الاصابة فی تمییز الصحابة (کتاب)
| الاصابة فی تمییز الصحابة | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | ابن حجر عسقلانی |
| ناشر | انتشارات دار الكتب العلمية |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۵ ق، ۱۳۷۴ ش |
| تعداد جلد | ۸ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم |
| شماره ملی | ۳۰۶۳۲۰۹ |
الاصابة فی تمییز الصحابة کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر معرفی صحابه پیامبر(ص)، میباشد. این کتاب اثر شهاب الدین ابوالفضل احمد بن علی بن محمد بن محمد بن علی بن احمد بن محمود بن احمد حجر عسقلانی کِنانی مصری مشهور به ابن حجر عسقلانی است و انتشارات دار الكتب العلمية انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
کتاب حاضر یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین منابع اهل سنت در شناخت و بررسی احوال اصحاب پیامبر اسلام (ص) و راویان احادیث نبوی به شمار می‌‌رود. این کتاب شرح حال مفصّلی از حدود دوازده هزار صحابی (اعم از زن و مرد) را در بر دارد که جامع‌تر از سایر کتاب‌های تألیف شده در این زمینه به شمار می‌‌آید؛ زیرا سایر نویسندگان مثل ابن عساکر، ابن اثیر و ابن جوزی توانسته‌اند در کتاب‌های خود فقط برای حدود هزار و چهارصد یا چهار هزار و دویست و یا هفت هزار و هفت صد نفر از صحابی شرح حال بنویسند.
ابن حجر حدود چهل سال برای تألیف این کتاب زحمت کشید. او توانسته است نام‌ها، لقب‌ها و کنیه‌های راویان و اصحاب فراوانی را که در کتاب‌های صحابه‌شناسی پیشین نیامده بود در کتاب خود جمع نماید و این نام‌ها را با علامت «ز» مشخص کرده است. («ز» حرف اول کلمه زیادت به معنای زیادتر از کتاب‌های پیشین است). علی‌رغم جامعیت این کتاب، ابن حجر، معتقد است که حتی یک دهم اسامی صحابه پیامبر هم در این کتاب نیامده است زیرا بیش از صد هزار صحابی (حدود صد و چهارده هزار نفر) در غدیر خم جمع شده بود.
از طرفی، علی‌رغم تلاش‌های فراوان او برای تدوین چنین کتاب جامعی، کتابش دارای ابهام‌های فراوانی است.
این کتاب در چهار قسم تدوین شده است:
قسم اول به آن دسته از افراد تعلّق دارد که صحابه بودن آنان قطعی است. در این قسم وجود حتی یک روایت ضعیف السند هم علامت صحابی بودن راوی آن تلقی شده است.
قسم دوم شرح حال کسانی است که به هنگام رحلت پیامبر اسلام (ص) هنوز در سنین کودکی بوده و به سنّ تمیز نرسیده بودند. احادیث این افراد از پیامبر اکرم (ص) را مرسل می‌‌دانند.
قسم سوم درباره اشخاصی است که دوره جاهلیّت و اسلام را درک کرده‌اند. فرقی نمی‌کند که در زمان حیات پیامبر اکرم اسلام آورده باشند و یا پس از رحلت ایشان. این قسم از افراد، صحابی شمرده نمی‌شوند و احادیث آنها را نیز مرسل می‌‌دانند. اما با این همه، ابن حجر آنها را به عنوان صحابی ذکر کرده است.
قسم چهارم به بررسی درباره کسانی اختصاص دارد که پیشینیان به اشتباه آنها را صحابی دانسته‌اند، در حالی که صحابی نبوده‌اند. طرح این بحث توسط ابن حجر کاری ابتکاری بوده و او از اشتباهات نویسندگان پیشین کتاب‌های تاریخ و رجال پرده برداشته است.
ابن حجر قبل از وارد شدن به متن کتاب، مقدمه‌ای مهم در سه فصل نوشته است و در آن به معنا‌شناسی لفظ صحابه، راه‌های شناختن صحابه، و عدالت صحابه پرداخته است.
نکته شایان اهمیت درباره کتاب این است که ابن حجر عسقلانی بسیاری از مطالب را از کتاب‌های دانشمندان شیعه مثل «ابن ابی طّی»، شیخ «منتخب الدین رازی»، «برهان الدین قزوینی»، و «ابن الفوطی یا ابن صابونی» که از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی بود و همچنین کتاب شیخ مفید درباره مناقب علی (ع) نقل کرده و بهره برده است. یعنی ابن حجر در نوشتن این کتاب به مطالب دانشمندان شیعی هم اعتماد داشته است؛ با اینکه تشیع را عامل ضعف سند روایت می‌‌دانست!.[۲]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
