اعراب القرآن - زجاج (کتاب)

اعراب القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم می‌‏باشد. این کتاب اثر ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سری زجاج بغدادی معروف به زجاج است و انتشارات دار التفسیر انتشار آن را به عهده داشته‌ است.[۱]

اعراب القرآن
زبانعربی
نویسندهزجاج
ناشرانتشارات دار التفسیر
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۴۱۶ ق، ۱۳۷۵ ش
تعداد جلد۳
فهرست جلدهاجلد اول، جلد دوم، جلد سوم

دربارهٔ کتاب

این کتاب بحث‌هایی ادبی در ارتباط‍ با آیاتی از قرآن کریم به صورت موضوعی دربر دارد؛ برای مثال، باب اول آن با عنوان "ماورد في التنزيل من اضمار الجمل" درباره مواردی از آیات که جمله‌ای در آنها محذوف و مقدر است، بحث می‌کند و باب دوم، موارد حذف مضاف در قرآن را توضیح داده است و به همین صورت، مباحث نحوی آیات را به صورت موضوعی در نود باب بیان کرده است و اگر این کتاب را به لحاظ‍ اینکه به فهم معنا و تفسیر آیات کمک می‌کند، بتوان از کتاب‌های تفسیری به شمار آورد، می‌توان آن را تفسیری ادبی - موضوعی نامید. در هرصورت، این کتاب منبعی مفید برای بحث‌های نحوی مورد نیاز در تفسیر آیات است. بسیاری از شرح‌حال‌نویسان کتابی با عنوان فوق از تألیفات زجاج به شمار نیاورده‌اند[۲] ولی این کتاب با همین عنوان منسوب به زجاج با تحقیق ابراهیم ابیاری در سه جلد، ۱۱۰۶ صفحه چندین‌ بار چاپ شده[۳] و اکنون موجود است و زرکلی نیز این کتاب را از تألیفات زجاج به شمار آورده و از چاپ آن در سه جزء خبر داده است[۴]، ولی محقق کتاب (ابیاری) به دلیل اینکه در این کتاب، سخن از افرادی نقل شده که وفاتشان متأخر از وفات زجاج است، ترجیح داده این کتاب را تألیف مکی بن ابی طالب (حموش بن محمد بن مختار قیسی قیروانی متوفای ۴۳۷ ه‍‌.ق) به شمار می‌آورد[۵]، و برخی حدس زده‌اند که تألیف جامع العلوم (علی بن حسین متوفای ۵۴۳ ه‍‌.ق) باشد[۶][۷]

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

پانویس

  1. شبکه جامع کتاب گیسوم
  2. ابن ندیم در الفهرست، خطیب بغدادی در تاریخ بغداد، ذهبی در سیر اعلام النبلاء، داوودی در طبقات المفسرین، ادنه‌وی در طبقات المفسرین، حاج خلیفة در کشف الظنون، کحاله در معجم المؤلفین و نویهض در معجم المفسرین در شرح‌حال وی سخن نوشته‌اند، ولی کتابی با عنوان اعراب القرآن برای وی ذکر نکرده‌اند.
  3. یک‌بار در سال ۱۴۰۲ ه‍‌. ق/ ۱۹۸۲ م دار الکتب اللبنانی در بیروت آن را در سه جلد با ۱۱۰۶ صفحه چاپ کرده و در سال ۱۴۱۶ ه‍‌. ق/ ۱۳۷۴ ه‍‌. شدار التفسیر در قم و در سال ۱۴۲۰ ه‍‌. ق/ ۱۹۹۹ م دار الکتاب المصری و دار الکتاب اللبنانی آن را تجدید چاپ و منتشر کرده‌اند.
  4. زرکلی، الأعلام، ج۱، ص۴۰.
  5. ر. ک: زجاج، اعراب القرآن، ج۳، ص۱۰۹۵، ۱۰۹۶.
  6. ر. ک: زجاج، اعراب القرآن، ج۳، ص۱۰۹۸-۱۱۰۰.
  7. بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۵۱۱-۵۱۲.

دریافت متن