خورشید

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از خورشید درخشان)

مقدمه

این واژه، مرکّب از "خور" و "شید"، ستاره‌ای است که جاذبه گرانشی آن اجرام منظومه شمسی را بر مدارهایشان نگاه می‌دارد. خورشید از مهم‌ترین ستارگان برای ساکنان زمین است که اشعه آن، منبع حرارت، نور، مواد غذایی و سوخت است. [۱] در علم نجوم نیز به هر ستاره‌ای که مرکز منظومه‌ای سیاره‌ای باشد، خورشید اطلاق می‌گردد. [۲] هرچند تعابیر گوناگونی برای "خورشید" در میان قبایل مختلف عرب جاهلی به کار می‌رفته،[۳] در زبان عربی رایج و در آیات قرآن از آن تنها با اسم "شمس" یاد شده است که در اصل بر رنگ به رنگ شدن و تغییر و تحول دلالت می‌کند و خورشید از جهت حرکت و تغییر رنگ به این نام خوانده شده است. [۴] برخی این واژه را در اصل عبری دانسته‌اند؛[۵] اما آرتور جفری،[۶] سیوطی،[۷] جوالیقی [۸] و العنیسی [۹] در پژوهش‌های خود، این واژه را در میان واژگان معرب و دخیل ذکر نمی‌کنند.[۱۰]

خورشید در قرآن

ارتباط خورشید و ماه

آفرینش

نقش نشانه ای

کاربرد تسخیری

ارتباط حرکت خورشید و ماه

ابزار محاسبه و حسابگری

یادکرد خورشید در ضمن داستان‌های قرآن

محاجه ابراهیم (ع) و نمرود

رویای حضرت یوسف (ع)

غار اصحاب کهف

سفرهای ذوالقرنین

بیان اوقات نماز

نشانه‌های قیامت

منابع

پانویس

  1. لغت نامه، ج ۶، ص ۸۸۵۵ ـ ۸۸۵۶، "خورشید".
  2. فرهنگ سخن، ج ۴، ص ۲۸۸۲، "خورشید".
  3. المفصل، ج ۶، ص ۱۶۸ ـ ۱۶۹.
  4. معجم مقاییس اللغه، ج ۳، ص ۲۱۲، "شمس".
  5. التحقیق، ج ۶، ص ۱۱۶، "شمس".
  6. ر. ک: واژه‌های دخیل.
  7. ر. ک: المهذّب فیما وقع فی‌القرآن من المعرب.
  8. ر. ک: المعرب.
  9. ر. ک: تفسیر الالفاظ الدخیلة فی اللغة العربیه.
  10. طباطبایی‌نژاد، سید سجاد، مقاله «خورشید»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۲.