جعفر بن محمد صیرفی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

جعفر بن محمد الصوفی به گزارش از علل الشرائع در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق در سه جا نقل شده است: «في كتاب علل الشرائع، بإسناده إلی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصُّوفِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ الرِّضَا(ع) فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَ سُمِّيَ النَّبِيُّ الْأُمِّيَّ فَقَالَ مَا يَقُولُ النَّاسُ قُلْتُ يَزْعُمُونَ أَنَّهُ إِنَّمَا سُمِّيَ الْأُمِّيَّ لِأَنَّهُ لَمْ يُحْسِنْ أَنْ يَكْتُبَ فَقَالَ(ع) كَذَبُوا عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ أَنَّى ذَلِكَ وَ اللَّهُ يَقُولُ فِي مُحْكَمِ كِتَابِهِ هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ فَكَيْفَ كَانَ يُعَلِّمُهُمْ مَا لَا يُحْسِنُ وَ اللَّهِ لَقَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) يَقْرَأُ وَ يَكْتُبُ بِاثْنَتَيْنِ وَ سَبْعِينَ أَوْ قَالَ بِثَلَاثَةٍ وَ سَبْعِينَ لِسَاناً وَ إِنَّمَا سُمِّيَ الْأُمِّيَّ لِأَنَّهُ كَانَ مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ وَ مَكَّةُ مِنْ أُمَّهَاتِ الْقُرَى وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا».

شرح حال راوی

در تفسیر البرهان حدیث مذکور از علل الشرائع نقل، و نام راوی در سندش جعفر بن محمد الصیرفی ثبت شده است.

عنوان جعفر بن محمد الصّوفی در هیچ منبع رجالی ذکر نشده و در سند روایت دیگری واقع نشده و تنها یک روایت از وی درباره امّی بودن پیامبر(ص) از امام جواد(ع) روایت شده که در منابع مختلف نقل گردیده است، از این رو از راویان مٍهمل به شمار می‌آید؛ ولی اتحاد وی با جعفر بن محمد بن یونس الأحول الصیرفی که در رجال نجاشی عنوان شده و شیخ طوسی او را توثیق کرده، استظهار می‌شود، به چند قرینه:

1. برقی و شیخ طوسی وی را از اصحاب امام جواد(ع) شمرده و نجاشی به روایتش از آن حضرت تصریح کرده و نوشته است: "روی عن أبي جعفر الثاني(ع) و در سند روایت یادشده جعفر بن محمد الصّوفی از امام جواد(ع) روایت کرده است.
2. تصحیف «الصیرفی» به «الصوفی» در سند روایت مذکور؛ مؤیدش این است که روایت مورد بحث در تفسیر البرهان به گزارش از علل الشرائع نقل، و در سندش به جای جعفر بن محمد الصوفی، جعفر بن محمد الصیرفی ثبت شده است.
3. جعفر بن محمد الصیرفی صاحب کتاب و راوی آن ابو عبدالله محمد بن خالد البرقی است و در سند روایت مذکور، ابو عبدالله محمد خالد البرقی از جعفر بن محمد الصّوفی روایت کرده است.
4. قریب المخرج بودن دو واژه «الصیرفی» و «الصوفی» و وقوع تصحیف در آن به جهت تشابه لفظی.

منابع

1. جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۵