جالوت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

هنگامی که باقی مانده سپاه [[طالوت]] نهر [[اردن]] را پشت سر نهادند، گروهی از آنان اظهار داشتند که تاب [[جنگیدن]] و [[مقاومت]] در برابر جالوت و سپاه وی را ندارند، چه رسد به [[شکست]] دادن آنها؛<ref>روح البیان، ج ۱، ص ۴۷۸؛ روح المعانی، ج ۲، ص ۲۵۸.</ref> اما گروهی دیگر که به [[خدا]] [[ایمانی]] [[راسخ]] داشتند، با اشاره به [[امداد الهی]]، [[غلبه]] بر سپاه جالوت را به رغم پرشمار بودن آنان، امکانپذیر خواندند: {{متن قرآن|فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و چون طالوت با سپاه (از شهر) بیرون رفت گفت: خداوند شما را به (آب) جویباری می‌آزماید، هر که از آن بنوشد از من نیست و هر که نخورد با من است مگر آنکه تنها کفی از آن برگیرد. باری، همه جز اندکی از آن نوشیدند و چون طالوت و مؤمنان همراه وی از آن گذشتند (همراهان سست ایمان طالوت که از آب نوشیده بودند) گفتند: امروز ما را تاب جالوت و سپاه وی نیست اما آنان که می‌دانستند خداوند را دیدار خواهند کرد گفتند: بسا گروهی اندک بر گروهی بسیار به اذن خداوند، پیروز شده است و خداوند با شکیبایان است» سوره بقره، آیه ۲۴۹.</ref> گروه یاد شده هنگامی که با جالوت و سپاه وی رو به رو شدند، از [[خداوند]] [[پایداری]] و [[پیروزی]] بر [[کافران]] را [[طلب]] کردند: {{متن قرآن|وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ}}<ref>«و چون با جالوت و سپاه وی رویاروی شدند گفتند: پروردگارا! ما را از شکیب، سرشار کن  و گام‌های ما را استوار دار و ما را بر کافران پیروز گردان» سوره بقره، آیه ۲۵۰.</ref> فراوانی قابل توجه [[سربازان]] جالوت نسبت به [[لشکر]] طالوت و نیز سمت [[فرماندهی]] جالوت برای سپاه خویش از دو [[آیه]] یاد شده برداشت می‌‌شود.

بر اساس پاره‌ای گزارش‌های [[تفسیری]] با کشته شدن [[جالوت]]، شماری از [[سپاه]] [[طالوت]] با آوردن سلاحی یا قسمتی از [[بدن]] جالوت مدعی کشتن وی شدند.<ref> تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.</ref> طالوت گفت که کشنده جالوت کسی است که سر وی را بیاورد و داود سر جالوت را به حضور طالوت آورد.<ref>تفسیر عبدالرزاق، ج ۱، ص ۱۰۴؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۸۴۴.</ref> طالوت بنا بر [[وعده]] قبلی خود دخترش را به داود تزویج کرد.<ref> جوامع الجامع، ج ۱، ص ۲۳۲؛ تفسیر بیضاوی، ج ۱، ص ۲۱۳؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴.</ref> [[محبوبیت]] [[داود]] بر اثر کشتن جالوت [[روز]] به روز در میان [[بنی اسرائیل]] بیشتر <ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۸۵۲؛ التفسیرالکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.</ref> و زمینه [[فرمانروایی]] وی فراهم شد: {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref>. پس از [[وفات]] طالوت یعنی ۷ سال بعد،<ref> مجمع البیان، ج ۲، ص ۶۲۰.</ref> داود به [[حکومت]] رسید. بنابر گفته بسیاری از [[مفسران]]، داود نخستین کسی از میان بنی اسرائیل است که میان [[نبوت]] و حکومت جمع کرد.<ref>التبیان، ج ۲، ص ۳۰۰؛ تفسیر ابی السعود، ج ۱، ص ۲۴۴؛ فتح القدیر، ج ۱، ص ۲۶۶.</ref> از ظاهر [[آیه]] [[ارتباط]] بین کشتن [[جالوت]] و رسیدن [[داود]] به این [[مقام]] برداشت می‌‌شود:  {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref> بر اساس گزارش عده ای از [[مفسران]]، [[طالوت]] بر اثر افزایش [[محبوبیت]] [[داود]]، به وی [[حسادت]] ورزید و درصدد [[قتل]] وی برآمد.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص ۳۹۷؛ التفسیر الکبیر، ج ۶، ص ۲۰۱؛ روح البیان، ج ۱، ص ۴۸۱.</ref> به نظر می‌‌رسد این گزارش‌ها به واسطه [[نقل]] افرادی چون [[وهب بن منبه]] و [[ابن اسحاق]]، عمدتا متأثر از گزارش [[تورات]] است و با [[گزینش الهی]] طالوت {{متن قرآن|وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهی شما گمارده است، گفتند: چگونه او را بر ما پادشاهی تواند بود با آنکه ما از او به پادشاهی سزاوارتریم و در دارایی (هم) به او گشایشی نداده‌اند. گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و بر گستره دانش و (نیروی) تن او افزوده است و خداوند پادشاهی خود را به هر که خواهد می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۴۷.</ref> چندان [[سازگاری]] ندارد، حتی برخی با استناد به آیه یاد شده، [[عصمت]] طالوت را مطرح کرده‌اند.<ref>التبیان، ج ۲، ص ۳۰۲.</ref> قتل جالوت به دست داود و [[دفع تجاوز]] جالوتیان توسط طالوت و [[سپاه]] وی و جلوگیری از [[فراگیری فساد]] در [[جامعه]] آن عصر، پرتوی از [[تفضل]] جهانشمول [[الهی]]‌اند:  {{متن قرآن|فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«پس آنان را به اذن خداوند تار و مار کردند و داود جالوت را کشت و خداوند به وی پادشاهی و فرزانگی ارزانی داشت و آنچه خود می‌خواست بدو آموخت، و اگر خداوند برخی مردم را با برخی دیگر باز نمی‌داشت، زمین تباه می‌گردید امّا خداوند بر جهانیان بخششی (بزرگ) دارد» سوره بقره، آیه ۲۵۱.</ref> [[قرآن کریم]] مجموعه این حوادث، کشته شدن جالوت به دست داود نوجوان و نیز مغلوب شدن سپاه [[عظیم]] جالوت توسط سپاه اندک طالوت را، از [[آیات الهی]] برشمرده است: {{متن قرآن|تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ}}<ref>«اینها آیات خداوند است که آن را به درستی بر تو می‌خوانیم و همانا تو بی‌گمان از فرستادگانی» سوره بقره، آیه ۲۵۲.</ref><ref>التبیان، ج ۲، ص ۳۰۲.</ref>.<ref>[[محمد نظری|نظری، محمد]]، [[جالوت (مقاله)|مقاله «جالوت»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref>