قرض‌الحسنه در معارف و سیره سجادی

مقدمه

دَین (به فتح دال) به معنای قرض است. در قرآن آمده است: ﴿إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ﴾^[۱]. خدای متعال به مسلمانان، به حکم برادری دینی و مسئولیت مؤمنین نسبت به یکدیگر، فرمان داده است همدیگر را در سختی‌ها تنها نگذارند و در مشکلات مالی به یکدیگر قرض‌الحسنه دهند و این قرض دادن را قرض به خودش تلقی کرده و پاداش آن را مضاعف قرار داده است^[۲]. امام سجاد (ع) در صحیفه با اشاره به همین مطلب عرض می‌کند: «وَ قُلْتَ: ﴿مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً﴾^[۳]»^[۴]؛ تو خود گفته‌ای کیست که به خدا قرض‌الحسنه دهد تا خدا بر آن چند برابر بیفزاید.

از طرف دیگر امام (ع) به برخی پیامدهای دشوار قرض گرفتن از قبیل پریشان‌خاطری و فکر ناتوانی پرداخت آن اشاره کرده و از خدای متعال چنین درخواست می‌کند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِيَ‏ الْعَافِيَةَ مِنْ‏ دَيْنٍ‏...»^[۵]؛ «بار خدایا درود بفرست بر محمد و خاندان او و مرا عافیت بخش از وامی که بدان چهره‌ام درهم شود و خاطرم پریشان گردد و فکرم پراکنده ماند و تلاش من در ادای آن به درازا بکشد».

آن حضرت برای در امان ماندن از اندوه و ذلت وامداری و تبعات آنکه حتی پس از مرگ نیز ممکن است گریبان انسان را بگیرد درخواست مالی سرشار و یا کفایتی مستمر می‌فرماید. «خداوندا به تو پناه می‌آورم از اندوه وامداری و اندیشه آن و دل‌مشغولی برای آن و بی‌خوابی کشیدن در غم آن... ای پروردگار من! از تو زنهار می‌خواهم از ذلت وامداری در این جهان و تبعات آن پس از مرگ... مرا در امان خود گیر یا به مالی سرشار و یا به کفافی ناگسستی»^[۶].^[۷].^[۸]

منابع

شیرزاد، امیر، مقاله «دین»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ «ای مؤمنان! چون وامی تا سرآمدی معیّن میان شما برقرار شد، آن را به نوشته آورید و باید نویسنده‌ای میان شما دادگرانه بنویسد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.
↑ ﴿مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ﴾ «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵.
↑ «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵.
↑ دعای ۴۵.
↑ دعای ۳۰.
↑ نیایش سی‌ام.
↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم.
↑ شیرزاد، امیر، مقاله «دین»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۳۲.

[1] «ای مؤمنان! چون وامی تا سرآمدی معیّن میان شما برقرار شد، آن را به نوشته آورید و باید نویسنده‌ای میان شما دادگرانه بنویسد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.

[2] ﴿مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ﴾ «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵.

[3] «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵.

[4] دعای ۴۵.

[5] دعای ۳۰.

[6] نیایش سی‌ام.

[7] صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم.

[8] شیرزاد، امیر، مقاله «دین»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۳۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]