جعفر بن محمد بن عقبه
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
جعفر بن عقبه[۱]؛ در یک سند روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از معانی الأخبار واقع شده است:
« حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ ، عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُقْبَةَ ، عَمَّنْ رَوَاهُ ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه‌السلام فِي قَوْلِ اللَّهِ عزوجل : ﴿لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا﴾[۲] قَالَ : الْأَحْقَابُ ثَمَانِيَةَ أحقاب والحقبة ثَمَانُونَ سَنَةٍ ، وَ السَّنَةُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ سِتُّونَ يَوْماً ، وَ الْيَوْمِ ﴿كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ﴾[۳]»[۴].[۵]
شرح حال راوی
در نام راوی تصحیف واقع شده و صحیح آن جعفر بن محمد بن عقبه است؛ زیرا در منبع اصلی روایت (معانی الأخبار) و در بحار الأنوار، البرهان فی تفسیر القرآن و نور الثقلین[۶] که از معانی الأخبار نقل کردند، عنوان جعفر بن محمد بن عقبه در سند روایت ثبت شده است. عنوان یاد شده، تنها در سند روایت مذکور که در معانی الأخبار نقل شده، واقع گردیده؛ نه در هیچ سند دیگری، چنان‌که در کتب رجالی شیعه و سنی نیز از این راوی یادی نشده است و تنها در طبقات ابن سعد در عنوان أهبان بن الأکوع آمده است: "وهو مکلم الذئب فی روایة هشام بن محمد بن السائب من ولده جعفر بن محمد بن عقبة بن أهبان بن الأکوع"[۷].
عنوان «جعفر بن عقبه» و «جعفر بن عقبة الحنظلی» نیز تنها در سه سند مشاهده شده و در کتب رجالی شیعه و سنی عنوان نگردیده است:
- «... عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَخِيهِ عُمَرَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ(ع) قَالَ: إِنَّ عَلِيّاً(ع) لَمْ يَبِتْ بِمَكَّةَ بَعْدَ إِذْ هَاجَرَ مِنْهَا حَتَّى قَبَضَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ لِمَ ذَاكَ قَالَ يَكْرَهُ أَنْ يَبِيتَ بِأَرْضٍ قَدْ هَاجَرَ مِنْهَا رَسُولُ اللَّهِ(ص) فَكَانَ يُصَلِّي الْعَصْرَ وَ يَخْرُجُ مِنْهَا وَ يَبِيتُ بِغَيْرِهَا»[۸].
- «...أَنْبَأُ عَبْدِ الْجَبَّارِ بْنِ الْعَبَّاسِ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُقْبَةَ، عَنْ قَيْسِ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ عَلِيّاً رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ: أَصَابَنِي يَوْمَ أُحُدٍ سِتَّةَ عَشَرَ ضَرْبَةً سَقَطَتْ إِلَى الْأَرْضُ مِنْهَا، فَأَتَانِي رَجُلٍ حَسَنُ الْهَيْئَةِ حَسَنَ الْوَجْهِ طَيِّبَ الرِّيحِ، فَأَخَذَ بِضَبْعِي فَأَقَامَنِي ثُمَّ قَالَ: أَقْبَلَ عَلَيْهِمْ فَإِنَّكَ فِي طَاعَةُ اللَّهِ وَ طَاعَةُ رَسُولِهِ وَهْماً عَنْكَ راضيان. قَالَ عَلِيُّ: فَأَتَيْتُ النَّبِيَّ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ: يَا عَلِيُّ أَمَا تَعْرِفُ الرَّجُلِ؟ قِلَّةُ: لَا وَ اللَّهِ وَ لَكِنَّهُ شَبِيهُ بِدِحْيَةَ الْكَلْبِيِّ. قَالَ: أَقَرَّ اللَّهُ عَيْنَكَ، ذَلِكَ جَبْرَئِيلُ(ع)»[۹].
- "... محمد بن إسحاق السهمي قال: حدثنا هذا الشيخ يعني أبا سفيان الكوفي، عن جعفر بن عقبة الحنظلي قال: قيل لعبدالملك بن مروان أسرع إليك الشيب فقال شيبني كثرة ارتقاء المنبر مخافة اللحن"[۱۰].
در یک سند هم عنوان ابو نصر محمد بن جعفر بن عقبه دیده شده که از آن هم در کتب رجالی ذکری به میان نیامده است: «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى اَلْعَطَّارُ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو نَصْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اِبْنِ أُخْتِ أَبِي مَالِكٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَللَّعْبِ بِالشِّطْرَنْجِ فَقَالَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَمَشْغُولٌ عَنِ اَللَّعِبِ »[۱۱].
همه عناوین یاد شده، به جهت عدم ذکر آنان در کتب رجالی، از راویان مهمل یا مجهول شمرده می‌گردند.[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ مصحف جعفر بن محمد بن عقبه است.
- ↑ روزگارانی دراز در آن درنگ خواهند داشت، سوره نبأ، آیه ۲۳.
- ↑ هزار سال است از آنچه شما برمی‌شمارید سوره حج، آیه ۴۷.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۴، ص۱۰۳ به گزارش از معانی الأخبار، ص۲۲۰-۲۲۱، ح١.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 454.
- ↑ ر.ک: معانی الأخبار، ص۲۲۰-۲۲۱، ح۱؛ بحار الأنوار، ج۸، ص۲۸۳، ح۷؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۵۶۹، ح۱۱۳۳۳؛ تفسیر نور الثقلین، ج۵، ص۴۹۵، ح۲۴.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۴، ص۳۰۸.
- ↑ علل الشرائع، ج۲، ص۴۵۲، ح۱.
- ↑ شرح إحقاق الحق، ج۲۱، ص۶۸۰.
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۳۷، ص۱۳۸.
- ↑ الخصال، ص۲۶، ح۹۲.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 455-456.