احصار و صد: تفاوت میان نسخه‌ها

۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
جز
خط ۳۵: خط ۳۵:
اگر حج‌گزار پس از [[احرام]] حج از اتمام آن به [[جهت]] موانعی از جمله صد [[دشمن]] یا منع [[حاکم]] ظالم باز ماند، در صورت امکان باید آن را تبدیل به عمره مفرده کند و حج را در سال دیگر به جای آورد<ref>کشف الغطاء، ج۴، ص۶۳۴؛ مستند الشیعة، ج۱۳، ص۱۵۴.</ref> این مطلب در روایاتی از [[امام رضا]]{{ع}} آمده است. از جمله در نقلی منسوب به آن حضرت، [[امام]] به حج‌گزاران توصیه کرد که در هنگام احرام با [[خداوند]] شرط نمایند که هر گاه نتوانستند حج را به جا بیاورند خداوند آن را برای آنان عمره قرار دهد<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۲۱۴.</ref>. این مضمون در روایاتی از [[امام صادق]]{{ع}} نیز آمده است<ref>الکافی، ج۴، ص۳۳۹.</ref>. در نقلی دیگری از امام رضا{{ع}} نیز آمده است: اگر کسی قصد حج کند، اما قبل از اتمام آن مصدود گردد، می‌تواند در صورت انجام دادن [[طواف]] و سعی آن را تبدیل به عمره کند و حج را در سال دیگر به جای آورد و اگر تا زمانی که حاجیان قصد کوچ به منا را دارند طواف و سعی عمره را انجام نداده، می‌تواند همراه با [[حاجیان]] به [[منا]] کوچ کند و پس از گذشت [[زمان]] [[اعمال]] منا، [[طواف]] و سعی [[عمره]] را به جای آورد، زیرا در ایام تشریق نمی‌تواند عمره مفرده را انجام دهد و در سال دیگر باید [[حج]] را به جای آورد و از همان مکانی که مُحرم گردیده [[احرام]] ببندد<ref>جامع أحادیث الشیعة، ج۱۰، ص۳۹۷.</ref>.
اگر حج‌گزار پس از [[احرام]] حج از اتمام آن به [[جهت]] موانعی از جمله صد [[دشمن]] یا منع [[حاکم]] ظالم باز ماند، در صورت امکان باید آن را تبدیل به عمره مفرده کند و حج را در سال دیگر به جای آورد<ref>کشف الغطاء، ج۴، ص۶۳۴؛ مستند الشیعة، ج۱۳، ص۱۵۴.</ref> این مطلب در روایاتی از [[امام رضا]]{{ع}} آمده است. از جمله در نقلی منسوب به آن حضرت، [[امام]] به حج‌گزاران توصیه کرد که در هنگام احرام با [[خداوند]] شرط نمایند که هر گاه نتوانستند حج را به جا بیاورند خداوند آن را برای آنان عمره قرار دهد<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۲۱۴.</ref>. این مضمون در روایاتی از [[امام صادق]]{{ع}} نیز آمده است<ref>الکافی، ج۴، ص۳۳۹.</ref>. در نقلی دیگری از امام رضا{{ع}} نیز آمده است: اگر کسی قصد حج کند، اما قبل از اتمام آن مصدود گردد، می‌تواند در صورت انجام دادن [[طواف]] و سعی آن را تبدیل به عمره کند و حج را در سال دیگر به جای آورد و اگر تا زمانی که حاجیان قصد کوچ به منا را دارند طواف و سعی عمره را انجام نداده، می‌تواند همراه با [[حاجیان]] به [[منا]] کوچ کند و پس از گذشت [[زمان]] [[اعمال]] منا، [[طواف]] و سعی [[عمره]] را به جای آورد، زیرا در ایام تشریق نمی‌تواند عمره مفرده را انجام دهد و در سال دیگر باید [[حج]] را به جای آورد و از همان مکانی که مُحرم گردیده [[احرام]] ببندد<ref>جامع أحادیث الشیعة، ج۱۰، ص۳۹۷.</ref>.


در [[نقلی]] دیگر از آن [[حضرت]] آمده است: اگر [[سلطان]] ظالمی شخصی را پس از احرام حج [[تمتع]] در [[مکه]] [[محبوس]] کرد و او را پس از زوال [[خورشید]] در [[روز عید قربان]] [[آزاد]] کرد و این شخصی از حج مصدود گردید، باید طواف [[خانه خدا]] را انجام دهد و سعی میان [[صفا و مروه]] را به جای آورد و پس از حلق سر، گوسفندی را [[قربانی]] نماید؛ اما اگر به قصد حج افراد وارد مکه شده، پس از انجام دادن اعمال مذکور [[ذبح]] حیوان بر او [[واجب]] نیست<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۲۲۹.</ref>. همین مضمون در روایتی از [[امام کاظم]]{{ع}} نیز آمده است<ref>الکافی، ج۴، ص۳۷۱.</ref>، اما از آنجا که در نقل منسوب به [[امام رضا]]{{ع}} و [[روایت]] امام کاظم{{ع}} سخن از [[وجوب]] حلق سر و قربانی به میان آمده و در عمره مفرده حج‌گزار مخیر بین حلق و [[تقصیر]] بوده و قربانی نیز بر او واجب نیست، برخی از [[فقیهان]] این [[روایات]] را شاذ دانسته و گفته‌اند. عمل به آن را باید به [[اهل]] آن واگذار نمود<ref>کتاب الحج، خویی، ج۵، ص۴۳۲.</ref>.<ref>منابع: الإحصار و الصد، سید محمدرضا بن محمد باقر گلپایگانی (۱۴۱۴ق)، تقریر: احمد شاهرودی، قم، دار القرآن الکریم، اول، ۱۴۱۳ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار طان، محمد باقر بن محمد تقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ البدایة و النهایة، اسماعیل بن عمر معروف به ابن کثیر (۷۷۴ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۰۸ق؛ تاج العروس من جواهر القاموس، سید محمد مرتضی بن محمد حسینی زبیدی (۱۲۰۵ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۱۴ق؛ تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک)، محمد بن جریر طبری (۳۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، مؤسسة الأعلمی، چهارم، ۱۴۰۳ق؛ تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق معروف به یعقوبی (۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، بیتا؛ تحریر الوسیلة، سید روح الله بن مصطفی مصطفوی خمینی (۱۴۰۹ق)، نجف، مطبعة الآداب، ۱۳۹۰ق؛ تذکرة الفقهاء، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت{{ع}} لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۴ق؛ تهذیب الأحکام، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق؛ جامع أحادیث الشیعة، زیر نظر: سید حسین بن علی طباطبایی بروجردی (۱۳۸۰ق)، قم، مؤلف، بی تا، الجامع لأحکام القرآن، محمد بن احمد معروف به قرطبی (۶۷۱ق)، تحقیق: احمد عبدالعلیم بردونی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمد حسن بن باقر نجفی معروف به صاحب جواهر (۱۲۶۶ق)، تحقیق: جمعی از محققان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، سوم، ۱۳۶۷ ش؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بحرانی (۱۱۸۶ق)، تحقیق: محمد تقی ایروانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۰۵ق؛ ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، سید علی بن محماد علی طباطبایی (۱۳۳۱ق)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۱۵ق، صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل معروف به بخاری (۲۵۶ق)، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۰۱ق، العروة الوثقی، سید محمد کاظم بن عبدالعظیم طباطبایی یزدی (۱۳۳۷ق)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۲۳ق؛ غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، حمزة بن علی معروف به ابن زهره حلبی (۵۸۵ق)، تحقیق: ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الإمام الصادق، اول، ۱۴۱۷ق، الفقه، منسوب به امام رضا (۲۰۳ق)، تحقیق: مؤسسة آل البیت الها لإحیاء التراث، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضاع، اول، ۱۴۰۶ق، الکافی فی الفقه، تقی بن نجم معروف به ابوالصلاح حلبی (۴۴۷ق)، تحقیق: رضا استادی، اصفهان، مکتبة الإمام أمیر المؤمنین علی، بی تا، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، پنجم، ۱۳۶۳ش؛ کتاب الحج، سید ابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، تقریر: سیدرضا خلخالی، قم، مدرسة دار العلم، دوم، ۱۳۶۴ش؛ کتاب الخلاف، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: علی خراسانی - سید جواد شهرستانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق؛ کتاب السرائر الحاوی التحریر الفتاوی، محمد بن منصور معروف به ابن ادریس حلی (۵۹۸ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۱۰ق؛ کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، جعفر بن خضر مالکی معروف به کاشف الغطاء (۱۲۲۸ق)، تحقیق: عباس تبریزیان - محمدرضا ذاکری - عبد الحلیم حلی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، اول، ۱۴۲۲ق، لسان العرب، محمد بن مکرم معروف به ابن منظور (۷۱۱ق)، قم، نشر ادب حوزه، ۱۴۰۵ق، المبسوط فی فقه الإمامیة، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: محمد باقر بهبودی - سید محمد تقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویة، سوم، ۱۳۸۷ق؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن معروف به طبرسی (۵۴۸ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، مؤسسة الأعلمی، اول، ۱۴۱۵ق؛ مجمع الفائدة و البرهان، احمد بن محمد معروف به مقدس اردبیلی (۹۹۳ق)، تصحیح و تعلیق: مجتبی عراقی - علی پناه اشتهاردی - حسین یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی تا، مختلف الشیعة، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، اول، ۱۴۱۳ق؛ مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، زین الدین بن علی عاملی معروف به شهید ثانی (۹۶۵ قی)، تحقیق و نشر: مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، اول، ۱۴۱۳ق؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، حسین بن محمد تقی معروف به محدث نوری (۱۳۲۰ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علها لإحیاء التراث، بیروت، دوم، ۱۴۰۸ق؛ مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، أحمد بن محمد مهدی نراقی (۱۲۴۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لا لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۷ق، المسند، احمد بن محمد معروف به ابن حنبل (۲۴۱ق)، بیروت، دار صادر، بی تا، معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس قزوینی معروف به ابن فارس (۳۹۵ق)، تحقیق و تصحیح: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، اول، ۱۴۰۴ق؛ المقنع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة الإمام الهادی عالی، قم، اول، ۱۴۱۵ق؛ من لا یحضره الفقیه محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۰۴ق؛ منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: بخش فقه مجمع پژوهش‌های اسلامی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، اول، ۱۴۲۴ق؛ وسائل الشیعة (تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة)، محمد بن حسن معروف به حر عاملی (۱۱۰۴ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت نه لإحیاء التراث، قم، دوم، ۱۴۱۴ق.</ref>.<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[احصار و صد - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «احصار و صد»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۶۴۱-۶۵۰.</ref>
در [[نقلی]] دیگر از آن [[حضرت]] آمده است: اگر [[سلطان]] ظالمی شخصی را پس از احرام حج [[تمتع]] در [[مکه]] [[محبوس]] کرد و او را پس از زوال [[خورشید]] در [[روز عید قربان]] [[آزاد]] کرد و این شخصی از حج مصدود گردید، باید طواف [[خانه خدا]] را انجام دهد و سعی میان [[صفا و مروه]] را به جای آورد و پس از حلق سر، گوسفندی را [[قربانی]] نماید؛ اما اگر به قصد حج افراد وارد مکه شده، پس از انجام دادن اعمال مذکور [[ذبح]] حیوان بر او [[واجب]] نیست<ref>فقه الرضا{{ع}}، ص۲۲۹.</ref>. همین مضمون در روایتی از [[امام کاظم]]{{ع}} نیز آمده است<ref>الکافی، ج۴، ص۳۷۱.</ref>، اما از آنجا که در نقل منسوب به [[امام رضا]]{{ع}} و [[روایت]] امام کاظم{{ع}} سخن از [[وجوب]] حلق سر و قربانی به میان آمده و در عمره مفرده حج‌گزار مخیر بین حلق و [[تقصیر]] بوده و قربانی نیز بر او واجب نیست، برخی از [[فقیهان]] این [[روایات]] را شاذ دانسته و گفته‌اند. عمل به آن را باید به [[اهل]] آن واگذار نمود<ref>کتاب الحج، خویی، ج۵، ص۴۳۲.</ref><ref>منابع: الإحصار و الصد، سید محمدرضا بن محمد باقر گلپایگانی (۱۴۱۴ق)، تقریر: احمد شاهرودی، قم، دار القرآن الکریم، اول، ۱۴۱۳ق، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار طان، محمد باقر بن محمد تقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ البدایة و النهایة، اسماعیل بن عمر معروف به ابن کثیر (۷۷۴ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۰۸ق؛ تاج العروس من جواهر القاموس، سید محمد مرتضی بن محمد حسینی زبیدی (۱۲۰۵ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۱۴ق؛ تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک)، محمد بن جریر طبری (۳۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، مؤسسة الأعلمی، چهارم، ۱۴۰۳ق؛ تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق معروف به یعقوبی (۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، بیتا؛ تحریر الوسیلة، سید روح الله بن مصطفی مصطفوی خمینی (۱۴۰۹ق)، نجف، مطبعة الآداب، ۱۳۹۰ق؛ تذکرة الفقهاء، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت{{ع}} لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۴ق؛ تهذیب الأحکام، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق؛ جامع أحادیث الشیعة، زیر نظر: سید حسین بن علی طباطبایی بروجردی (۱۳۸۰ق)، قم، مؤلف، بی تا، الجامع لأحکام القرآن، محمد بن احمد معروف به قرطبی (۶۷۱ق)، تحقیق: احمد عبدالعلیم بردونی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمد حسن بن باقر نجفی معروف به صاحب جواهر (۱۲۶۶ق)، تحقیق: جمعی از محققان، تهران، دار الکتب الإسلامیة، سوم، ۱۳۶۷ ش؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بحرانی (۱۱۸۶ق)، تحقیق: محمد تقی ایروانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۰۵ق؛ ریاض المسائل فی بیان أحکام الشرع بالدلائل، سید علی بن محماد علی طباطبایی (۱۳۳۱ق)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۱۵ق، صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل معروف به بخاری (۲۵۶ق)، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۰۱ق، العروة الوثقی، سید محمد کاظم بن عبدالعظیم طباطبایی یزدی (۱۳۳۷ق)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۲۳ق؛ غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، حمزة بن علی معروف به ابن زهره حلبی (۵۸۵ق)، تحقیق: ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الإمام الصادق، اول، ۱۴۱۷ق، الفقه، منسوب به امام رضا (۲۰۳ق)، تحقیق: مؤسسة آل البیت الها لإحیاء التراث، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضاع، اول، ۱۴۰۶ق، الکافی فی الفقه، تقی بن نجم معروف به ابوالصلاح حلبی (۴۴۷ق)، تحقیق: رضا استادی، اصفهان، مکتبة الإمام أمیر المؤمنین علی، بی تا، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، پنجم، ۱۳۶۳ش؛ کتاب الحج، سید ابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، تقریر: سیدرضا خلخالی، قم، مدرسة دار العلم، دوم، ۱۳۶۴ش؛ کتاب الخلاف، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: علی خراسانی - سید جواد شهرستانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق؛ کتاب السرائر الحاوی التحریر الفتاوی، محمد بن منصور معروف به ابن ادریس حلی (۵۹۸ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۱۰ق؛ کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، جعفر بن خضر مالکی معروف به کاشف الغطاء (۱۲۲۸ق)، تحقیق: عباس تبریزیان - محمدرضا ذاکری - عبد الحلیم حلی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، اول، ۱۴۲۲ق، لسان العرب، محمد بن مکرم معروف به ابن منظور (۷۱۱ق)، قم، نشر ادب حوزه، ۱۴۰۵ق، المبسوط فی فقه الإمامیة، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: محمد باقر بهبودی - سید محمد تقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویة، سوم، ۱۳۸۷ق؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن معروف به طبرسی (۵۴۸ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، مؤسسة الأعلمی، اول، ۱۴۱۵ق؛ مجمع الفائدة و البرهان، احمد بن محمد معروف به مقدس اردبیلی (۹۹۳ق)، تصحیح و تعلیق: مجتبی عراقی - علی پناه اشتهاردی - حسین یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی تا، مختلف الشیعة، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، اول، ۱۴۱۳ق؛ مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، زین الدین بن علی عاملی معروف به شهید ثانی (۹۶۵ قی)، تحقیق و نشر: مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، اول، ۱۴۱۳ق؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، حسین بن محمد تقی معروف به محدث نوری (۱۳۲۰ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علها لإحیاء التراث، بیروت، دوم، ۱۴۰۸ق؛ مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، أحمد بن محمد مهدی نراقی (۱۲۴۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لا لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۷ق، المسند، احمد بن محمد معروف به ابن حنبل (۲۴۱ق)، بیروت، دار صادر، بی تا، معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس قزوینی معروف به ابن فارس (۳۹۵ق)، تحقیق و تصحیح: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، اول، ۱۴۰۴ق؛ المقنع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة الإمام الهادی عالی، قم، اول، ۱۴۱۵ق؛ من لا یحضره الفقیه محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۰۴ق؛ منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: بخش فقه مجمع پژوهش‌های اسلامی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، اول، ۱۴۲۴ق؛ وسائل الشیعة (تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة)، محمد بن حسن معروف به حر عاملی (۱۱۰۴ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت نه لإحیاء التراث، قم، دوم، ۱۴۱۴ق.</ref><ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[احصار و صد - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «احصار و صد»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۶۴۱-۶۵۰.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش