اسماعیل بن ابی‌زیاد سکونی در علوم قرآنی

مقدمه

اسماعیل بن ابی زیاد کوفی^[۱] - معروف به سکونی - یکی از مفسران صاحب تفسیر عصر حضور است؛ زیرا شیخ او را از اصحاب امام صادق (ع) به شمار آورده است^[۲] و کتاب‌شناس معروف آقا بزرگ تهرانی با عناوین تفسیر ابن ابی زیاد، تفسیر اسماعیل بن ابی زیاد و تفسیر السکونی از کتاب تفسیری وی یاد کرده^[۳] و روایات تفسیری از وی در کتب تفاسیر نقل شده است^[۴].

شیخ طوسی در بحث تعادل و تراجیح او را در شمار افرادی از عامّه (اهل تسنن) آورده است که شیعه به روایات آنان در صورتی‌ که منکر و مخالف روایات شیعه نباشد، عمل می‌کنند^[۵] و آیت‌الله خویی روایت او را حجت دانسته است^[۶]^[۷]

↑ اسم «ابی زیاد» مسلم است (ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۴۷، اصحاب الصادق (ع)، باب الهمزة، رقم ۹۲).
↑ ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۴۷.
↑ ر. ک: آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۴، ص۲۴۰، ذیل رقم ۱۱۷۱ و ص۲۶۰، رقم ۱۲۱۹ و ص۲۷۶، ذیل رقم ۱۲۷۶.
↑ براساس برنامه رایانه‌ای معجم فقهی، موارد ذکر «سکونی» در تفاسیر شیعه و سنی ۱۶۵ مورد در ۶۰ جلد می‌باشد، ولی ممکن است برخی از آن موارد سکونی دیگری غیر از سکونی یادشده باشد.
↑ پس از نقل روایتی از امام صادق (ع) فرموده است: و لا جل ما قلناه عملت الطائفة بما رواه حفص بن غیاث و.... و السکونی و غیرهم من العامة عن ائمتنا (ع) فی ما لم ینکروه و لم یکن عندهم خلافه (طوسی، عدّة الاصول، ج۱، ص۳۸۰).
↑ ر. ک: خویی، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۰۷.
↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۲۳۱-۲۳۲.