جامعیت قرآن در بیان مفسر المیزان (مقاله)
جامعیت قرآن در بیان مفسر المیزان عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی قرآن از نگاه مفسر المیزان علامه طباطبایی می‌پردازد. این مقاله ۳۶ صفحه‌ای به قلم حمید آریان نگاشته شده و در دوفصلنامه قرآن شناخت (شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۸۷) منتشر گشته است[۱]
| جامعیت قرآن در بیان مفسر المیزان | |
|---|---|
 | |
| رتبه علمی | علمی پژوهشی |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | حمید آریان |
| موضوع | قرآن، جامعیت قرآن |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | دوفصلنامه قرآن شناخت |
| وابسته به | موْسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| محل نشر | قم، ایران |
| تاریخ نشر | بهار و تابستان ۱۳۸۷ |
| شماره | ۱ |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
چکیده مقاله
- نویسنده در ابتدای چکیده مقاله خود می‌نویسد:«جامعیت قرآن در شمار مبانی مهم تفسیر قرآن است. دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان مفسر تأثیرگذار معاصر، در این زمینه حایز اهمیت بسیار است و می‌تواند راهگشای حل برخی از مباحث نظری در حوزة اندیشه، مدل و عمل دینی باشد. به نظر علامه طباطبایی جامعیت قرآن به معنای کامل بودن آن است و بر سه گونه می‌توان آن را تصویر کرد:
- جامعیت به معنای بیان کامل و همه‌جانبة مسائل؛
- جامعیت به معنای کامل بودن گستره موضوعات و مسائل؛
- جامعیت از هر دو جهت؛ هر یک از موارد یادشده یا در قیاس با کتب پیشین آسمانی لحاظ می‌شود یا فی‌نفسه.
- جامعیت فی‌نفسه قرآن در هر یک از انواع نیز دو گونه است: در جمیع جهات؛ در محدودة خاص مانند نیازهای هدایتی که مجموعاً نه قسم می‌شود. مستندات هفت قسم از اقسام جامعیت را در کلام علامه طباطبایی، می‌توان یافت که متضمن دلایل وی نیز بر هر یک از آنهاست. عمده مطالب علامه طباطبایی مربوط به جامعیت قسم ششم یعنی کامل بودن گستره مسائل قرآن، فی‌نفسه و در محدوده‌ای خاص مانند نیازهای هدایتی است. به نظر علامه طباطبایی جامعیت قرآن در همه اقسام و صور آن، مبتنی بر مجموع ظاهر و باطن قرآن است. در ظاهر قرآن تنها تفاصیل اخلاق فاضله را می‌توان جست، اما معارف و شرایع و احکام در حد کلیات و اصول در ظاهر قرآن آمده‌اند و تفاصیل و جزئیات آنها در روایات بیان شده یا به طریق دیگری قابل دستیابی است»[۱]
فهرست مقاله
- مقدمه؛
- معنا و انواع جامعیت قرآن؛
- نسبت جامعیت قرآن با قلمرو آن؛
- دلایل و شواهد جامعیت قرآن در بیانات علامه طباطبایی؛
- کمال قرآن از حیث نحوه بیان؛
- کمال قرآن از جهت گستره مسائل و موضوعات؛
- کامل بودن گستره مسائل قرآن، فی‌نفسه و در تمام جهات؛
- عمومیت تحدی و جامعیت قرآن؛
- جامعیت و تحدی به علم و معرفت؛
- کامل بودن گستره مسائل قرآن، فی‌نفسه و در محدوده خاص؛
- جامعیت قرآن در چارچوب هدف و فلسفه نزول آن؛
- قرآن، تبیان همه امور هدایتی؛
- عدم فروگذاری امور مرتبط با سعادت مردم در کتاب خدا؛
- قرآن، تفصیل همه نیازهای دینی؛
- جامعیت قرآن و علم معصومین؛
- بیان محدوده جامعیت قرآن؛
- معارف عالیه و قوانین قابل تحقق؛
- شئون انسانیت؛
- کمال اخروی؛
- مسائل دینی؛
- کامل بودن بیان و گستره مسائل قرآن، فی‌نفسه و در محدوده‌ای خاص؛
- جامعیت قرآن، در محدوده ظاهر آیات یا ظاهر و باطن؟
- جمع‌بندی و نتایج.
دربارهٔ پدیدآورنده
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمید آریان ( متولد ۱۳۴۵ش خلخال)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد فاضل لنکرانی، حسین وحید خراسانی، سید موسی شبیری زنجانی و سید محمود هاشمی شاهرودی پیگیری کرد. استاد سازمان بسیج دانشجویی کشور؛ مدرس و محقق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ مدرس دانشگاه امام حسین(ع)؛ استاد حوزه علمیه قم؛ کارشناس جامعة المصطفی العالمیة، مدرسه بنت الهدی؛ مدرس دانشگاه شهرکرد؛ مدرس سازمان بسیج دانشجویی از جمله فعالیت‌های وی است.
او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «جستاری در قرائت و تفسیر قرآن»، «آفرینش انسان در قرآن»، «عقل‌گرایی و نص‌گرایی در تفسیر قرآن» و «درآمدی بر زبان قرآن» برخی از این آثار است[۲]