محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی
محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابوجعفر محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی از سعد بن عبدالله، محمد بن عبدالجبار و محمد بن علی ماجیلویه حدیث آموخت.[۱] شیخ طوسی او را در ردیف کسانی آورده که از ائمه روایتی ندارند.[۲] برخی از علمای رجال شیعه همانند نجاشی او را محدثی ثقه دانسته‌اند، در حالی که بیشتر علمای شیعه ابوجعفر را محدثی ضعیف دانسته و گفته‌اند که او هیچ اهمیتی به ناقل احادیث نمی‌داده و حتی توجه به صحت و سقم احادیث نیز نداشته است، بنابراین او شخصاً فردی موجه و موثق بوده، اما احادیث وی مورد اطمینان نیست.[۳]
محمد بن جعفر رزّاز ، ابن بطه، احمد بن ادریس و دیگران از او حدیث شنیده‌اند.[۴] وی دارای آثاری چون الملاحم، الطب، مقتل الحسین، الامامه، المزار و نوادر الحکمه بوده است. کتاب النوادر او بسیار بزرگ و نیکوست. اهل قم آن کتاب را «دبّه شبیب» می‌‌خوانده‌اند، چون در شهر قم شبیب مردی سیر فروش و دارای دبّه‌ای بود که هر کس، هرگونه روغنی می‌‌خواسته از آن دبّه که خانه‌های متعددی داشته، برمی‌داشته است و این کتاب نوادر نیز مشتمل بر فواید گوناگون و جامع علوم و فنون بوده که همه طالبان علم از آن مستفیض و بهره‌مند می‌‌شدند، بدین جهت به دبّه شبیب نام گرفته بود.[۵]
کتاب نوادر الحکمه خود شامل کتاب‌های التوحید، الوضوء، الصلاة، الزکاة، الصوم، الحج، النکاح، الطلاق، الانبیاء، مناقب الرجال، فضل العرب، الوصایا، الصدقه، السکنی، الاوقات، الفرائض، الایمان، النذور، العتق، التدبیر، المکاتب، الحدود و الدیات، الشهادات، القضایا و الاحکام بوده است.[۶] این فقیه و محدث شیعه در حدود ۲۸۰هـ از دنیا رفت.[۷].[۸]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
