جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۲
بدون خلاصۀ ویرایش |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۲) |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
[[محمد بن مسعود عیاشی]] نیز از [[ابن عباس]]، [[جابر بن عبدالله]]<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۲، ح۱۳۱۲ و نیز ر.ک: طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲.</ref>، امام صادق{{ع}}<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۳، ح۱۳۱۴.</ref> و [[امام باقر]]{{ع}}<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۲، ح۱۳۱۳ و ص۶۴، ح۱۳۱۵ و ص۶۵، ح۱۳۱۶.</ref> (با چند طریق) از مورد [[نزول آیه]] مذکور در [[حجة الوداع]] درباره [[ولایت امام علی]]{{ع}}، احادیثی متعدد نقل کرده است. | [[محمد بن مسعود عیاشی]] نیز از [[ابن عباس]]، [[جابر بن عبدالله]]<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۲، ح۱۳۱۲ و نیز ر.ک: طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲.</ref>، امام صادق{{ع}}<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۳، ح۱۳۱۴.</ref> و [[امام باقر]]{{ع}}<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۲، ح۱۳۱۳ و ص۶۴، ح۱۳۱۵ و ص۶۵، ح۱۳۱۶.</ref> (با چند طریق) از مورد [[نزول آیه]] مذکور در [[حجة الوداع]] درباره [[ولایت امام علی]]{{ع}}، احادیثی متعدد نقل کرده است. | ||
در [[تفسیر]] [منسوب به] [[علی بن ابراهیم]] نیز همین مضمون با طرق گوناگون نقل و در برخی از آنها به پیوند [[آیه]] مذکور با [[حدیث ثقلین]] اشاره شده است<ref>تفسیر [المنسوب ب] القمی، ج۱، ص۱۷۱ -۱۷۵ و ص۲۸۹، ح۴، و ص۲۹۵؛ ج۲، ص۲۰۱. </ref>. [[شیخ صدوق]] (م. ۳۸۶ق) نیز در ذیل روایتی دراز دامن از [[پیامبر خدا]]{{صل}} و [[عبدالله بن عباس]]<ref>ر.ک: محمودی، ترتیب الامالی، ج۴، ص۱۴۱، ح۱۶۹۹.</ref> به مورد [[نزول]] این آیه درباره ولایت امام علی، تصریح میکند<ref>صدوق، الامالی، ص۴۰۰ و ترتیب الامالی، ج۴، ص۲۵۱، ح۱۸۴۰ و نیز ر.ک: تفسیر فرات کوفی، ص۱۸۰- ۱۸۱، ح۲۳۲ و کوفی مناقب امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص۱۴۱- ۱۳۹، ح۷۸.</ref> و [[شیخ طوسی]] (م. ۴۶۰ق) نیز از [[امام صادق]]{{ع}} دعای پس از [[نماز]] [[غدیر]] را ذکر میکند که در آن به [[تفسیر آیه]] اشاره شده است<ref>طوسی (شیخ طوسی)، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۴۴.</ref>. [[طبرسی]] صاحب کتاب [[الاحتجاج]] هم در ضمن گزارش [[واقعه غدیر]] و [[خطبه]] آن، مورد نزول این آیه را یادآور میشود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۶۶ - ۸۶.</ref> | در [[تفسیر]] [منسوب به] [[علی بن ابراهیم]] نیز همین مضمون با طرق گوناگون نقل و در برخی از آنها به پیوند [[آیه]] مذکور با [[حدیث ثقلین]] اشاره شده است<ref>تفسیر [المنسوب ب] القمی، ج۱، ص۱۷۱ -۱۷۵ و ص۲۸۹، ح۴، و ص۲۹۵؛ ج۲، ص۲۰۱. </ref>. [[شیخ صدوق]] (م. ۳۸۶ق) نیز در ذیل روایتی دراز دامن از [[پیامبر خدا]]{{صل}} و [[عبدالله بن عباس]]<ref>ر.ک: محمودی، ترتیب الامالی، ج۴، ص۱۴۱، ح۱۶۹۹.</ref> به مورد [[نزول]] این آیه درباره ولایت امام علی، تصریح میکند<ref>صدوق، الامالی، ص۴۰۰ و ترتیب الامالی، ج۴، ص۲۵۱، ح۱۸۴۰ و نیز ر.ک: تفسیر فرات کوفی، ص۱۸۰- ۱۸۱، ح۲۳۲ و کوفی مناقب امیرالمؤمنین{{ع}}، ج۱، ص۱۴۱- ۱۳۹، ح۷۸.</ref> و [[شیخ طوسی]] (م. ۴۶۰ق) نیز از [[امام صادق]]{{ع}} دعای پس از [[نماز]] [[غدیر]] را ذکر میکند که در آن به [[تفسیر آیه]] اشاره شده است<ref>طوسی (شیخ طوسی)، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۴۴.</ref>. [[طبرسی]] صاحب کتاب [[الاحتجاج]] هم در ضمن گزارش [[واقعه غدیر]] و [[خطبه]] آن، مورد نزول این آیه را یادآور میشود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۶۶ - ۸۶.</ref><ref>[[فتحالله نجارزادگان|نجارزادگان، فتحالله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۱.</ref> | ||
==روایات در منابع اهل سنت== | ==روایات در منابع اهل سنت== | ||
[[روایات اهل سنت]] در این باره دو گروهاند؛ برخی در بیان مورد [[نزول آیه]] درباره [[امام علی]]{{ع}} و [[روز غدیر]] [[صراحت]] دارند و برخی صراحت ندارند که با قرائن و شواهد میتوان برخی از آنها را با گروه اول یکسان دانست. در برخی از این روایات، [[آیه تبلیغ]] با [[آیه اکمال]] پیوند خورده است. | [[روایات اهل سنت]] در این باره دو گروهاند؛ برخی در بیان مورد [[نزول آیه]] درباره [[امام علی]]{{ع}} و [[روز غدیر]] [[صراحت]] دارند و برخی صراحت ندارند که با قرائن و شواهد میتوان برخی از آنها را با گروه اول یکسان دانست. در برخی از این روایات، [[آیه تبلیغ]] با [[آیه اکمال]] پیوند خورده است. | ||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
[[ابن جریر طبری]] (م.۳۱۰ق) در کتاب [[الولایة فی طرق حدیث الغدیر (کتاب)|الولایة فی طرق حدیث الغدیر]]<ref>ذهبی در تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۷۱۰، رقم ۷۲۸؛ ابن کثیر در البدایة و النهایة، ج۶ (جزء ۱۱) ص۱۴۶ از این کتاب یاد کردهاند.</ref> که هماکنون مفقود است، به نقل از زید بن ارقم مینویسد: | [[ابن جریر طبری]] (م.۳۱۰ق) در کتاب [[الولایة فی طرق حدیث الغدیر (کتاب)|الولایة فی طرق حدیث الغدیر]]<ref>ذهبی در تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۷۱۰، رقم ۷۲۸؛ ابن کثیر در البدایة و النهایة، ج۶ (جزء ۱۱) ص۱۴۶ از این کتاب یاد کردهاند.</ref> که هماکنون مفقود است، به نقل از زید بن ارقم مینویسد: | ||
{{عربی|لما نزل النبي بغدير خم في رجوعه من حجة الوداع... خطب خطبة بالغة ثم قال: إن الله تعالى أنزل إلي: {{متن قرآن|بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ...}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان.».. سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>}}. | {{عربی|لما نزل النبي بغدير خم في رجوعه من حجة الوداع... خطب خطبة بالغة ثم قال: إن الله تعالى أنزل إلي: {{متن قرآن|بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ...}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان.».. سوره مائده، آیه ۶۷.</ref>}}. | ||
[[پیامبر]]{{صل}} پس از بازگشت از [[حجة الوداع]]، در [[غدیر خم]] فرود آمدند... [و] خطبهای غرا خواندند و سپس فرمودند: [[خداوند]] بلند مرتبه بر من چنین نازل کرد: «آنچه بر تو از جانب پروردگارت نازل شده، برسان»<ref>به نقل از بیاضی (م. ۸۷۷)، الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۰۱ و نیز، امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۲۴؛ ابن طاووس نیز از کتاب نورالهدی، تألیف حسن بن ابی طاهر احمد جاوابی (که نزد ابن طاووس بوده) چنین نقل میکند: {{عربی|ابوالمفضل محمد بن عبدالله الشيباني قال: أخبرنا ابوجعفر محمد بن جرير طبري... عن زيد بن ارقم: لما نزل النبي بغدير خم...}} ر.ک: ابن طاووس، الیقین، ص۵۷۸، باب ۲۹. باز قاسم بن ابراهیم الرسی از پیشوایان زیدیه در قرن سوم با سند خود از زید بن ارقم همین مضمون را آورده است (ر.ک: الرسی، الکامل المنیر، ص۸۴).</ref> | [[پیامبر]]{{صل}} پس از بازگشت از [[حجة الوداع]]، در [[غدیر خم]] فرود آمدند... [و] خطبهای غرا خواندند و سپس فرمودند: [[خداوند]] بلند مرتبه بر من چنین نازل کرد: «آنچه بر تو از جانب پروردگارت نازل شده، برسان»<ref>به نقل از بیاضی (م. ۸۷۷)، الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۰۱ و نیز، امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۲۴؛ ابن طاووس نیز از کتاب نورالهدی، تألیف حسن بن ابی طاهر احمد جاوابی (که نزد ابن طاووس بوده) چنین نقل میکند: {{عربی|ابوالمفضل محمد بن عبدالله الشيباني قال: أخبرنا ابوجعفر محمد بن جرير طبري... عن زيد بن ارقم: لما نزل النبي بغدير خم...}} ر.ک: ابن طاووس، الیقین، ص۵۷۸، باب ۲۹. باز قاسم بن ابراهیم الرسی از پیشوایان زیدیه در قرن سوم با سند خود از زید بن ارقم همین مضمون را آورده است (ر.ک: الرسی، الکامل المنیر، ص۸۴).</ref><ref>[[فتحالله نجارزادگان|نجارزادگان، فتحالله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۳.</ref> | ||
===[[ابوسعید خدری]]=== | ===[[ابوسعید خدری]]=== | ||
خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
فأنزل الله عزوجل {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان.».. سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> فی [[علی بن أبی طالب]] {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ...}}<ref>«و اگر نکنی پیام او را نرساندهای» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref><ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۴۹، ح۲۴۴.</ref>. | فأنزل الله عزوجل {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان.».. سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> فی [[علی بن أبی طالب]] {{متن قرآن|وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ...}}<ref>«و اگر نکنی پیام او را نرساندهای» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref><ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۴۹، ح۲۴۴.</ref>. | ||
[[خداوند]] - عز وجل - چنین نازل کرد: «ای [[رسول]]، آنچه بر تو از پروردگارت درباره [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} نازل شده، برسان و اگر چنین نکنی، [[رسالت]] پروردگارت را نرساندهای». | [[خداوند]] - عز وجل - چنین نازل کرد: «ای [[رسول]]، آنچه بر تو از پروردگارت درباره [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} نازل شده، برسان و اگر چنین نکنی، [[رسالت]] پروردگارت را نرساندهای». | ||
[[ابواسحاق جوینی حموئی]] (م. ۷۳۰ق) نیز از سه استاد خود از [[ابوهریره]] این [[حدیث]] را نقل کرده است<ref>حموئی، فرائد السمطین، ج۱، ص۱۵۸، ح۱۲۰.</ref> | [[ابواسحاق جوینی حموئی]] (م. ۷۳۰ق) نیز از سه استاد خود از [[ابوهریره]] این [[حدیث]] را نقل کرده است<ref>حموئی، فرائد السمطین، ج۱، ص۱۵۸، ح۱۲۰.</ref><ref>[[فتحالله نجارزادگان|نجارزادگان، فتحالله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۶.</ref> | ||
===[[عبدالله بن ابی اوفی أسلمی]]=== | ===[[عبدالله بن ابی اوفی أسلمی]]=== | ||
خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
در برخی [[نصوص]] به جای [[حارث بن نعمان]]، [[جابر بن نضر بن حارث]]<ref>امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۰، به نقل از غریب القرآن ابوعبید هروی، علامه امینی میگوید: «کراجکی این شخص را به نام حسین بن محمد خارقی، معرفی کرده است».</ref> و در برخی، نعمان بن المنذر الفهری<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۴، ح۱۰۳۳. </ref> نقل شده و درباره محل حادثه و [[انگیزه]] آن نیز [[اختلاف]] در نقل به چشم میخورد. طبق [[روایت]] [[کلینی]] از [[ابی بصیر]] (و وی با سند مقطوع) در جلسهای که [[رسول خدا]]{{صل}} در میان برخی [[اصحاب]] خود در [[مدینه]] حضور داشتهاند، [[حارث بن عمرو فهری]] در آنجا درباره [[مناقب امام علی]]{{ع}} از زبان [[رسول خدا]]{{صل}} [[خشمگین]] شده، بر خود [[نفرین]] میکند و همین که از [[مدینه]] بیرون میرود، گرفتار [[عذاب]] شده و در پی آن [[آیات]] {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ * لِلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ * مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعَارِجِ}} بر [[پیامبر خدا]]{{صل}} نازل میشود<ref>کلینی، الکافی، ج۸، ص۵۷ - ۵۸، ح۱۸. حلبی نیز در سیره خود از حضور این شخص در مسجد مدینه خبر میدهد، ر.ک: حلبی، السیرة الحلبیة، ج۳، ص۲۷۴ به نقل از امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۷۳ و همین طور سبط ابن جوزی (ر.ک: تذکرة الخواص، ص۳۰). برخی نیز از قتل وی در بطحای مکه خبر میدهند (ر.ک: حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۲، ح۱۰۳۲)؛ شاید برخورد حارث بن عمرو فهری با پیامبر خدا{{صل}} در مدینه بود، ولی پس ارتداد و خروج از مدینه در بطحای مکه گرفتار عذاب میشود.</ref>. بر همین اساس، در برخی از این [[احادیث]] در مورد این آیات چنین وارد شده است: {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ * لِلْكَافِرِينَ}} {{متن حدیث|بِوِلَايَةِ عَلِيٍّ}} {{متن قرآن|لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۲۲، ح۴۷. علامه مجلسی پس از آنکه سند این حدیث را ضعیف میشمرده، این روایات را از باب تأویل آیه دانسته است (مجلسی، مرآة العقول، ج۵، ص۶۱).</ref>؛ | در برخی [[نصوص]] به جای [[حارث بن نعمان]]، [[جابر بن نضر بن حارث]]<ref>امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۰، به نقل از غریب القرآن ابوعبید هروی، علامه امینی میگوید: «کراجکی این شخص را به نام حسین بن محمد خارقی، معرفی کرده است».</ref> و در برخی، نعمان بن المنذر الفهری<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۴، ح۱۰۳۳. </ref> نقل شده و درباره محل حادثه و [[انگیزه]] آن نیز [[اختلاف]] در نقل به چشم میخورد. طبق [[روایت]] [[کلینی]] از [[ابی بصیر]] (و وی با سند مقطوع) در جلسهای که [[رسول خدا]]{{صل}} در میان برخی [[اصحاب]] خود در [[مدینه]] حضور داشتهاند، [[حارث بن عمرو فهری]] در آنجا درباره [[مناقب امام علی]]{{ع}} از زبان [[رسول خدا]]{{صل}} [[خشمگین]] شده، بر خود [[نفرین]] میکند و همین که از [[مدینه]] بیرون میرود، گرفتار [[عذاب]] شده و در پی آن [[آیات]] {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ * لِلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ * مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعَارِجِ}} بر [[پیامبر خدا]]{{صل}} نازل میشود<ref>کلینی، الکافی، ج۸، ص۵۷ - ۵۸، ح۱۸. حلبی نیز در سیره خود از حضور این شخص در مسجد مدینه خبر میدهد، ر.ک: حلبی، السیرة الحلبیة، ج۳، ص۲۷۴ به نقل از امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۷۳ و همین طور سبط ابن جوزی (ر.ک: تذکرة الخواص، ص۳۰). برخی نیز از قتل وی در بطحای مکه خبر میدهند (ر.ک: حسکانی، شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۸۲، ح۱۰۳۲)؛ شاید برخورد حارث بن عمرو فهری با پیامبر خدا{{صل}} در مدینه بود، ولی پس ارتداد و خروج از مدینه در بطحای مکه گرفتار عذاب میشود.</ref>. بر همین اساس، در برخی از این [[احادیث]] در مورد این آیات چنین وارد شده است: {{متن قرآن|سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ * لِلْكَافِرِينَ}} {{متن حدیث|بِوِلَايَةِ عَلِيٍّ}} {{متن قرآن|لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۲۲، ح۴۷. علامه مجلسی پس از آنکه سند این حدیث را ضعیف میشمرده، این روایات را از باب تأویل آیه دانسته است (مجلسی، مرآة العقول، ج۵، ص۶۱).</ref>؛ | ||
روشن است این احادیث در [[مقام]] [[تأویل]] آیهاند نه آنکه [[شأن نزول آیه]] را بیان کرده باشند؛ یعنی همانگونه که [[معاندان]] [[رسالت]]، پس از آنکه [[حقانیت]] [[توحید]] و رسالت برای آنان [[کشف]] شود، اگر بر آنان نفرین شود یا درخواست عذاب کنند<ref>مانند نفرین پیامبر خدا{{صل}} درباره قریش که فرمود: «خدایا آنان را به قحطی هفت ساله مانند قحطی زمان یوسف گرفتار کن» و آنان هشت سال گرفتار گرسنگی و قحطی شدند، به گونهای که لاشهها را میخوردند». ر.ک: صحیح مسلم، ج۵، ص۳۴۲، ح۳۹ «کتاب القیامة و الجنة و النار» و نیز، ر.ک: صحیح بخاری، ج۴، ص۱۷۳، ح۴۴۱۶.</ref>، عذاب [[خدا]] در [[دنیا]] یا [[آخرت]] دامنگیر آنان خواهد شد، درباره [[ولایت امام علی]]{{ع}} نیز به همان معیار، گرفتار [[عذاب]] خواهند شد. به هر حال باید بررسی بیشتری درباره این حادثه و پیوند آن با [[آیات]] [[سوره معارج]] صورت گیرد<ref>برای توضیح بیشتر، ر.ک: امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۰-۴۷۱.</ref> | روشن است این احادیث در [[مقام]] [[تأویل]] آیهاند نه آنکه [[شأن نزول آیه]] را بیان کرده باشند؛ یعنی همانگونه که [[معاندان]] [[رسالت]]، پس از آنکه [[حقانیت]] [[توحید]] و رسالت برای آنان [[کشف]] شود، اگر بر آنان نفرین شود یا درخواست عذاب کنند<ref>مانند نفرین پیامبر خدا{{صل}} درباره قریش که فرمود: «خدایا آنان را به قحطی هفت ساله مانند قحطی زمان یوسف گرفتار کن» و آنان هشت سال گرفتار گرسنگی و قحطی شدند، به گونهای که لاشهها را میخوردند». ر.ک: صحیح مسلم، ج۵، ص۳۴۲، ح۳۹ «کتاب القیامة و الجنة و النار» و نیز، ر.ک: صحیح بخاری، ج۴، ص۱۷۳، ح۴۴۱۶.</ref>، عذاب [[خدا]] در [[دنیا]] یا [[آخرت]] دامنگیر آنان خواهد شد، درباره [[ولایت امام علی]]{{ع}} نیز به همان معیار، گرفتار [[عذاب]] خواهند شد. به هر حال باید بررسی بیشتری درباره این حادثه و پیوند آن با [[آیات]] [[سوره معارج]] صورت گیرد<ref>برای توضیح بیشتر، ر.ک: امینی، الغدیر، ج۱، ص۴۶۰-۴۷۱.</ref><ref>[[فتحالله نجارزادگان|نجارزادگان، فتحالله]]، [[بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت (کتاب)|بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت]]، ص ۱۳۶-۱۴۳.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |