خیر در قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'غالب' به 'غالب'
جز (جایگزینی متن - '\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(252\,\s252\,\s233\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\[\[(.*)\]\](.*)\"\'\'\'(.*)\'\'\'\"(.*)\<\/div\>\n\<div\sstyle\=\"background\-color\:\srgb\(255\,\s245\,\s227\)\;\stext\-align\:center\;\sfont\-size\:\s85\%\;\sfont\-weight\:\snormal\;\"\>(.*)\<\/div\>\n\n' به '{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = $2 | عنوان مدخل = $4 | مداخل مرتبط = $6 | پرسش مرتبط = }} ') |
جز (جایگزینی متن - 'غالب' به 'غالب') |
||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
گاهی نیز خیر و شر تشریعیاند و آن اقسام [[طاعات]] و معاصی است و طاعات و معاصی، افعالیاند که از [[انسان]] به [[جهت]] انتساب آنها به اختیار وی صادر میگردند، از این قطعا به غیر انسان استنادی ندارند و همین نسبت، ملاک [[حسن و قبح]] آن افعال است و اگر در صدور آنها اختیار فرض نشود، به حسن و قبح [[وصف]] نخواهند گشت. افعال یاد شده از این رو، انتسابی به [[حق]] ندارند، مگر از نظر [[توفیق]] و عدم توفیق[[حق]] بر اثر مصالحی که مقتضی آنهاست. نتیجه آنکه تمام خیر به دست خداست و با آن امر [[جهان]] در اشتمال بر هر [[وجدان]] و [[حرمان]] و هر خیر و شری [[انتظام]] مییابد.<ref>المیزان، ج ۳، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۵.</ref> | گاهی نیز خیر و شر تشریعیاند و آن اقسام [[طاعات]] و معاصی است و طاعات و معاصی، افعالیاند که از [[انسان]] به [[جهت]] انتساب آنها به اختیار وی صادر میگردند، از این قطعا به غیر انسان استنادی ندارند و همین نسبت، ملاک [[حسن و قبح]] آن افعال است و اگر در صدور آنها اختیار فرض نشود، به حسن و قبح [[وصف]] نخواهند گشت. افعال یاد شده از این رو، انتسابی به [[حق]] ندارند، مگر از نظر [[توفیق]] و عدم توفیق[[حق]] بر اثر مصالحی که مقتضی آنهاست. نتیجه آنکه تمام خیر به دست خداست و با آن امر [[جهان]] در اشتمال بر هر [[وجدان]] و [[حرمان]] و هر خیر و شری [[انتظام]] مییابد.<ref>المیزان، ج ۳، ص ۱۳۴ ـ ۱۳۵.</ref> | ||
گفتنی است برخی خیر را به خیر مطلق و [[خیر و شر]] [[مقید]] قسمت کردهاند: [[خیر]] مطلق، مورد رغبت و مطلوب هرکسی و در هر حال است؛ مانند خیری که در [[روایت]] {{متن حدیث|مَا خَيْرٌ بِخَيْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ، وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّةُ}} [[بهشت]] به آن [[وصف]] شده است؛ و خیر و شر مقیّد، برای کسی خیر و برای دیگری شر است؛ مانند [[مال]]، از این رو [[خدا]] آن را به خیر {{متن قرآن|كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ}}<ref>«بر شما مقرر شده است که هرگاه مرگ یکی از شما فرا رسد، اگر مالی بر جای نهد برای پدر و مادر و خویشان وصیّت شایسته کند؛ بنا به حقّی بر گردن پرهیزگاران» سوره بقره، آیه ۱۸۰.</ref> و شر {{متن قرآن|أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مَالٍ وَبَنِينَ}}<ref>«آیا میپندارند در آنچه از مال و فرزندان که آنان را بدان یاری میرسانیم» سوره مؤمنون، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَلْ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«برای آنان در نیکیها شتاب میورزیم؟ (خیر،) بلکه در نمییابند» سوره مؤمنون، آیه ۵۶.</ref> هر دو وصف کرده؛<ref>مفردات، ص ۳۰۰، «خیر».</ref> البته در [[آیه]] اخیر، خیر بودن از مال [[نفی]] شده است که به وجهی میتواند شر آفرین باشد. به گفته برخی خیر در مال مجازا به کار میرود.<ref>نثر طوبی، ج ۱، ص ۲۴۳، «خیر».</ref> برخی نیز خیر را به [[حقیقی]] و اضافی بخش کردهاند و در نگاهشان آیه {{متن قرآن|ِ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرَارِ}}<ref>« نزد خداوند است برای نیکوکاران بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۸.</ref> به اوّلی و آیه {{متن قرآن|وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ}}<ref>«و چون داد و ستد یا سرگرمییی ببینند، بدان سو شتاب میآورند و تو را ایستاده رها میکنند؛ بگو: آنچه نزد خداوند است از سرگرمی و داد و ستد، نکوتر است و خداوند بهترین روزیدهندگان است» سوره جمعه، آیه ۱۱.</ref> به دومی اشاره دارد.<ref>تفسیر صدرالمتألهین، ج ۷، ص ۲۹۰.</ref> به گفته برخی [[مفسران]]، کار بست خیر در آیه اخیر، از مواردی است که افعل [[تفضیل]] نبودن آن را [[تأیید]] میکند، زیرا در [[لهو]] خیری نیست، بنابراین حق آن است که خیر مفید معنای [[انتخاب]] و اشتمال طرف مقابل و مورد [[قیاس]] با آن بر چیزی از خیر از خصوصیات | گفتنی است برخی خیر را به خیر مطلق و [[خیر و شر]] [[مقید]] قسمت کردهاند: [[خیر]] مطلق، مورد رغبت و مطلوب هرکسی و در هر حال است؛ مانند خیری که در [[روایت]] {{متن حدیث|مَا خَيْرٌ بِخَيْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ، وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّةُ}} [[بهشت]] به آن [[وصف]] شده است؛ و خیر و شر مقیّد، برای کسی خیر و برای دیگری شر است؛ مانند [[مال]]، از این رو [[خدا]] آن را به خیر {{متن قرآن|كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ}}<ref>«بر شما مقرر شده است که هرگاه مرگ یکی از شما فرا رسد، اگر مالی بر جای نهد برای پدر و مادر و خویشان وصیّت شایسته کند؛ بنا به حقّی بر گردن پرهیزگاران» سوره بقره، آیه ۱۸۰.</ref> و شر {{متن قرآن|أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مَالٍ وَبَنِينَ}}<ref>«آیا میپندارند در آنچه از مال و فرزندان که آنان را بدان یاری میرسانیم» سوره مؤمنون، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَلْ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«برای آنان در نیکیها شتاب میورزیم؟ (خیر،) بلکه در نمییابند» سوره مؤمنون، آیه ۵۶.</ref> هر دو وصف کرده؛<ref>مفردات، ص ۳۰۰، «خیر».</ref> البته در [[آیه]] اخیر، خیر بودن از مال [[نفی]] شده است که به وجهی میتواند شر آفرین باشد. به گفته برخی خیر در مال مجازا به کار میرود.<ref>نثر طوبی، ج ۱، ص ۲۴۳، «خیر».</ref> برخی نیز خیر را به [[حقیقی]] و اضافی بخش کردهاند و در نگاهشان آیه {{متن قرآن|ِ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرَارِ}}<ref>« نزد خداوند است برای نیکوکاران بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۹۸.</ref> به اوّلی و آیه {{متن قرآن|وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ}}<ref>«و چون داد و ستد یا سرگرمییی ببینند، بدان سو شتاب میآورند و تو را ایستاده رها میکنند؛ بگو: آنچه نزد خداوند است از سرگرمی و داد و ستد، نکوتر است و خداوند بهترین روزیدهندگان است» سوره جمعه، آیه ۱۱.</ref> به دومی اشاره دارد.<ref>تفسیر صدرالمتألهین، ج ۷، ص ۲۹۰.</ref> به گفته برخی [[مفسران]]، کار بست خیر در آیه اخیر، از مواردی است که افعل [[تفضیل]] نبودن آن را [[تأیید]] میکند، زیرا در [[لهو]] خیری نیست، بنابراین حق آن است که خیر مفید معنای [[انتخاب]] و اشتمال طرف مقابل و مورد [[قیاس]] با آن بر چیزی از خیر از خصوصیات غالب در موارد است و [[اعتذار]] از مورد آیه پیش گفته و مانند آن به این شکل که خیر در آن منسلخ از معنای [[تفضیل]] است، صحیح نیست <ref>المیزان، ج ۳، ص ۱۳۳؛ ج ۱۹، ص ۲۷۵.</ref>.<ref>[[سید رضا اسحاقنیا تربتی|اسحاقنیا تربتی، سید رضا]]، [[خیر (مقاله)|مقاله «خیر»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۱۲.</ref> | ||
==خیر در فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم== | ==خیر در فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم== |