ربوبیت

بررسی واژه رب در لغت

• در کتب لغت ‏برای واژه "رب" معانی گوناگون نقل شده است، مانند: مصلح، مالک، صاحب، سید، مدبر، مربی، قیم، منعم و خالق که به نقل برخی از آنها می‌‏پردازیم:

1. معجم مقاییس اللغه: " الراء و الباء یدل علی اصول: فالاول اصلاح الشئ و القیام علیه، فالرب، المالک و الخالق و الصاحب و الرب المصلح للشئ و الله جل ثناؤه، الرب، لانه مصلح احوال خلقه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏".
2. المعجم الوسیط: " رب القوم: راسهم و ساسهم، الرب اسم الله تعالی و المالک و السید و المربی و القیم و المنعم و المدبر و المصلح‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"
3. المصباح المنیر: " الرب: یطلق علی مالک الشئ ... و قد استعمل به معنای السید‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"
4. لسان العرب: " الرب هو الله عزوجل، هو رب کل شی‏ء؛ ای مالکه و لا یقال الرب فی غیر الله الا بالاضافة . الرب یطلق فی اللغة علی المالک و السید والمدبر و المربی و المنعم و القیم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"

• خلاصه اینکه لفظ رب در معانی متعددی به کار رفته است که در تمام این معانی، مشترک معنوی است و جامع آنها کلمه " من بیده امر التدبیر و الادارة و التصرف‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" است‏یا کلمه " من فوض الیه امر الشئ المربی من حیث الاصلاح و التدبیر و التربیة‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏".
• بنابراین، رب یعنی کسی که امر تدبیر امور و اداره آن و تصرف در امور، به دست اوست . یکی از محققان در این باره می‌‏نویسد: "معنی حقیقی و اصیل لفظ رب " من بیده امر التدبیر و الادارة و التصرف‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" است که یک مفهوم کلی است و معانی دیگر؛ مانند تربیت، اصلاح، حاکمیت، مالکیت و صاحبیت، همگی مصادیق این مفهوم کلی هستند"

توحید در ربوبیت‏

• با توجه به معنای لغوی واژه رب، توحید در ربوبیت‏ یعنی "اعتقاد به اینکه تنها خدای متعال است که می‌‏تواند استقلالا و بدون نیاز به هیچگونه اذن و اجازه‏‌ای، در تمام شؤون مخلوقات و کل جهان تصرف کرده، آنها را تدبیر و اداره کند"
• طبق این تعریف، انسان بعد از آفرینش، تدبیرش به خود او تفویض نشده بلکه با تدبیر الهی زیست می‌‏کند. البته این بدان معنا نیست که هیچ عاملی در طول فاعلیت‏ خدا، از چیز دیگر تاثیر نپذیرد بلکه خداوند چیزهای دیگر را واسطه سبب قرار می‏دهد و از راه آنها تاثیراتی در عالم تحقق پیدا می‏کند که تاثیرات حقیقی است.