باقی (اسم الهی): تفاوت میان نسخه‌ها

باقی از اسمای خداست و گرچه در [[قرآن]] بدان تصریح نشده؛ ولی از آیاتی استفاده می‌شود؛ مانند: {{متن قرآن|وَاللَّهُ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>« خداوند بهتر و پاینده‌تر است» سوره طه، آیه ۷۳.</ref>، {{متن قرآن|وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ}}<ref>«و (تنها) ذات بشکوه و کرامند پروردگارت ماندگار است» سوره الرحمن، آیه ۲۷.</ref> و {{متن قرآن|َ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ}}<ref>«هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او» سوره قصص، آیه ۸۸.</ref> البته در صورتی می‌توان اسم باقی را از دو [[آیه]] اخیر استفاده کرد که مقصود از «وجه» ذات [[پروردگار]] باشد.<ref> المیزان، ج۱۹، ص۱۰۲؛ پیام قرآن، ج ۴، ص۱۹۲.</ref>

در [[روایات]] به اسم باقی تصریح شده است.<ref> الکافی، ج ۲، ص۵۶۰؛ سنن ابن‌ماجه، ج ۲، ص۱۲۷۰؛ بحارالانوار، ج ۴، ص۱۸۶.</ref> باقی اسم فاعل از ریشه بقا و بقا در برابر فناست. فنا یعنی زایل شدن و از بین رفتن و بقا به معنای ثابت ماندن و دائم بودن است، بنابراین، باقی در لغت چیز یا کسی است که ثابت و دائم بوده، فناپذیر نباشد <ref>مفردات، ص۱۳۸، «بقی»؛ لسان‌العرب، ج۱، ص۴۶۷.</ref> و در اصطلاح بر ذات پروردگاری که به رغم فنا و نابودی همه موجودات همچنان موجود است و به هیچ وجه فنا و [[فساد]] بدان راه نمی‌یابد اطلاق می‌گردد، <ref>جامع‌البیان، مج ۱۳، ج ۲۵، ص۴۷؛ کشف الاسرار، ج ۹، ص۴۱۳؛ التفسیر الکبیر، ج ۲۹، ص۱۰۵.</ref> ازاین‌رو باقی مطلق، [[حقیقی]] و بالذات خداست: {{متن قرآن|كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ}}<ref>«هر که روی آن (زمین) است از میان رفتنی است» سوره الرحمن، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ}}<ref>«و (تنها) ذات بشکوه و کرامند پروردگارت ماندگار است» سوره الرحمن، آیه ۲۷.</ref>.<ref>مجمع‌البیان، ج ۶، ص۵۹۱ ـ ۵۹۲؛ اصول الدین، ص۹۰، ۱۰۹.</ref> و چنانچه برخی از موجودات ـ مانند مجردات ـ از بقا برخوردار باشند، به نحو نسبی، مجاز و بالغیر خواهد بود <ref> الاشتقاق، ص۳۴۷؛ اصول‌الدین، ص۹۰، ۱۰۸ـ۱۰۹.</ref> و شاید وجه اطلاق بقاء با صیغه افعل تفضیلی بر [[خداوند]] در همین نکته نهفته باشد {{متن قرآن|إِنَّا آمَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغْفِرَ لَنَا خَطَايَانَا وَمَا أَكْرَهْتَنَا عَلَيْهِ مِنَ السِّحْرِ وَاللَّهُ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«ما به پروردگار خویش ایمان آورده‌ایم تا از گناهان ما و از جادویی که تو ما را بدان وادار کردی درگذرد و خداوند بهتر و پاینده‌تر است» سوره طه، آیه ۷۳.</ref>.

[[امیرمؤمنان]]، [[علی]]{{ع}} در ضمن بیانی می‌فرماید: {{متن حدیث|هُوَ الْأَوَّلُ وَ لَمْ يَزَلْ وَ الْبَاقِي بِلَا أَجَلٍ}}.<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۶۳.</ref> برخی گفته‌اند: تفاوت باقی و ابدی آن است که باقی در برابر فانی است و بر خداوند از آن جهت اطلاق می‌شود که پس از فنای همه موجودات، بقا دارد، بلکه هم‌اکنون همه فانی‌اند و او باقی است؛<ref>روح البیان، ج ۹، ص۳۴۶.</ref> ولی ابدی بودن [[حق]] از آن جهت است که ذات متعالی او با قطع نظر از همه موجودات ابدی است.<ref> اسماء الحسنی، ص۳۸.</ref> گفته شده: موجود واجب الوجود بذاته نسبت به گذشته قدیم و نسبت به [[آینده]] باقی نامیده می‌شود.<ref>علم الیقین، ج ۱، ص۱۴۸.</ref> گفتنی است افزون بر اینکه خداوند باقی است آن چیزی که نزد او یعنی از ناحیه اوست از قبیل انواع [[جزا]] و [[ثواب]] و [[قرب]] به او نیز می‌ماند: {{متن قرآن|مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref>«آنچه نزد شماست پایان می‌یابد و آنچه نزد خداوند است پایاست و البته ما پاداش شکیبایان را نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند خواهیم داد» سوره نحل، آیه ۹۶.</ref>.<ref> المیزان، ج ۱۲، ص۳۳۹.</ref>، از این رو آنچه نزد خداست برای [[اهل]] [[طاعت]] و [[ایمان]] در [[آخرت]]، بهتر است از آنچه در [[دنیا]] به آنها عطا شده و باقی‌تر است: {{متن قرآن|وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى }}<ref>« و آنچه نزد خداوند است» سوره شوری، آیه ۳۶.</ref>.<ref> مجمع البیان، ج ۶، ص۵۹۲.</ref> بر اساس [[آیات]] {{متن قرآن|كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ}}<ref>«هر که روی آن (زمین) است از میان رفتنی است» سوره الرحمن، آیه ۲۶.</ref> و  {{متن قرآن|مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref>«آنچه نزد شماست پایان می‌یابد و آنچه نزد خداوند است پایاست و البته ما پاداش شکیبایان را نیکوتر از آنچه انجام می‌دادند خواهیم داد» سوره نحل، آیه ۹۶.</ref> عالم ماده در همه مراتب و طبقات و انواعش و آن‌چیزی که متعلق به عالم ماده است همه آنها فانی و در معرض زوال است<ref> التحقیق، ج ۱، ص۳۱۸ ـ ۳۱۹، «بقی».</ref>.<ref>[[رجب اکبرزاده|اکبرزاده، رجب]]، [[باقی - اکبرزاده (مقاله)|مقاله «باقی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص ۲۹۷-۲۹۹.</ref>

#[[پرونده:000056.jpg|22px]] [[رجب اکبرزاده|اکبرزاده، رجب]]، [[باقی - اکبرزاده (مقاله)|مقاله «باقی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵''']]