تحف العقول (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
ذخائر العقبی فی مناقب ذوی‌ القربی
زبانفارسی
نویسندهابن شعبه حرانی
موضوعحدیث
مذهبشیعه
ناشرانتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات
محل نشربیروت، لبنان
سال نشر۱۳۹۴ ق، ۱۳۵۳ ش
تعداد صفحه۳۹۰

تُحَفُ العُقول فیما جاءَ مِنَ الحِکَمِ ‌وَ الْمَواعظ عَنْ آل‌ِ الرّسول، کتابی است با زبان عربی که به بررسی احادیث اهل بیت(ع) و پیامبران الهی با محوریت مواعظ و حکمت‌ و اندرزها می‌پردازد. این کتاب اثر ابن شعبه حرانی می‌باشد و انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: « مؤلف کتاب کلمات پیامبر(ص) و یازده امام(ع) غیر از صاحب الزمان(ع) را در ابواب جداگانه و به ترتیب جمع کرده است. در ذیل نام هر معصوم(ع) چند خطبه بلند ذکر می‌کند و در آخر کلمات قصار منقول از آن امام(ع) را نقل می‌نماید.

اشکال مهم تحف العقول حذف اسناد است که موجب شده است تا تمامی احادیث آن مرسل شود»[۱]

فهرست کتاب

  • مقدمة المؤلف
  • ما روی عن النبی (ص)
  • وصیته(ص) لأمیر المؤمنین(ع)
  • وصیته(ص) أخری له(ع) مختصرة
  • وصیته(ص) أخری له(ع)
  • حکمه(ص) وکلامه وموعظته
  • وصیته(ص) لمعاذ بن جبل
  • کلامه(ص) فی أمور شتی
  • ذکره(ص) العلم والعقل والجهل
  • موعظته(ص) أصحابه وأمته
  • خطبته(ص) فی حجة الوداع
  • فی قصاری کلماته (ص)
  • ما روی عن أمیر المؤمنین
  • خطبته(ع) فی إخلاص التوحید
  • کتابه(ع) إلی ابنه الحسن(ع)
  • وصیته(ع) لابنه الحسین(ع)
  • خطبته(ع) المعروفة بالوسیلة
  • آدابه(ع) لأصحابه وهی أربعمائة باب للدین والدنیا
  • عهده(ع) إلی الأشتر حین ولاه مصر
  • خطبته(ع) المعروفة بالدیباج
  • کلامه(ع) فی الترغیب والترهیب
  • موعظته(ع) ووصفه المقصرین
  • کلامه(ع) فی وصف المتقین
  • خطبته(ع) التی یذکر فیها الایمان والکفر ودعائمه وشعبها
  • کلامه(ع) لکمیل بن زیاد
  • وصیته(ع) لکمیل بن زیاد مختصرة
  • وصیته(ع) لمحمد بن أبی بکر حین ولاه مصر
  • کلامه(ع) فی الزهد وذم الدنیا وعاجلها
  • کلامه(ع) لما عوتب علی التسویة فی العطاء
  • کلامه(ع) فی وضع المال مواضعه
  • کلامه(ع) الدنیا للمتقین
  • ذکره(ع) الایمان والأرواح واختلافها
  • وصیته(ع) لزیاد بن النضر حین أنفذه إلی صفین
  • وصفه(ع) لنقلة الحدیث
  • کلامه(ع) فی قواعد الدین ومعنی الاستغفار
  • وصیته(ع) إلی ابنه الحسن لما حضره الوفاة
  • تفضیله(ع) العلم
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الامام السبط الزکی الحسن بن علی(ع)
  • أجوبته(ع) عن مسائل سئل عنها
  • حکمه(ع) ومواعظه
  • جوابه(ع) عن مسائل سأل عنها ملک الروم
  • جوابه(ع) عن کتاب الحسن البصری فی الاستطاعة
  • موعظته(ع) شیعته
  • خطبته(ع) حین قال له معاویة بعد الصلح: أذکر فضلنا
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الامام السبط الشهید المفدی(ع)
  • کلامه(ع) فی الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر
  • موعظته(ع) شیعته وموالیه
  • کتابه(ع) إلی أهل الکوفة
  • جوابه(ع) عن مسائل سال عنها ملک الروم
  • کلامه(ع) فی وجوه الجهاد
  • کلامه(ع) فی توحید الله تعالی
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الامام علی بن الحسین(ع)
  • موعظته(ع) أصحابه وشیعته فی کل یوم جمعة
  • کلامه(ع) فی الزهد والحکمة
  • رسالته(ع) فی جوامع الحقوق
  • کلامه(ع) فی الزهد
  • کتابه(ع) إلی محمد بن مسلم الزهری یعظه
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الامام أبی جعفر الباقر(ع)
  • وصیته(ع) لجابر بن یزید الجعفی
  • کلامه(ع) لجابر أیضاً
  • کلامه(ع) فی أحکام السیوف
  • موعظته(ع) شیعته وموالیه
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الإمام أبی عبد الله الصادق(ع)
  • وصیته(ع) لعبد الله بن جندب
  • وصیته(ع) لأبی جعفر محمد بن النعمان الأحول
  • رسالته(ع) إلی جماعة شیعته وأصحابه
  • کلامه(ع) سماه بعض الشیعة نثر الدرر
  • کلامه(ع) فی وصف المحبة
  • کلامه(ع) فی صفة الایمان
  • کلامه فی صفة الاسلام
  • کلامه(ع) صفة الخروج من الایمان
  • جوابه(ع) فی وجوه معائش العباد
  • کلامه(ع) فی وجوه إخراج الأموال وإنفاقها
  • رسالته(ع) فی الغنائم ووجوه الخمس
  • احتجاجه(ع) علی الصوفیة لما دخلوا علیه
  • کلامه(ع) فی خلق الانسان وترکیبه
  • حکمه(ع) ودرر کلامه
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن أبی إبراهیم الإمام الکاظم(ع)
  • وصیته(ع) لهشام وصفته للعقل
  • حکمه(ع) ودرر کلامه
  • کلامه(ع) مع الرشید
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الإمام علی بن موسی الرضا(ع)
  • جوابه(ع) للمأمون فی جوامع الشریعة
  • کلامه(ع) فی التوحید
  • کلامه(ع) فی الاصطفاء
  • وصفه(ع) الإمامة والإمام ومنزلته
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الإمام الناصح الهادی محمد بن علی(ع)
  • جوابه(ع) فی محرم قتل صیدا
  • جوابه(ع) عن مسألة لیحیی بن أکثم
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الإمام أبی الحسن علی بن محمد(ع)
  • رسالته(ع) فی الرد علی أهل الجبر والتفویض
  • أجوبته(ع) لیحیی بن أکثم عن مسائله
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • ما روی عن الإمام أبی محمد الحسن بن علی العسکری
  • کتابه(ع) إلی إسحاق بن إسماعیل النیسابوری
  • فی قصاری کلماته(ع)
  • مناجاة الله عز وجل لموسی بن عمران(ع)
  • مناجاة الله عز وجل لعیسی ابن مریم(ع)
  • مواعظ المسیح(ع) فی الإنجیل وغیره
  • وصیة المفضل بن عمر لجماعة الشیعة

دربارهٔ پدیدآورنده

ابن شعبه حرانی
ابومحمد حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی حلبی مشهور به ابن شعبه محدّث امامی و از چهره‌هاى درخشان فقهاى شيعه در قرن چهارم هجرى، تحصیلات دینی خود را نزد اساتیدی همچون: ابوعلی محمد بن همام به اتمام رساند. او چندین جلد کتاب به رشتهٔ تحریر درآورده است. «تحف العقول» و «التمحیص» برخی از این آثار است[۲].

دریافت متن

پانویس