بنی‌تغلب: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی‌تغلب (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۹

۲۱۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

←‏حیات اجتماعی بنی تغلب

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۲۰۵

ویرایش

@@ خط ۱۷: / خط ۱۷: @@
 از دیگر جنگ‌های بنی تغلب با بنی بکر بن وائل می‌‌توان به نبردِ "ذی قار" در اوایل قرن هفتم میلادی اشاره کرد که در آن، ایشان در کنار ایرانیان با قبایل بکر و شیبان به نبرد برخاستند.<ref>. ابوعبیده، ایام العرب قبل الاسلام، ج ۲، ص۴۸۹ـ۵۰۲؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۱۹۳ـ ۲۱۲؛ ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج ۲۴، ص۲۳۲-۲۳۵</ref> قبیله تغلب نه فقط با عموزادگان بکری خود، بلکه جنگ‌هایی را با بنی یربوع تمیم،<ref>. جنگ‌هایی مثل ثبره، یوم إراب، یوم اللّوی و یوم زرود. ر. ک. کحاله، معجم قبائل العرب، ص۱۲۱.</ref> بنی شیبان،<ref>.از جمله این جنگ‌ها، نبردی است که آنها در فطیمه در بحرین داشتند و پیروز آن تغلبیان بودند. "دیر لبّی" و "یوم عنیزه" از دیگر ایام تغلب با بنی شیبان است. کحاله، معجم قبائل العرب، ص۱۲۱.</ref> و نیز بنی سلیم<ref>.</ref> و سعد بن تمیم<ref>. از ایام بنی تغلب با سعد بن تمیم، "یوم ذی بهدی" است. ضمن این که آنان در برخی ایام همچون "یوم الکلاب الاول" و "یوم أواره اول" در کنار تغلبیان جنگیدند. کحاله، معجم قبائل العرب، ص۱۲۱. نیز ر. ک. فیلیپ حتی، تاریخ العرب، ص۱۲۰.</ref> به سرانجام رساندند. از جنگ‌های آنان با قیس بخصوص بنی سلیم که که اغلب آنها در زمان ظهور اسلام<ref>. کحاله، معجم قبائل العرب، ص۱۲۱.</ref> و در غایت قساوت و سنگدلی انجام گرفت، می‌‌توان به "یوم لبنی" -در کنار دیر لبی (لبنی) بر کرانه شرقی فرات-،<ref>. حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۶۹.</ref> "یوم ماکسین" –روستایی نزدیک خابور-،<ref>. بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۶۴.</ref> "یوم الثرثار اول" -که تغلب در آن به خونخواهی یوم ماکسین کمر بست و در آن شکم‌های سی تن از زنان بنی سلیم را دریدند-،<ref>. بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۶۴؛ شعر الاخطل، ص۳۶۴.</ref> "یوم الثرثار ثانی" -که سلیم و بنی عامر به نبرد با تغلب پرداختند و در آن برخی از بزرگان تغلب مانند بنی عبدالسبوع بن حرب و عبدالحارث از بنی اوس بن تغلب کشته شدند-،<ref>. بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۶۸-۶۹؛ حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۹۲۱.</ref> "یوم الفدین"، "یوم السّکیر"<ref>. بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۶۹.</ref> و.... <ref>. از دیگر جنگ‌ها می‌‌توان به یوم الحشّاک، یوم تلّ مجری، یوم سنجار، یوم تل عبده یوم البشر و یوم جزّه اشاره کرد. کحاله، معجم قبائل العرب، ص۱۲۱.</ref> اشاره کرد. <ref>. برای آگاهی از جنگ‌های تغلبیان با دیگر قبایل در دورة جاهلی رجوع کنید به ابوعبیده، ایام العرب قبل الاسلام، ج ۲، ص۴۵۵ـ۴۵۶، ۴۷۷ـ۴۸۰؛ ابوعبیده، دیوان النقائض: نقائض جریر و الفرزدق، ج ۱، ص۱۷۲، ۳۹۱ـ۳۹۳؛ ابن رشیق، العمدة فی محاسن الشعر و آدابه و نقده، ج ۲، ص۲۰۷ـ۲۲۵؛ بکری، معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، ج ۱، ص۱۳۳، ۱۸۱، ۲۸۱، ج ۲، ص۵۱۹، ۶۹۷، ج ۴، ص۱۳۱۳؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۱، ص۱۸۰، ج ۲، ص۹۲۸.</ref>-<ref>. رمزیه الاطرقجی، تغلب و دورها فی التاریخ، ج۹، ص۱۶۲.</ref> گفته شده که در ایام مقارن با ظهور اسلام، تغلبیها با امرای حیره –دست نشاندگان دولت ساسانی- همپیمان بودند.<ref>. مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۲۰۸.</ref> اما ظاهراً تغلبیان، دیگر مایل به شرکت در منازعات قدرتمندان نبودند و به همین سبب از سوی عمرو بن منذر سرکوب شدند. <ref>. نک‍: پیگولوسکایا، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ص۲۵۷.</ref>
-== حیات اجتماعی بنی تغلب ==
+== [[حیات اجتماعی]] [[بنی تغلب]] ==
-تغلبیان در گذشته، به شغل کشاورزی و دامپروری اشتغال داشتند<ref>. بلاذری، فتوح البلدان، ص۱۸۲. اخطل -شاعر معروف بنی تغلب- هم در اشعارش به کشت نخل و گندم از سوی مردم قومش اشاره کرده است.</ref> و علاوه بر آن به تجارت نیز دست می‌‌زدند. آنان در کَباث، واقع در دیار ربیعه، بازاری بر پا نموده بودند<ref>. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۴، ص۲۳۲.</ref> و گروهی از آنان که در جزیرة فَرَسان، واقع در دریای سرخ، می‌‌زیستند، سالانه یک کاروان تجاری راهی حبشه می‌‌کردند.<ref>. ابن حائک، صفة جزیرة العرب، ص۹۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۳، ص۸۷۴.</ref> جمعی از تغلبیان هم، شغل ملوانی پیشه کرده بودند و از راه تجارت دریایی کسب ثروت کرده بودند و بواسطه آن، به اقتدار و نفوذشان افزوده بودند که در اشعار قدیمی به این ملاحت و ملوانی بنی تغلب اشاره شده است.<ref>. شعر الاخطل، ص۲۲۲. بیت ۱۰۲ از معلقه عمرو بن کلثوم اشاره به همین امر است:
+تغلبیان در گذشته، به [[شغل]] [[کشاورزی]] و [[دامپروری]] [[اشتغال]] داشتند<ref> بلاذری، فتوح البلدان، ص۱۸۲. اخطل -شاعر معروف بنی تغلب- هم در اشعارش به کشت نخل و گندم از سوی مردم قومش اشاره کرده است.</ref> و علاوه بر آن به [[تجارت]] نیز دست می‌‌زدند. آنان در کَباث، واقع در دیار [[ربیعه]]، بازاری بر پا نموده بودند<ref> یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۴، ص۲۳۲.</ref> و گروهی از آنان که در جزیرة فَرَسان، واقع در دریای سرخ، می‌‌زیستند، سالانه یک کاروان [[تجاری]] راهی [[حبشه]] می‌‌کردند.<ref> ابن حائک، صفة جزیرة العرب، ص۹۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج ۳، ص۸۷۴.</ref> جمعی از تغلبیان هم، شغل ملوانی پیشه کرده بودند و از راه تجارت دریایی کسب [[ثروت]] کرده بودند و بواسطه آن، به [[اقتدار]] و نفوذشان افزوده بودند که در اشعار قدیمی به این ملاحت و ملوانی بنی تغلب اشاره شده است.<ref> [[شعر]] الاخطل، ص۲۲۲. [[بیت]] ۱۰۲ از معلقه [[عمرو]] بن [[کلثوم]] اشاره به همین امر است:
-      ملأنا البر حتی ضاق عنا    و ظهر البحر تملأه سفینا
+{{شعر}}
-او افتخار می‌‌کرد به قومش بنی تغلب و قائل است به این که کشتی‌های قومش دریا را در می‌‌نوردند و در آن غوطه می‌‌خورند. (دائرة المعارف الاسلامیه، ج۱۱، ص۴۶۳)</ref> آنان رشد جمعیت سریعی داشتند چندان که تبریزی در شرح خود بر معلقه عمرو بن کلثوم درباره این قوم چنین آورده که «لو ابطأ الاسلام لأکلت بنوتغلب الناس؛ اگر اسلام اندکی دیرتر می‌‌آمد بنی تغلب مردم را بلعیده بودند». که این تعبیر کنایه از قوت و سرعت انتشار تغلب است.<ref>. تبریزی، شرح القصائد العشر، ص۱۰۸.</ref>- <ref>. رمزیه الاطرقجی،تغلب و دورها فی التاریخ، ج۹، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref> بنی تغلب از بسیاری جهات، با دیگر قبایل عرب متفاوت گشتند و آداب خاص خود را که به رسوم و سنن مسیحیان نزدیک‌تر بود، یافتند؛ مثلاً گوشت خوک می‌خوردند که در دوران جاهلیت اعراب بدوی نیز از آن کراهت داشتند.<ref>. جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۷، ص۱۲۴. این تفاوت‌ها موجب شد تا اعراب دیگر، بنی تغلب را مستعرب بخوانند، نه به دلیل نژاد و نسب، بلکه به سبب سکونت آنها در سرزمین‌های نزدیک به روم شرقی و اختلاطی که به ناگزیر با رومیان یافتند، چنان‌که تأثیری که آنان از رومیان پذیرفتند به خوبی در فرهنگ و لهجۀ ایشان پیداست. (نک‍: جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۶، ص۵۹۹-۶۰۰).</ref> این تفاوتها گاه باعث می‌شد شیوخ مسیحی تغلبی مورد تمسخر افراد قبایل دیگر، به‌ویژه دشمنان و حریفان جنگی خود قرار گیرند<ref>. نک‍ ‍: بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۶۱.</ref>-<ref>. مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی تغلب، محمد نوری.</ref> و گاه از سوی دیگر اعراب رانده شوند؛ چندان که از ابن عباس نقل شده که ذبیحه نصارای بنی تغلب را نباید خورد و با زنانشان نباید ازدواج کرد؛ آنان نه از مایند و نه از اهل کتاب.<ref>. بلاذری، فتوح البلدان، ص۱۸۲.</ref> از جمله عادات زشت آنان شرب خمر بود که آن را بر اساس روایتی از امام علی{{ع}}، از نصاری گرفته بودند.<ref>. زمخشری، تفسیر سوره مائده، آیه ۷.</ref> نقل است که شاعر معروفشان عمرو بن کلثوم آن قدر شراب خالص نوشید تا مرد. <ref>. ابن اثیر، الکامل، ج ۱، ص۵۰۶.</ref> گفته شده که تغلبیان در صدر اسلام، برای حفظ عادات و رسوم جاهلی و استمرار شرابخواری خود به مسیحیت گرویدند و از این رو جزو اهل کتاب شمرده نمی‌شدند. <ref>. ر. ک. دانشنامه جهان اسلام، ج. ۱ ص. ۳۶۶۲، ستار عودی.</ref>
+{{ب|''مَلأنَا البَرَّ حَتَّى ضاقَ عَنَّا''|2=''ونَحْنُ البَحْرُ نَمْلَؤُهُ سَفِينا''}}
+{{پایان شعر}}
+او [[افتخار]] می‌‌کرد به قومش بنی تغلب و قائل است به این که کشتی‌های قومش دریا را در می‌‌نوردند و در آن [[غوطه]] می‌‌خورند. ([[دائرة المعارف]] الاسلامیه، ج۱۱، ص۴۶۳)</ref> آنان [[رشد]] [[جمعیت]] سریعی داشتند چندان که تبریزی در شرح خود بر معلقه [[عمرو بن کلثوم]] درباره این [[قوم]] چنین آورده که « اگر [[اسلام]] اندکی دیرتر می‌‌آمد بنی تغلب [[مردم]] را بلعیده بودند». که این تعبیر کنایه از قوت و سرعت انتشار [[تغلب]] است.<ref> تبریزی، شرح القصائد العشر، ص۱۰۸؛ رمزیه الاطرقجی،تغلب و دورها فی التاریخ، ج۹، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref> بنی تغلب از بسیاری جهات، با دیگر [[قبایل عرب]] متفاوت گشتند و [[آداب]] خاص خود را که به [[رسوم]] و [[سنن]] [[مسیحیان]] نزدیک‌تر بود، یافتند؛ مثلاً گوشت خوک می‌خوردند که در [[دوران جاهلیت]] [[اعراب]] [[بدوی]] نیز از آن [[کراهت]] داشتند.<ref> جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۷، ص۱۲۴. این تفاوت‌ها موجب شد تا اعراب دیگر، بنی تغلب را مستعرب بخوانند، نه به دلیل نژاد و نسب، بلکه به سبب سکونت آنها در سرزمین‌های نزدیک به روم شرقی و اختلاطی که به ناگزیر با رومیان یافتند، چنان‌که تأثیری که آنان از رومیان پذیرفتند به خوبی در فرهنگ و لهجۀ ایشان پیداست. (نک‍: جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج ۶، ص۵۹۹-۶۰۰).</ref> این تفاوت‌ها گاه باعث می‌شد شیوخ [[مسیحی]] تغلبی مورد [[تمسخر]] افراد [[قبایل]] دیگر، به‌ویژه [[دشمنان]] و حریفان [[جنگی]] خود قرار گیرند<ref> نک ‍: بلاذری، انساب الاشراف، ج۷، ص۶۱؛ مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله بنی تغلب، محمد نوری.</ref> و گاه از سوی دیگر [[اعراب]] رانده شوند؛ چندان که از [[ابن عباس]] نقل شده که ذبیحه نصارای [[بنی تغلب]] را نباید خورد و با زنانشان نباید [[ازدواج]] کرد؛ آنان نه از مایند و نه از [[اهل کتاب]].<ref> بلاذری، فتوح البلدان، ص۱۸۲.</ref> از جمله عادات [[زشت]] آنان [[شرب خمر]] بود که آن را بر اساس روایتی از [[امام علی]]{{ع}}، از [[نصاری]] گرفته بودند.<ref> زمخشری، تفسیر سوره مائده، آیه ۷.</ref> نقل است که شاعر معروفشان [[عمرو بن کلثوم]] آن قدر شراب [[خالص]] نوشید تا مرد. <ref> ابن اثیر، الکامل، ج ۱، ص۵۰۶.</ref> گفته شده که تغلبیان در [[صدر اسلام]]، برای [[حفظ]] عادات و [[رسوم جاهلی]] و استمرار شراب‌خواری خود به [[مسیحیت]] گرویدند و از این رو جزو اهل کتاب شمرده نمی‌شدند. <ref> ر. ک. دانشنامه جهان اسلام، ج. ۱ ص. ۳۶۶۲، ستار عودی.</ref>
 == [[ادیان]] [[جاهلی]] [[بنی تغلب]] ==