بحث:آشنایی با همه زبان‌ها در حدیث

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم اهل بیت و مرتبط با مدخل علم معصوم است. "آشنایی با همه زبان‌ها در حدیث" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

آشنایی با همه زبان‌ها در قرآن - آشنایی با همه زبان‌ها در حدیث - آشنایی با همه زبان‌ها در کلام اسلامی - آشنایی با همه زبان‌ها در فلسفه اسلامی - آشنایی با همه زبان‌ها در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل آشنایی با همه زبان‌ها در حدیث (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

آشنایی با همه زبان‌ها در حدیث

• المناقب، ابن شهرآشوب ـ در احوال امام على عليه السلام ـ :روايت شده است كه امام عليه السلام از دختر يزدگرد پرسيد : «نامت چيست؟». گفت : جهان بانويه . امام عليه السلام به فارسى فرمود : «بلكه شهربانويه».
• الاختصاص ـ به نقل از سماعة بن مهران، از يكى از مشايخ شيعه ـ :آمديم تا خدمت امام باقر عليه السلام برسيم . چون به دالان رسيديم ، خواندنى با صداى خوب و غمگين به زبان سريانى شنيديم. ايشان چيزى را مى خواند و مى گريست، تا جايى كه برخى از ما نيز گريستند.
• المناقب، ابن شهرآشوب ـ به نقل از موسى بن اَكيل نُمَيرى ـ :به درِ خانه امام باقر عليه السلام آمديم تا اجازه ورود بگيريم . در اين هنگام ، صداى حزينى را شنيديم كه به عبرانى مى خواند . پس بر ايشان وارد شديم و از صاحب اين صدا پرسش كرديم . فرمود : «مناجات ايليا را به ياد آوردم و از آن به گريه افتادم».
• الخرائج و الجرائح ـ به نقل از احمد بن قابوس، از پدرش ـ :گروهى از مردم خراسان بر امام عليه السلام صادق وارد شدند . پيش از اين كه آنها چيزى بپرسند ، ايشان فرمود : «هر كه مالى جمع كند و آن را نگه دارد ، خداوند به همان مقدار كيفرش مى كند» . آنها به فارسى گفتند : ما عربى نمى فهميم . امام عليه السلام به زبان فارسى فرمود : «هر كه دِرَم اندوزد ، جزايش دوزخ باشد».
• الكافى ـ به نقل از ابو بصير ـ :به امام كاظم عليه السلام گفتم : فدايت گردم! امام چگونه شناخته مى شود؟ فرمود : «با ويژگى هايى . نخستين آنها، اين است كه پيش تر در موردى، از پدر او اشاره اى به او شده تا همين اشاره بر مردم حجّت باشد . از او مى پرسند و او پاسخ مى دهد و اگر در موردى خاموشى ورزند ، او سخن آغاز مى كند (پاسخ سؤالى را كه در ذهن دارند ، مى دهد) و خبر از فردا مى دهد و با مردم با هر زبانى سخن مى گويد» . سپس به من فرمود : «اى ابو محمّد! پيش از آن كه بلند شَوى ، نشانه اى را به آگاهى تو مى رسانم» . طولى نكشيد كه مردى از اهالى خراسان بر ما وارد شد . او با امام عليه السلام با زبان عربى سخن گفت و امام عليه السلام به فارسى پاسخ او را داد . مرد خراسانى به امام گفت : قربانت گردم! به خدا سوگند ، آنچه مانع از اين شد كه با تو به زبان خراسانى سخن بگويم ، اين بود كه گمان مى كردم تو زبان خراسانى را نيكو نمى دانى . امام عليه السلام فرمود : «سبحان اللّه ! اگر من نمى توانستم به خوبى پاسخ تو را بدهم ، ديگر فضل من بر تو در چه بود؟» . سپس به من فرمود : «اى ابو محمّد! سخن هيچ يك از مردم يا پرنده يا چرنده و نه هيچ جاندارى بر امام، پوشيده نيست . هر كه اين ويژگى ها را نداشته باشد ، امام نيست».
• عيون أخبار الرضا عليه السلام ـ به نقل از ابو صلت هروى ـ :امام رضا عليه السلام به زبان هاى مختلف مردم، سخن مى گفت . به خدا سوگند ، در هر زبان و گويشى، فصيح ترين و داناترينِ مردم بود . روزى به ايشان گفتم : اى پسر پيامبر خدا! من از آشنايى شما با اين زبان هاى گونه گون، تعجّب مى كنم . امام عليه السلام فرمود : «اى ابو صلت! من حجّت خدا بر خلق اويم و خداوند ، حجّتى را بر مردم نمى گيرد كه زبان هاى ايشان را نداند . آيا اين سخن امير مؤمنان عليه السلام به تو نرسيده كه : به ما سخن انجامين و فصل الخطاب داده شده است ؟ و آيا فصل الخطاب ، چيزى جز دانستن زبان هاست؟!.
• اِعلام الورى ـ به نقل از ابو هاشم جعفرى ـ :هنگامى كه بُغا در جستجوى باديه نشينان ، در روزگار واثق از مدينه عبور كرد ، من در مدينه بودم . امام ابو الحسن [هادى] عليه السلام فرمود : «برويم تا آرايش جنگى اين تُرك را ببينيم» . پس رفتيم و به نظاره ايستاديم و لشكرِ او از جلوى ما رژه رفت . در اين هنگام ، تركى از جلوى ما گذشت و ابو الحسن عليه السلام با زبان تركى با او سخن گفت . او از اسبش فرود آمد و سُم مركب امام عليه السلام را بوسيد . من آن تُرك را سوگند دادم و به او گفتم : اين مرد به تو چه گفت؟ او پاسخ داد : آيا اين مرد ، پيامبر است؟ گفتم : نه ، او پيامبر نيست . او گفت : اين مرد، مرا به اسمى خواند كه در كودكى در سرزمين تُركان (توران) با آن اسم مرا مى خواندند و تا اين ساعت ، هيچ كس از آن آگاهى نداشت.
• بصائر الدرجات ـ به نقل از على بن مهزيار، در يادكرد امام هادى عليه السلام ـ :بر امام عليه السلام وارد شدم و ايشان بدون مقدّمه سخن آغاز كرد و به زبان فارسى با من سخن گفت.
• الاختصاص ـ به نقل از على بن مهزيار ـ :غلامم را كه از اسلاوها بود ، به سوى امام هادى عليه السلام فرستادم . غلام با تعجّب به سوى من باز گشت . به او گفتم : فرزندم! چه شده است؟ گفت : چگونه تعجّب نكنم؟! او چنان به اسلاوى با من سخن مى گفت كه گويى يكى از ماست و من گمان بردم كه ايشان با سخن گفتن به اين زبان مى خواسته است بعضى از غلامان ، گفتگوى آنان را نفهمند.
• الكافى ـ به نقل از ابو حمزه نصير، خادم امام عسكرى عليه السلام ـ :بارها شنيدم كه امام عسكرى عليه السلام با غلام هاى خود به زبان هاى ايشان اعم از تركى ، رومى و اسلاوى سخن مى گويد . من شگفت زده شدم و گفتم : اين مرد در مدينه زاده شده است و تا رحلت امام هادى عليه السلام خود را ننموده است و هيچ كس او را نديده است. چگونه چنين چيزى ممكن است؟ با خود، سخن مى گفتم كه ايشان به سوى من آمد و فرمود : «خداوند ـ تبارك و تعالى ـ حجّت خود را با همه چيز ، از ديگر خلايقش متمايز كرده و آشنايى به زبان هاى گوناگون و نَسَب ها و لحظات وفات و رويدادها را بدو بخشيده است و اگر چنين نمى بود ، ميان حجّت و كسى كه حجّت براى او تعيين شده است ، تفاوتى نبود».

منابع

• محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث ج ۱۰؛

پانویس