بحث:فرق بین علایم ظهور با اشراط الساعة چیست؟ (پرسش)

چیستی علائم ظهور

• یکی از مطالبی که با موضوع علائم ظهور ارتباط نزدیک دارد، روایاتی است که دربارۀ نشانه های قیامت سخن می‌گوید. در بسیاری از منابع روایی اهل سنت و برخی جوامع حدیثی شیعه، نشانه های ظهور مهدی(علیه السلام) با علامت‌های نزدیک شدن و برپایی قیامت آمیخته و برخی نشانه‌هایی که به علائم ظهور مشهورند نشانه قیامت دانسته شده است. اما باید توجه داشت که میان علائم ظهور و نشانه های قیامت تفاوت وجود دارد.
• علائم به معنای نشانه‌ها، به اموری گفته می‌شود که نمایانگر مقصود و مطلوب هستند. به عبارت دیگر نشانه‌ پدیده‌ای است که با مقصود و مطلوب مرتبط بوده و ضمن آنکه آدمی را به سوی آن راهنمایی می‌کند، در مسیر بودن و نزدیک شدن به هدف را یادآور می‌شود. مراد از علائم ظهور آن دسته از حوادثی است که براساس بیان پیشوایان معصوم(علیهم السلام)، قبل و یا در آستانۀ ظهور واقع خواهد شد و تحقق هر کدام نوید نزدیک شدن یا وقوع قیام امام مهدی(علیه السلام) را می‌دهد. اگر انسان بداند برای ظهور او علائم و نشانه‌هایی است، به درستی و روشنی ظهور موعود را می‌شناسد و دعوت او را از دعوت مدعیان دروغین تمیز می‌دهد و همچنین با آمادگی بهتر و مناسب‌تری خود را برای لحظه ظهور مهیا و آماده می‌کند.

چیستی اشراط الساعه

• اما اشراط جمع شرط به معنای نشانه و سرآغاز است. و اشراط الساعة یعنی نشانه‌های آن، "الساعه" به بخشی از بخش‌های شبانه روز گفته می‌شود و مقصود از آن در اینجا قیامت است به جهت اینکه وقوع آن ناگهانی است و یا اینکه طول آن نزد خداوند مانند ساعتی از ساعات بندگان است. پس مراد از اشراط الساعة یعنی نشانه‌های قیامت، نشانه‌هایی که پیش از قیامت یا در آستانه آن، پدید می‌آید. پس از سپری شدن عصر ظهور، فرجام تاریخ فرا می‌رسد و بساط دنیا درهم ریخته و قیامت برپا می‌گردد و پیش از حادث شدن قیامت، نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که از بروز قیامت خبر می‌دهد، این نشانه‌ها در فرهنگ اسلامی اشراط الساعه نامیده شده اند. خداوند می‌فرماید: «فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا؛ آیا کافران جز این انتظاری دارند که قیامت ناگهان فرا رسد، در حالی که هم اکنون نشانه‌های آن پدید آمده است.»
• در روایات "اشراط الساعه"، زنجیره‌ای از پدیده‌های انسانی و طبیعی شمرده شده که از زمان بعثت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) آغاز و تا فروپاشی کامل نظام طبیعت ادامه می‌یابد و البته همۀ آنها را می‌توان نشانه‌هایی از نزدیک شدن رستاخیز بزرگ دانست.

علت اشتباه میان علائم ظهور و نشانه های قیامت

• باید توجه داشت که در برخی از منابع، برخی علائم به عنوان علائم ظهور معرفی شده اند، اما برخی دیگر به عنوان اشراط الساعه مانند نزول حضرت عیسی، دجال و... که معمولا به عنوان علائم ظهور معرفی شده اند اما در منابع اهل سنت از نشانه های قیامت دانسته شده اند. و یا شیخ مفید طلوع خورشید از مغرب، فرو رفتن زمینی در مشرق و مغرب را ذیل نشانه های ظهور آورده ولی این سه، در احادیث اهل سنت، از نشانه‌های قیامت به شمار می‌روند.
• دلیل این اشتباه می تواند چند امر باشد مانند:

1. واژۀ "الساعه" در برخی روایات به ظهور امام مهدی(علیه السلام) تأویل شده لذا راه برای احادیث اشراط الساعه هم باز شده است.
2. تعبیرات برخی احادیث که زمان ظهور نزدیک قیامت است، زمینۀ اشتباه میان دو علامت شده است مانند: «اگر یک روز از دنیا هم باقی نمانده باشد مهدی خواهد آمد.»، «قیامت برپا نمی‌شود مگر این که مردی از اهل بیت من قیام می‌کند.» در صورتی که مراد از این احادیث، تأکید بر قیام امام مهدی(علیه السلام) و قطعی بودن آن است، نه اینکه این حرکت، نزدیک به قیامت یا آخرین روزهای جهان رخ می‌دهد. آدمیان با هر دین و آیینی، معتقدند که پایان درخشان تاریخ، همراه با ظهور منجی عدالت‌گستر است و پایان قیام هم با قیامت است. به نظر می‌رسد این ذهنیت‌ها باعث شده برخی‌ راویان یا محدثان نیز در نقل معنا تسامح کرده و به خاطر مرادف دانستن اشراط الساعه با علائم ظهور، آن دو را به جای یکدیگر به کار برده باشند.
3. نزدیک بودن و تشابه الفاظ قیام و قیامت و قائم با همدیگر و هم‌معنا بودن آنها دلیلی دیگر بر خلط علائم ظهور با نشانه‌های قیامت است. مثلا نعمانی روایت کرده امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: «لَا تَقُومُ الْقِيَامَةُ حَتَّى تُفْقَأَ عَيْنُ الدُّنْيَا وَ تَظْهَرَ الْحُمْرَة» اما مرحوم مجلسی همین حدیث را با عبارت «لَا يَقُومُ الْقَائِمُ حَتَّى ...» آورده است.

نتیجه گیری

• بنابراین ماهیت علایم ظهور با اشراط الساعة متفاوت است؛ زیرا علایم ظهور، نشانه‌هایی برای ظهور امام مهدی(علیه السلام) است، ولی اشراط الساعة نشانه‌هایی برای قیامت است. البته باید توجه کرد تمام نشانه های ظهور پیش از برپایی قیامت واقع خواهد شد لذا آنچه در طول غیبت کبری واقع می شود به‌طور طبیعى پیش از برپایى قیامت واقع شده و در نتیجه از نشانه‌هاى قیامت است. بر این اساس، همه نشانه‌هاى ظهور، به‌گونه‌اى نشانه‌هاى قیامت هم هستند، ولى همه نشانه‌هاى قیامت، نشانه‌هاى ظهور نمى‌توانند باشند.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: