، ص۴۰۵).</ref>.

#سایر لوازم [[ضرورت وجود امام]]، از قبیل تحقق عبادت صحیح [[مردم]] و [[حکومت]] بر آنان، اجرای [[عدالت اجتماعی]] و سایر اموری که با [[وجود امام معصوم]] محقّق می‌شود، همگی در این نگاه قابل [[اثبات]] است.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۳ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۳]] ص ۲۲۱.</ref>