ام‌کلثوم دختر عقبة بن ابی‌معیط در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

امّ‌کلثوم در زندگانی خود با [[عبدالرحمن]] صاحب فرزندانی به نام‌های [[ابراهیم]] و حمید <ref>الطبقات، ج۸، ص۱۸۴؛ الاستیعاب، ج۴، ص۵۰۸؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۲۷۷.</ref> و [[محمد]] و [[اسماعیل]] <ref> تاریخ دمشق، ج۷، ص۳۱؛ الاستیعاب، ج۴، ص۵۰۸، الطبقات، ج ۳، ص ۳۳.</ref> و حمیدة و أمة‌الرحمن<ref>الطبقات، ج ۳، ص ۳۳؛ تاریخ دمشق، ج ۷، ص ۳۱.</ref> شد. امّ کلثوم در دوره [[خلافت]] [[عمر بن خطاب]] به سبب هجرتش به مدینه، مشمول عطایای سالانه [[خلیفه]] قرار گرفت که [[میزان]] آن را متفاوت ذکر کرده‌اند.<ref> الطبقات، ج ۳، ص ۲۲۶؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۱۵۳.</ref> [[عبدالرحمن]] در دوره [[پیامبر]] با [[عثمان]] [[عقد اخوت]] بسته بود؛<ref>تاریخ دمشق، ج ۳۵، ص ۲۵۴؛ اسد الغابه، ج ۳، ص ۴۷۸.</ref> اما [[ازدواج]] او با امّ‌کلثوم ([[خواهر]] [[مادری]] عثمان) در [[گرایش]] عبدالرحمن به عثمان در شورای ۶ نفره برای [[تعیین خلیفه]] سوم، نقش فراوانی داشت که [[امیرمؤمنان]]، [[امام علی]]{{ع}} به آن اشاره کرده است.<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۳.</ref>عبدالرحمن مردی [[ثروتمند]] بود و چون از [[دنیا]] رفت [[ارث]] فراوانی از او به امّ‌کلثوم رسید.<ref> الاستیعاب، ج ۲، ص ۳۹۰؛ سیر اعلام النبلاء، ج ۱، ص ۹۰.</ref>  او سپس به همسری [[عمرو عاص]] درآمد و یک ماه پس از آن درگذشت.<ref> الاستیعاب، ج۲، ص۳۹۰؛ اسدالغابه، ج ۷، ص ۳۷۷؛ الاصابه، ج ۸، ص ۴۶۳.</ref>[[تاریخ]] [[مرگ]] او را دوره [[خلافت علی]]{{ع}} ذکر کرده‌اند.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۲۷۷.</ref> به [[نقل]] [[طبری]] چون عثمان، عمرو عاص را در سال ۲۵ از [[ولایت]] [[مصر]] [[عزل]] کرد <ref> الاستیعاب، ج ۳، ص ۵۱ و ۲۶۸.</ref> امّ‌کلثوم را [[طلاق]] داد <ref> تاریخ طبری، ج ۲، ص ۶۵۷.</ref> با توجه به اینکه گزارشات دیگر سخن از همسری او با عبدالرحمن تا [[سال ۳۱ هجری]] دارد گزارش طبری مورد [[تأمل]] است.

==[[ام کلثوم]] در [[شأن نزول]]==

#هنگامی که [[برادران]] امّ‌کلثوم از پیامبر خواستند براساس [[پیمان]] [[حدیبیه]] (که مطابق یکی از بندهای آن اگر فردی در [[مکه]] [[مسلمان]] شده و به [[مدینه]] [[هجرت]] می‌کرد پیامبر{{صل}} باید او را به [[قریش]] برمی‌گرداند) خواهر خود را به مکه باز گردانند، و او از [[ضعف]] و [[ناتوانی]] خود در برابر فشارها و شکنجه‌های [[کافران]] [[مکه]] سخن گفت [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref> نازل شد و از [[پیامبر]] خواست که [[ایمان]] [[زنان]] [[مهاجر]] به [[مدینه]] را بیازماید و چنانچه آنان را [[مؤمن]] یافت از بازگرداندنشان به کافران[[چشم]] بپوشد.<ref>احکام‌القرآن، ج۳، ص۶۵۳؛ التبیان، ج۹، ص۵۸۴؛ زادالمسیر، ج ۸، ص ۲۳۸ ـ ۲۳۹.</ref>. بنابر برخی [[روایات]]، پیامبر در پاسخ به [[برادران]] او فرمود: زنان مشمول [[قرارداد]] حدیبیّه نیستند.<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۱.</ref> درباره نحوه [[امتحان]] زنان مهاجر اقوال متعددی وجود دارد؛ به [[روایت]] [[ابن عباس]] آنان می‌بایست [[سوگند]] یاد کنند که بر اثر [[نفرت]] از شوهر، رغبت به [[سرزمین]] دیگر، [[دنیاطلبی]]، [[عشق]] به یکی از مردانِ ما ([[مسلمانان]])، [[مهاجرت]] نکرده‌اند و صرفا [[محبت خدا]] و [[رسول‌خدا]] [[انگیزه]] مهاجرت آنان بوده است.<ref>جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۷۸؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.</ref> به روایت دیگری از ابن عباس ذکر [[شهادتین]] برای امتحان آنها کافی بود. [[عایشه]] [[نقل]] می‌کند که همان تعهدهایی که پیامبر در [[بیعت]] خود از زنان مدینه گرفت برای آنان مطرح می‌کرد.<ref>جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۸۶؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.</ref>  

== جستارهای وابسته ==

== منابع ==

{{منابع}}

{{پایان منابع}}