حج در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

حج زمان و ماه‌های خاصی دارد: {{متن قرآن|الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ}}<ref>«حجّ (در) ماه‌های شناخته‌ای (انجام‌پذیر) است پس کسی که در آن ماه‌ها حجّ می‌گزارد (بداند که) در حجّ، آمیزش و نافرمانی و کشمکش (روا) نیست و هر کار نیکی کنید خداوند بدان داناست؛ و رهتوشه بردارید و بهترین رهتوشه پرهیزگاری است، و ای خردمندان! از من پروا کنید» سوره بقره، آیه ۱۹۷.</ref> این ماه‌ها عبارت‌اند از [[شوال]]، [[ذیقعده]] و [[ذیحجه]].<ref>المبسوط، سرخسی، ج ۴، ص۶۱؛ تذکره‌الفقهاء، ج ۷، ص۱۸۳؛ زبدة البیان، ص۲۶۲.</ref> در روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} نیز ماه‌های حج، سه ماه مذکور شمرده شده است؛<ref>تذکره‌ الفقهاء، ج۷، ص۱۸۳؛ مختلف‌الشیعه، ج۴، ص۲۸.</ref> ولی برخی با استناد به جمله {{متن قرآن|فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ}} و نیز {{متن قرآن|وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ }} در [[آیه]] مذکور، ماه‌های حج را دو ماه اول و ۱۰ [[روز]] نخست یا ۹ روز نخست ماه ذیحجه دانسته‌اند؛ با این [[استدلال]] که پس از روز دهم، [[محرم]] شدن برای حج جایز نیست و رفث و [[جدال]] جایز است؛<ref> تذکره‌ الفقهاء، ج۷، ص۱۸۴؛ الحدائق، ج۱۴، ص۳۵۶.</ref> ولی در پاسخ گفته شده که مراد از ماه حج بودنِ سه ماه یاد شده، غالب روزهای آن است نه همه روزهای این سه ماه،<ref> تذکره‌الفقهاء، ج ۷، ص۱۸۴.</ref> بر این اساس، باید همه [[اعمال]] حج از جمله [[احرام]] در این ماه‌ها واقع شوند؛<ref>المجموع، ج ۷، ص۱۴۰ - ۱۴۴؛ جواهرالکلام، ج ۱۸، ص۴۹.</ref> ولی برخی از [[فقهای اهل سنت]] با استناد به آیه {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«از تو درباره ماه‌های نو  می‌پرسند، بگو: آنها زمان نمای مردم و حجّ‌اند؛ و نیکی آن نیست که از پشت  خانه‌ها به درون آنها درآیید بلکه (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانه‌ها از در درآیید، و از خداوند پروا کنید باشد که رستگار گردید» سوره بقره، آیه ۱۸۹.</ref> و ادله‌ای دیگر، همه [[ماه‌های سال]] را وقت حج شمرده و گفته‌اند: [[احرام حج]] در غیر ماه‌های یاد شده نیز جایز است.<ref> بدائع الصنائع، ج ۲، ص۱۶۰؛ المغنی، ج ۳، ص۲۲۴ - ۲۲۵؛ مواهب الجلیل، ج ۴، ص۲۵.</ref> برخی نیز با [[تأیید]] این نظر گفته‌اند: احرام این افراد به احرام [[عمره]] تبدیل می‌گردد.<ref>المجموع، ج ۷، ص۱۴۴؛ الفقه الاسلامی، ج ۳، ص۲۱۲۳.</ref> در پاسخ به استدلال به آیه {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«از تو درباره ماه‌های نو  می‌پرسند، بگو: آنها زمان نمای مردم و حجّ‌اند؛ و نیکی آن نیست که از پشت  خانه‌ها به درون آنها درآیید بلکه (حقیقت) نیکی (از آن) کسی است که پرهیزگاری ورزد و به خانه‌ها از در درآیید، و از خداوند پروا کنید باشد که رستگار گردید» سوره بقره، آیه ۱۸۹.</ref> گفته شده: جمله {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ}} عام یا مجمل است و با [[آیه]] {{متن قرآن|الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ}}<ref>«حجّ (در) ماه‌های شناخته‌ای (انجام‌پذیر) است » سوره بقره، آیه ۱۹۷.</ref> تخصیص یا تبیین شده است، از این‌رو ماه‌های [[حج]] منحصر در ماه‌های خاص است.<ref>المجموع، ج ۷، ص۱۴۵؛ سلسلة الینابیع، ج ۷، ص۱۱۶.</ref> به نظر [[فقهای امامیه]] و برخی [[فقیهان]] [[اهل سنت]]، افزون بر [[اعمال]] [[حج]]، اعمال [[عمره]] [[تمتع]] نیز باید در ماه‌های حج انجام گیرد،<ref>المبسوط، سرخسی، ج ۴، ص۳۰ - ۳۱؛ تحریرالاحکام، ج ۲، ص۱۱۰؛ مغنی المحتاج، ج ۱، ص۵۱۴.</ref> زیرا عمره تمتع جزء اعمال حج است <ref>زبدة البیان، ص۲۶۴ - ۲۶۵؛ الفتاوی الواضحه، ص۵۴۶.</ref> و آیه {{متن قرآن|فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ}}<ref>« پس کسی که در آن ماه‌ها حجّ می‌گزارد» سوره بقره، آیه ۱۹۷.</ref> شامل انجام عمره تمتع در ماه‌های حج می‌شود؛<ref>زبدة البیان، ص۲۶۴.</ref> ولی برخی از [[فقهای اهل سنت]] انجام دادن عمره تمتع را پیش از ماه‌های حج جایز دانسته‌اند؛ بدین شرط که پس از عمره از [[احرام]] خارج نشود.<ref>المبسوط، سرخسی، ج ۴، ص۳۰.</ref> بعضی نیز گفته‌اند: اگر عمره را قبل از ماه‌های حج شروع کند ولی بیشتر اعمال آن در ماه‌های حج باشد جایز است.<ref>الفقه الاسلامی، ج ۳، ص۲۲۸۳.</ref>