عدوة الدنیا
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عدوة الدنیا است. عدوة الدنیا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عدوة الدنیا در قرآن - عدوة الدنیا در حدیث - پرسش مرتبط نداردجغرافیای عدوة الدنیا و عدوة القصوی، در سوره مبارکه انفال
﴿إِذْ أَنْتُمْ بِالْعُدْوَةِ الدُّنْيَا وَهُمْ بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوَى وَالرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَلَوْ تَوَاعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعَادِ وَلَكِنْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْرًا كَانَ مَفْعُولًا لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَيَحْيَى مَنْ حَيَّ عَنْ بَيِّنَةٍ وَإِنَّ اللَّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾[۱]. اگر به مدلول آیه مورد تحقیق؛ با دقت توجه کنیم، به خوبی ملاحظه می‌شود که خداوند منان گروهی را مورد خطاب قرار داده و می‌فرماید: در هنگامی که شما در عدوه دنیا و طرف مقابل شما در عدوه قصوی بودند... در اینجا به دو مکان اشاره رفته است که بدون دانستن تاریخ نظامی و حوادث جنگی در اسلام نمی‌توان به مفهوم حقیقی آن دو نقطه پی برد؛ زیرا آن دو مکان کاملاً برای قاری قرآن مبهم است.[۲]
تاریخ چه می‌گوید؟
تاریخ پاسخ می‌دهد: «در ماه رمضان سال دوم هجری: غزوه‌ای در مکانی نزدیک مدینه، به نام بدر رخ داد، که در آن غزوه ۳۱۳ نفر از یاران پیامبر(ص) با مشرکین قریش درگیر شدند، در این برخورد نظامی؛ پیروزی با مسلمانان بود». اکنون ببینیم، منظور از سه واژه عدوه، دنیا و قصوی یعنی چه؟ «عدوه از ماده عدو بر وزن سرو در اصل به معنی تجاوز است، ولی به حاشیه و اطراف هر چیز نیز عدو گفته می‌شود زیرا از حد وسط به یک جانب تجاوز کرده است.
دنیا: از ماده دنو بر وزن غلو به معنی پایین‌تر و نزدیک‌تر می‌آید و نقطه مقابل آن، اقصی و قصوی به معنی دورتر است»[۳]. با توجه به آنچه گذشت؛ به این نتیجه می‌رسیم که عدوه به معنی حاشیه و کناره یک چیز یا یک مکان و محل است و دنیا به معنی نزدیک‌تر و قصوی هم به معنی دورتر می‌باشد.
اما غرض از دوری یا نزدیکی رزمندگان اسلام در آیه مورد پژوهش نسبت به چه مکانی است؟ می‌دانیم که مطابق نقل تاریخ، محل وقوع غزوه مورد بحث در مکانی به نام بدر بوده و: «در این میدان مسلمانان، در سمت شمالی؛ که نزدیک‌تر به مدینه است قرار داشتند و دشمنان در سمت جنوب، که دورتر است.»..[۴] مستقر بودند. پس غرض از دوری یا نزدیکی نسبت به شهر مدینه بوده است.[۵]
حاصل تحقیق
عدوه دنیا و عدوه القصوی، دو مکان استقرار لشکر اسلام و کفار قریش، در بدر بود، که یکی از آن دو لشکر نزدیک‌تر و دیگری دورتر، به مدینه بودند لذا در این مقوله، مکان‌های قابل توجه از نظر جغرافیایی مدینه و بدر می‌باشند. از این رو ما توجه علاقه‌مندان به جغرافیای این دو مکان را به مقالات مربوط به این دو محل در همین کتاب جلب می‌نماییم.[۶]
منابع
پانویس
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که شما بر کناره نزدیک‌تر (مدینه) بودید و آنان بر کناره دورتر و آن کاروان (تجاری قریش) پایین‌تر از شما بودند و اگر با هم وعده (ی کارزار) می‌گذاشتید در آن خلاف می‌کردید امّا خداوند بر آن بود تا کار انجام یافتنی را به پایان رساند تا هر ک» سوره انفال، آیه ۴۲.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۳۵۵.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۷، ص۱۸۷.
- ↑ مدرک شماره یک همان صفحه.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۳۵۶.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۳۵۶.