قلم در قرآن

این مدخل زیرشاخهٔ بحث قلم است. قلم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قلم در قرآن - قلم در حدیث - قلم در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

1. ﴿ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ * مَا أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ * وَإِنَّ لَكَ لَأَجْرًا غَيْرَ مَمْنُونٍ * وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ﴾.
2. ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ﴾ نکته: ﴿إِذْ يُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ﴾ - وقتی «در آب» افکندند قلم‌هایشان را - که به آن تورات را می‌نوشتند یا ظرف‌های قرعه خود را که در آن علامت‌هایی نهادند تا از روی آنها با قرعه بفهمند که چه کسی باید تکفل مریم را به عهده گیرد. جمله: ﴿أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ﴾ – کدام‌یک مریم را سرپرستی کند - در این جمله چیزی افتاده و در تقدیر است یعنی تا ببینند قرعه به نام کدامیک ظاهر می‌شود برای سر پرستی مریم و این کلام در مقام تعجب و شگفت‌آوری است و برای این است که خداوند پیامبرش را از شدت حرص و علاقه آنها بر کفالت مریم به شگفت آورد. (از قتاده).

نکات

در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:

1. سوگند خداوند به قلم به منظور اعلام مجنون نبودن پیامبر ﴿ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ * مَا أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ﴾؛
2. سوگند خداوند به قلم، برای بیان برخورداری پیامبر از هرگونه پاداش بی‌منت: ﴿ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ * وَإِنَّ لَكَ لَأَجْرًا غَيْرَ مَمْنُونٍ﴾؛
3. سوگند خداوند به قلم به منظور اعلام برخورداری پیامبر از اخلاق - خلق و خوی بزرگ: ﴿ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ * وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ﴾؛
4. خبر غیبی خداوند به پیامبر درباره قرعه با قلم- مورد کتابت تورات - برای کفالت مریم (ع): ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ﴾.

منابع

1. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم