احمد بن محمد بن یحیی

آشنایی اجمالی

احمد بن محمد بن یحیی در سند شش روایت تفسیر کنز الدقائق ذکر شده است که در همه موارد آن، تصحیف رخ داده است.

روایت یکم: «وفي من لا یحضره الفقيه: وَ فِي رِوَايَةِ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَمَّنْ ذَكَرَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) أَنَّهُ قَالَ فِي تَفْسِيرِ هَذِهِ الْآيَةِ إِذَا رَأَيْتُمُوهُمْ يُحِبُّونَ آلَ مُحَمَّدٍ(ص) فَارْفَعُوهُمْ دَرَجَةً»^[۱].

در منبع اصلی من لایحضره الفقیه به جای احمد بن محمد بن یحیی، محمد بن احمد بن یحیی ثبت شده است^[۲] و همین عنوان صحیح است که مطابق با سند وافی^[۳]، وسائل الشیعه^[۴] و روضة المتقین^[۵] است.

روایت دوم: «فی أصول الكافی: مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: الْكَلَامُ ثَلَاثَةٌ صِدْقٌ وَ كَذِبٌ وَ إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ قَالَ قِيلَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْإِصْلَاحُ بَيْنَ النَّاسِ قَالَ تَسْمَعُ مِنَ الرَّجُلِ كَلَاماً يَبْلُغُهُ فَتَخْبُثُ نَفْسُهُ فَتَلْقَاهُ فَتَقُولُ سَمِعْتُ مِنْ فُلَانٍ قَالَ فِيكَ مِنَ الْخَيْرِ كَذَا وَ كَذَا خِلَافَ مَا سَمِعْتَ مِنْهُ»^[۶].

در منبع اصلی الکافی به جای احمد بن محمد بن یحیی، احمد بن محمد بن عیسی ثبت شده است^[۷] و همین عنوان صحیح است و مطابق با سند وافی، وسائل الشیعه و بحار الأنوار^[۸].

روایت سوم: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: يَقْتُلُ الْمُحْرِمُ الزُّنْبُورَ وَ النَّسْرَ وَ الْأَسْوَدَ الْغَدِرَ وَ الذِّئْبَ وَ مَا خَافَ أَنْ يَعْدُوَ عَلَيْهِ وَ قَالَ الْكَلْبُ الْعَقُورُ هُوَ الذِّئْبُ»^[۹].

عنوان راوی در منبع اصلی الکافی "أحمد بن محمد عن محمد بن يحيى" است ^[۱۰] که مطابق با سند وافی، وسائل الشیعه، و بحارالأنوار است^[۱۱]، در نتیجه عنوان مذکور در تفسیر کنز الدقائق مصحّف است.

روایت چهارم: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): مَنْ أَمْكَنَ مِنْ نَفْسِهِ طَائِعاً يُلْعَبُ بِهِ أَلْقَى اللَّهُ عَلَيْهِ شَهْوَةَ النِّسَاءِ»^[۱۲].

عنوان احمد بن محمد بن یحیی مصحّف "احمد بن محمد، عن محمد بن يحيى" است، چنان که در منبع اصلی^[۱۳]، وافی و وسائل الشیعه این گونه است^[۱۴]، در نتیجه عنوان مذکور در تفسیر کنز الدقائق مصحّف است.

روایت پنجم: «وفي الكافي: عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ السَّرِيِّ عَنْ عَمِّهِ عَلِيِّ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: أَوَّلُ مَا نَزَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ(ص) ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ * اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ﴾^[۱۵]وَ آخِرُهُ ﴿إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ﴾^[۱۶]»^[۱۷].

در منبع اصلی (الکافی) نام راوی «احمد بن محمد» بدون «بن یحیی»^[۱۸] آمده و همین عنوان صحیح است و مراد از آن احمد بن محمد بن عیسی اشعری یا احمد بن محمد بن خالد برقی است.

روایت ششم: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عُمَرَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) أَنَّهُ قَالَ: إِنْ كَانَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ- ﴿الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا﴾^[۱۹] إِنَّ الثَّمَانِيَةَ رَكَعَاتٍ يُصَلِّيهَا الْعَبْدُ آخِرَ اللَّيْلِ زِينَةُ الْآخِرَةِ»^[۲۰].

سند روایت، در منبع اصلی، عبارت "وَعَنْهُ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عُمَرَ..."^[۲۱] آمده و مرجع ضمیر «عنه» به قرینه اسناد قبلی، محمد بن احمد بن یحیی است.^[۲۲]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۳

پانویس

↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۳۳۳.
↑ "مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ"؛ (من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۲۲۲، ح۵۵۲۴).
↑ الوافی، ج۲۳، ص۱۳۹۳، ح۲۳۴۹۸.
↑ وسائل الشیعه، ج۱۹، ص۳۶۸، ح۲۴۷۷۹.
↑ روضة المتقین، ج۱۱، ص۱۱۵، ش۵۵۲۴.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۵۳۸.
↑ "مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ..."؛ (الکافی، ج۲، ص۳۴۱، ح۱۶).
↑ الوافی، ج۵، ص۹۳۱، ح۳۳۰۶، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۴، ح۱۶۲۳۴، بحارالأنوار، ج۶۹، ص۲۵۱، ح۱۹.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۲۲۹.
↑ الکافی، ج۴، ص۳۶۳، ح۴.
↑ الوافی، ج۱۳، ص۷۰۶، ح۱۲۹۸۲، وسائل الشیعه، ج۱۲، ح۵۴۶، ح۱۷۰۴۲، بحارالأنوار، ج۶۱، ص۲۴۸، ح۷.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ح۲۱۵.
↑ "مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ"؛ (الکافی، ج۵، ص۵۴۹، ح۱).
↑ الوافی، ج۱۵، ص۲۲۷، ح۱۴۹۴۱؛ وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۳۳۴، ح۲۵۷۵۸.
↑ به نام خداوند بخشنده بخشاینده * بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید سوره علق، آیه ۱.
↑ چون یاری خداوند و پیروزی (بر مکّه) فرا رسد سوره نصر، آیه ۱.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۴، ص۴۷۸.
↑ "عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ..."؛ الکافی، ج۲، ص۶۲۸، ح۵).
↑ دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند سوره کهف، آیه ۴۶.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۸۴.
↑ تهذیب الأحکام، ج۲، ص۱۲۰، ح۲۲۳.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۷۵-۱۷۸.

[1] تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۳۳۳.

[2] "مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ"؛ (من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۲۲۲، ح۵۵۲۴).

[3] الوافی، ج۲۳، ص۱۳۹۳، ح۲۳۴۹۸.

[4] وسائل الشیعه، ج۱۹، ص۳۶۸، ح۲۴۷۷۹.

[5] روضة المتقین، ج۱۱، ص۱۱۵، ش۵۵۲۴.

[6] تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۵۳۸.

[7] "مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ..."؛ (الکافی، ج۲، ص۳۴۱، ح۱۶).

[8] الوافی، ج۵، ص۹۳۱، ح۳۳۰۶، وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۲۵۴، ح۱۶۲۳۴، بحارالأنوار، ج۶۹، ص۲۵۱، ح۱۹.

[9] تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۲۲۹.

[10] الکافی، ج۴، ص۳۶۳، ح۴.

[11] الوافی، ج۱۳، ص۷۰۶، ح۱۲۹۸۲، وسائل الشیعه، ج۱۲، ح۵۴۶، ح۱۷۰۴۲، بحارالأنوار، ج۶۱، ص۲۴۸، ح۷.

[12] تفسیر کنز الدقائق، ج۶، ح۲۱۵.

[13] "مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ"؛ (الکافی، ج۵، ص۵۴۹، ح۱).

[14] الوافی، ج۱۵، ص۲۲۷، ح۱۴۹۴۱؛ وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۳۳۴، ح۲۵۷۵۸.

[15] به نام خداوند بخشنده بخشاینده * بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید سوره علق، آیه ۱.

[16] چون یاری خداوند و پیروزی (بر مکّه) فرا رسد سوره نصر، آیه ۱.

[17] تفسیر کنز الدقائق، ج۱۴، ص۴۷۸.

[18] "عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ..."؛ الکافی، ج۲، ص۶۲۸، ح۵).

[19] دارایی و پسران زیور زندگی دنیایند سوره کهف، آیه ۴۶.

[20] تفسیر کنز الدقائق، ج۸، ص۸۴.

[21] تهذیب الأحکام، ج۲، ص۱۲۰، ح۲۲۳.

[22] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۷۵-۱۷۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]