بنی‌جمح: تفاوت میان نسخه‌ها

۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
جز
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
بنی‌جُمَح به [[نسل]] [[جُمَح بن عمرو بن هُصیص بن کعب]] از تیره‌های [[قریش]] گفته می‌شود<ref>نسب قریش، ص۳۸۶.</ref> که از طریق پسرانش [[حذافه]]، [[حذیفه]] و سعد تداوم یافت.<ref>جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۵۹.</ref> جمحی‌ها در بخش مَسفله (پایین) [[مسجدالحرام]]، مقابل رکن شامی سکونت داشتند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۲۶۰.</ref> یکی از درهای مسجدالحرام که روبه‌روی آن قرارداشت، به باب بنی‌جمح معروف بود.<ref>شرف النبی، ص۴۰۶؛ احسن التقاسیم، ص۷۲.</ref>
بنی‌جُمَح به [[نسل]] [[جُمَح بن عمرو بن هُصیص بن کعب]] از تیره‌های [[قریش]] گفته می‌شود<ref>نسب قریش، ص۳۸۶.</ref> که از طریق پسرانش [[حذافه]]، [[حذیفه]] و سعد تداوم یافت.<ref>جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۵۹.</ref> جمحی‌ها در بخش مَسفله (پایین) [[مسجدالحرام]]، مقابل رکن شامی سکونت داشتند.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۲۶۰.</ref> یکی از درهای مسجدالحرام که روبه‌روی آن قرارداشت، به باب بنی‌جمح معروف بود.<ref>شرف النبی، ص۴۰۶؛ احسن التقاسیم، ص۷۲.</ref>


برخی از بنی‌جمح چون [[صفوان بن امیه]] در دوران جاهلی از سوی قریش [[مسؤولیت]] چوبه‌های تیر قرعه‌کشی و تفال مکیان (ازلام) را بر عهده داشتند.<ref>المنتظم، ج۲، ص۲۱۷؛ امتاع الاسماع، ج۶، ص۱۶۰.</ref> آنها در برخی جنگ‌های قبیله‌ای پیش از اسلام از جمله در [[نبرد]] شَمطَه، از [[جنگ‌های فجار]] و معروف به [[یوم]] عُکاظ<ref>عیون الاثر، ج۱، ص۵۹.</ref> و نیز در نبردی با [[بنی‌ محارب بن فهر]] در جایی به نام [[ردم]] [[بنی‌جمح]] که در آغاز به بنی‌فهر تعلق داشت، شرکت یافتند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۱۶۹؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۱۱۴، ۳۰۴؛ معجم البلدان، ج۳، ص۴۰.</ref> سُنبُلَه نام چاهی بود که آنها در [[مکه]] حفر کردند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۱۹؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۰۹.</ref>.<ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>
برخی از بنی‌جمح چون [[صفوان بن امیه]] در دوران جاهلی از سوی قریش [[مسؤولیت]] چوبه‌های تیر قرعه‌کشی و تفال مکیان (ازلام) را بر عهده داشتند.<ref>المنتظم، ج۲، ص۲۱۷؛ امتاع الاسماع، ج۶، ص۱۶۰.</ref> آنها در برخی جنگ‌های قبیله‌ای پیش از اسلام از جمله در [[نبرد]] شَمطَه، از [[جنگ‌های فجار]] و معروف به [[یوم]] عُکاظ<ref>عیون الاثر، ج۱، ص۵۹.</ref> و نیز در نبردی با [[بنی‌ محارب بن فهر]] در جایی به نام [[ردم]] [[بنی‌جمح]] که در آغاز به بنی‌فهر تعلق داشت، شرکت یافتند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۱۶۹؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۱۱۴، ۳۰۴؛ معجم البلدان، ج۳، ص۴۰.</ref> سُنبُلَه نام چاهی بود که آنها در [[مکه]] حفر کردند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۱۹؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۰۹.</ref><ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>


==[[هم‌پیمانان]]==
==[[هم‌پیمانان]]==
از هم‌پیمانان بنی‌جمح می‌توان به [[آل کثیر بن صلت کندی]]، [[آل ابی‌یسار]] از [[بنی‌شیبه]]، [[آل ابی‌فکیهه]] از بنی‌عبد مناف، <ref>المنمق، ص۲۶۰.</ref> و [[آل شرحبیل بن حسنه]] از [[بنی‌زهره]] اشاره کرد.<ref>انساب الاشراف، ج۱۲، ص۹.</ref> بنی‌جمح در [[اختلافات]] میان [[بنی‌عبدالدار]] و [[بنی‌عبدمناف]] که بر سر [[مناصب]] [[کعبه]] روی داد، جانب عبدالدار را گرفتند و [[پیمان]] لعقة الدم ([[حلف]] الاحلاف) را بستند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۳۲.</ref> [[اُبَی بن خَلف]]، از سران جمح، پس از [[ستم]] راندن به مردی از مکیان و نپرداختن بهای کالای خریده شده، مورد [[خشم]] برخی از اعضای پیمان [[حلف الفضول]] قرار گرفت و ناچار شد مبلغ کالا را به صاحبش بپردازد.<ref>المنمق، ص۲۸۱.</ref> بنی‌جمح در بازسازی کعبه در سال پنجم [[پیش از بعثت]]، بر اساس قرعه، [[مسؤولیت]] بازسازی ضلع غربی کعبه را پذیرفتند<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۸، ۱۱۳؛ ج۱۱، ص۸۸.</ref>.<ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>
از هم‌پیمانان بنی‌جمح می‌توان به [[آل کثیر بن صلت کندی]]، [[آل ابی‌یسار]] از [[بنی‌شیبه]]، [[آل ابی‌فکیهه]] از بنی‌عبد مناف، <ref>المنمق، ص۲۶۰.</ref> و [[آل شرحبیل بن حسنه]] از [[بنی‌زهره]] اشاره کرد.<ref>انساب الاشراف، ج۱۲، ص۹.</ref> بنی‌جمح در [[اختلافات]] میان [[بنی‌عبدالدار]] و [[بنی‌عبدمناف]] که بر سر [[مناصب]] [[کعبه]] روی داد، جانب عبدالدار را گرفتند و [[پیمان]] لعقة الدم ([[حلف]] الاحلاف) را بستند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۳۲.</ref> [[اُبَی بن خَلف]]، از سران جمح، پس از [[ستم]] راندن به مردی از مکیان و نپرداختن بهای کالای خریده شده، مورد [[خشم]] برخی از اعضای پیمان [[حلف الفضول]] قرار گرفت و ناچار شد مبلغ کالا را به صاحبش بپردازد.<ref>المنمق، ص۲۸۱.</ref> بنی‌جمح در بازسازی کعبه در سال پنجم [[پیش از بعثت]]، بر اساس قرعه، [[مسؤولیت]] بازسازی ضلع غربی کعبه را پذیرفتند<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۸، ۱۱۳؛ ج۱۱، ص۸۸.</ref><ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>


==[[مسلمانان]] بنی‌جمح==
==[[مسلمانان]] بنی‌جمح==
برخی از جمحیان از [[نخستین مسلمانان]] بودند. از چهره‌های مشهور ایشان می‌توان به این افراد اشاره کرد: [[عثمان بن مظعون]] که در [[روزگار]] [[جاهلیت]] شرب خمر را [[حرام]] اعلام کرده بود، <ref>الطبقات، ج۳، ص۳۰۰-۳۰۱.</ref> پسرش [[سائب بن عثمان]] و دو برادرش [[قدامه]] و [[عبدالله]]، [[حاطب بن حارث]] با همسرش مجلل و دو فرزندش [[محمد بن حاطب]] و [[حارث بن حاطب]]، [[سفیان بن معمر]] با دو فرزندش [[جابر]] و [[جناده]] و همسرش [[شرحبیل]] و [[بلال بن رباح]] [[حبشی]]. اینان با توجه به وضعیت [[سختی]] که [[مشرکان]] در مکه برای مسلمانان ایجاد کرده بودند، در [[سال پنجم بعثت]] به [[دستور پیامبر]]{{صل}} به [[حبشه]] [[هجرت]] کردند<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۳۲۷.</ref>.<ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>
برخی از جمحیان از [[نخستین مسلمانان]] بودند. از چهره‌های مشهور ایشان می‌توان به این افراد اشاره کرد: [[عثمان بن مظعون]] که در [[روزگار]] [[جاهلیت]] شرب خمر را [[حرام]] اعلام کرده بود، <ref>الطبقات، ج۳، ص۳۰۰-۳۰۱.</ref> پسرش [[سائب بن عثمان]] و دو برادرش [[قدامه]] و [[عبدالله]]، [[حاطب بن حارث]] با همسرش مجلل و دو فرزندش [[محمد بن حاطب]] و [[حارث بن حاطب]]، [[سفیان بن معمر]] با دو فرزندش [[جابر]] و [[جناده]] و همسرش [[شرحبیل]] و [[بلال بن رباح]] [[حبشی]]. اینان با توجه به وضعیت [[سختی]] که [[مشرکان]] در مکه برای مسلمانان ایجاد کرده بودند، در [[سال پنجم بعثت]] به [[دستور پیامبر]]{{صل}} به [[حبشه]] [[هجرت]] کردند<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۳۲۷.</ref><ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>


==[[دشمنی]] با [[اسلام]]==
==[[دشمنی]] با [[اسلام]]==
در برابر، بسیاری از افراد این تیره تا [[فتح مکه]] با [[پیامبر]]{{صل}} [[مخالفت]] کردند و در کوشش‌های [[قریش]] بر ضد [[پیامبر]]{{صل}} نقش داشتند. از جمله [[صفوان بن امیه]] و [[عمیر بن وهب]] از کسانی بودند که برای [[قتل پیامبر]]{{صل}} [[توطئه]] کردند و در این کار ناکام ماندند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۶۱.</ref> از شدیدترین ستیزگران [[بنی‌جمح]] با [[اسلام]]، [[امیة بن خلف]] و پدرش بودند.<ref>عیون الاثر، ج۱، ص۱۳۰.</ref> [[امیة بن خلف]] از اطعام‌کنندگان و بخشندگان در [[دوران جاهلیت]] بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۲۸؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۶۶۵.</ref> نیز [[اشد بن کلده]] ([[ابوالاشد بن اسید]]) جمحی که مردی بسیار [[قوی]] و زورمند بود، یکی از استهزاء ‌کنندگان و [[دشمنان اسلام]] به شمار می‌رفت که همه [[دارایی]] خود را بر ضد اسلام هزینه کرد و [[آیات قرآن]] را به سخره می‌گرفت.<ref>تفسیر سمعانی، ج۶، ص۲۲۷؛ البحر المحیط، ج۸، ص۴۷۰؛ تفسیر بیضاوی، ج۵، ص۳۱۳؛ روح المعانی، ج۱۵، ص۳۵۲.</ref> از دیگر کارهای بنی‌جمح در آغاز اسلام، [[شکنجه]] تازه [[مسلمانان]] و [[پیشگیری]] از [[پیوستن]] افراد به پیامبر{{صل}} <ref>الطبقات، ج۳، ص۱۷۵؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۷؛ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۰۷.</ref> با ساحر خواندن او و برحذر داشتن [[مردم]] از شنیدن سخنان وی بود. آنان راه‌های ورودی [[مسجدالحرام]] را میان خود تقسیم کردند تا مانع [[تبلیغ پیامبر]]{{صل}} شوند. از جمله این افراد، [[امیة بن خلف]] و [[اوس بن معیر]] بودند<ref>المحبر، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref>.<ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>
در برابر، بسیاری از افراد این تیره تا [[فتح مکه]] با [[پیامبر]]{{صل}} [[مخالفت]] کردند و در کوشش‌های [[قریش]] بر ضد [[پیامبر]]{{صل}} نقش داشتند. از جمله [[صفوان بن امیه]] و [[عمیر بن وهب]] از کسانی بودند که برای [[قتل پیامبر]]{{صل}} [[توطئه]] کردند و در این کار ناکام ماندند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۶۶۱.</ref> از شدیدترین ستیزگران [[بنی‌جمح]] با [[اسلام]]، [[امیة بن خلف]] و پدرش بودند.<ref>عیون الاثر، ج۱، ص۱۳۰.</ref> [[امیة بن خلف]] از اطعام‌کنندگان و بخشندگان در [[دوران جاهلیت]] بود.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۲۸؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۶۶۵.</ref> نیز [[اشد بن کلده]] ([[ابوالاشد بن اسید]]) جمحی که مردی بسیار [[قوی]] و زورمند بود، یکی از استهزاء ‌کنندگان و [[دشمنان اسلام]] به شمار می‌رفت که همه [[دارایی]] خود را بر ضد اسلام هزینه کرد و [[آیات قرآن]] را به سخره می‌گرفت.<ref>تفسیر سمعانی، ج۶، ص۲۲۷؛ البحر المحیط، ج۸، ص۴۷۰؛ تفسیر بیضاوی، ج۵، ص۳۱۳؛ روح المعانی، ج۱۵، ص۳۵۲.</ref> از دیگر کارهای بنی‌جمح در آغاز اسلام، [[شکنجه]] تازه [[مسلمانان]] و [[پیشگیری]] از [[پیوستن]] افراد به پیامبر{{صل}} <ref>الطبقات، ج۳، ص۱۷۵؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۳۱۷؛ تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۰۷.</ref> با ساحر خواندن او و برحذر داشتن [[مردم]] از شنیدن سخنان وی بود. آنان راه‌های ورودی [[مسجدالحرام]] را میان خود تقسیم کردند تا مانع [[تبلیغ پیامبر]]{{صل}} شوند. از جمله این افراد، [[امیة بن خلف]] و [[اوس بن معیر]] بودند<ref>المحبر، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref><ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۱.</ref>


==بنی‌جمح بعد از [[هجرت]]==
==بنی‌جمح بعد از [[هجرت]]==
خط ۲۶: خط ۲۶:
بنی‌جمح در جنگ‌های دوره [[امام علی]]{{ع}} بر ضد او شرکت داشتند و تنی چند از آنها در جنگ‌های [[جمل]]<ref>تاریخ خلیفه، ص۱۱۳.</ref> و [[صفین]] کشته شدند.<ref>تاریخ دمشق، ج۶۸، ص۱۴۰.</ref> در رخداد [[حره]] و [[حمله]] [[شامیان]] به مدینه، برخی از بنی‌جمح به [[قتل]] رسیدند.<ref>تاریخ خلیفه، ص۱۵۱.</ref>
بنی‌جمح در جنگ‌های دوره [[امام علی]]{{ع}} بر ضد او شرکت داشتند و تنی چند از آنها در جنگ‌های [[جمل]]<ref>تاریخ خلیفه، ص۱۱۳.</ref> و [[صفین]] کشته شدند.<ref>تاریخ دمشق، ج۶۸، ص۱۴۰.</ref> در رخداد [[حره]] و [[حمله]] [[شامیان]] به مدینه، برخی از بنی‌جمح به [[قتل]] رسیدند.<ref>تاریخ خلیفه، ص۱۵۱.</ref>


شماری از بنی‌جمح را در [[منصب]] حکمرانی و قضاوت نام برده‌اند: [[حارث بن حاطب]] [[حکمران]] مدینه به [[سال ۶۶ق]]. از سوی [[ابن‌زبیر]]، <ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۳۴۲؛ ج۷، ص۱۱۳؛ اسد الغابه، ج۱، ص۳۸۵.</ref> [[یحیی بن حکیم بن صفوان]] حکمران [[مکه]] در روزگار [[یزید بن معاویه]]، <ref>نسب قریش، ص۳۹۰؛ انساب الاشراف، ج۵، ص۳۲۲؛ الاخبار الطوال، ص۲۲۷.</ref> [[محمد بن صفوان]] در منصب قضاوت مدینه در [[حکومت]] [[هشام بن عبدالملک]]، <ref>تاریخ ابن‌خلدون، ج۳، ص۲۵۳.</ref> [[عبدالله بن صفوان]] اصغر در همین [[منصب]] از سوی [[منصور عباسی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۸۹.</ref>.<ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۲-۳۴۳.</ref>
شماری از بنی‌جمح را در [[منصب]] حکمرانی و قضاوت نام برده‌اند: [[حارث بن حاطب]] [[حکمران]] مدینه به [[سال ۶۶ق]]. از سوی [[ابن‌زبیر]]، <ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۳۴۲؛ ج۷، ص۱۱۳؛ اسد الغابه، ج۱، ص۳۸۵.</ref> [[یحیی بن حکیم بن صفوان]] حکمران [[مکه]] در روزگار [[یزید بن معاویه]]، <ref>نسب قریش، ص۳۹۰؛ انساب الاشراف، ج۵، ص۳۲۲؛ الاخبار الطوال، ص۲۲۷.</ref> [[محمد بن صفوان]] در منصب قضاوت مدینه در [[حکومت]] [[هشام بن عبدالملک]]، <ref>تاریخ ابن‌خلدون، ج۳، ص۲۵۳.</ref> [[عبدالله بن صفوان]] اصغر در همین [[منصب]] از سوی [[منصور عباسی]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۸۹.</ref><ref>[[زهره قدمی|قدمی، زهره]]، [[بنی‌جمح (مقاله)|مقاله «بنی‌جمح»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۳۴۲-۳۴۳.</ref>


==مشاهیر==
==مشاهیر==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش