پرش به محتوا

بحث:مقام اصطفاء الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۴۶: خط ۲۴۶:
این ابتدای یکی از فرازهای شهادت ثالثه است که هر یک از این فرازها بر پاره‌ای از خصائص ائمّه مشتمل است و هر کدام نکته‌ای دارد.
این ابتدای یکی از فرازهای شهادت ثالثه است که هر یک از این فرازها بر پاره‌ای از خصائص ائمّه مشتمل است و هر کدام نکته‌ای دارد.
نکته‌ای که در این عبارت و همۀ جمله‌های این فراز وجود دارد این است که اوصاف، شئونات و خصائص ائمّه {{عم}} از خداوند متعال است؛ زیرا چنان که ملاحظه می‌کنید هر جمله‌ای فعل است و فاعل، ذات باری تعالی است.
نکته‌ای که در این عبارت و همۀ جمله‌های این فراز وجود دارد این است که اوصاف، شئونات و خصائص ائمّه {{عم}} از خداوند متعال است؛ زیرا چنان که ملاحظه می‌کنید هر جمله‌ای فعل است و فاعل، ذات باری تعالی است.
این گونه تعبیر صریح است در این که هر چند این اوصاف، منازل و مقامات به ائمّه اختصاص دارد، امّا از ناحیۀ خداوند متعال است که او خواسته است که آن بزرگواران را با این خصوصیات و اختصاصات قرار دهد. بنابراین، نه تنها هیچ وجهی برای غلوّ در این تعابیر وجود ندارد؛ بلکه احتمال آن نیز نمی‌روند.
این گونه تعبیر صریح است در این که هر چند این اوصاف، منازل و مقامات به ائمه اختصاص دارد، اما از ناحیۀ خداوند متعال است که او خواسته است که آن بزرگواران را با این خصوصیات و اختصاصات قرار دهد. بنابراین، نه تنها هیچ وجهی برای غلو در این تعابیر وجود ندارد؛ بلکه احتمال آن نیز نمی‌روند.
کلمۀ «اصطفاء»
کلمۀ «اصطفاء» پیش‌تر گفتیم که کلمۀ «اصطفاء» به معنای انتخاب و جدا کردن است <ref>.ک: المفردات فی غریب القرآن: ۲۸۳.</ref> که خداوند متعال به سبب علم خود، [[ائمه]]{{عم}} را از حیث شأن و منزلت از دیگران جدا کرده و به آنان مقام خاصّی داده که به دیگران نداده است.
پیش‌تر گفتیم که کلمۀ «اصطفاء» به معنای انتخاب و جدا کردن است <ref>.ک: المفردات فی غریب القرآن: ۲۸۳.</ref> که خداوند متعال به سبب علم خود، ائمّه {{عم}} را از حیث شأن و منزلت از دیگران جدا کرده و به آنان مقام خاصّی داده که به دیگران نداده است.
توضیح این مطلب چنین است که خداوند متعال، آفریدگار بشر است و از همان لحظۀ آفرینش از همۀ اوصاف و اخلاق و حالات او به طور کامل با خبر است. در [[قرآن مجید]] می‌فرماید:
توضیح این مطلب چنین است که خداوند متعال، آفریدگار بشر است و از همان لحظۀ آفرینش از همۀ اوصاف و اخلاق و حالات او به طور کامل با خبر است. در قرآن مجید می‌فرماید:
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ}}﴾}}؛<ref>«آیا آن کسی که موجودات را آفریده از حال آنان آگاه نیست؟! در حالی که او (از همه چیز) با خبر و آگاه است». سوره ملک، آیه۱۴.</ref>
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ}}﴾}}؛<ref>«آیا آن کسی که موجودات را آفریده از حال آنان آگاه نیست؟! در حالی که او (از همه چیز) با خبر و آگاه است». سوره ملک، آیه۱۴.</ref>
آیا می‌شود خدای لطیف و خبیر به همۀ اشیا از اموری که به مخلوقاتش مربوط است بی‌خبر باشد؟ پس او می‌داند که چه خلق کرده و از جمیع ابعاد و احوال اختیاری هر یک از افراد با خبر است. از این رو به سبب همین علم و با توجّه به حالاتشان به آن‌ها مراتب قرب می‌دهد که هر کس در این مسیر بیشتر کار کرده باشد، البته قرب و منزلتش بیشتر خواهد بود؛ ولی ائمّه {{عم}} به مرتبه‌ای رسیدند که از دیگران ممتاز شدند؛ یعنی صاحب خصوصیتی شدند که برای دیگران حاصل نشده است.
آیا می‌شود خدای لطیف و خبیر به همۀ اشیا از اموری که به مخلوقاتش مربوط است بی‌خبر باشد؟ پس او می‌داند که چه خلق کرده و از جمیع ابعاد و احوال اختیاری هر یک از افراد با خبر است. از این رو به سبب همین علم و با توجّه به حالاتشان به آن‌ها مراتب قرب می‌دهد که هر کس در این مسیر بیشتر کار کرده باشد، البته قرب و منزلتش بیشتر خواهد بود؛ ولی ائمّه {{عم}} به مرتبه‌ای رسیدند که از دیگران ممتاز شدند؛ یعنی صاحب خصوصیتی شدند که برای دیگران حاصل نشده است.
بنابراین، خداوند متعال به علم خود به حالات، صفات و عبادات [[ائمه]]{{عم}} آن‌ها را اصطفاء کرد و چنین مقامی به آنان عطا فرمود.
بنابراین، خداوند متعال به علم خود به حالات، صفات و عبادات [[ائمه]]{{عم}} آن‌ها را اصطفاء کرد و چنین مقامی به آنان عطا فرمود.
خط ۲۶۲: خط ۲۶۰:
#این است که این حرکت، از روی اختیار باشد.
#این است که این حرکت، از روی اختیار باشد.
#وقتی چنین شد ناگزیر مراتب اشخاص مختلف خواهد بود.
#وقتی چنین شد ناگزیر مراتب اشخاص مختلف خواهد بود.
#به مقتضای ادلّۀ فراوان از کتاب و سنّت و دقّت در احوالات ائمه {{عم}} روشن می‌شود که این بزرگواران نزد خداوند متعال به مرتبه‌ای رسیده‌اند که فوق همۀ مراتب است.
#به مقتضای ادلّۀ فراوان از کتاب و سنّت و دقّت در احوالات ائمه{{عم}} روشن می‌شود که این بزرگواران نزد خداوند متعال به مرتبه‌ای رسیده‌اند که فوق همۀ مراتب است.
گفتنی است که این بحث می‌تواند از بحث عصمت جدا باشد که ائمّه {{عم}} با اختیار خود معصوم هستند.
گفتنی است که این بحث می‌تواند از بحث عصمت جدا باشد که ائمّه {{عم}} با اختیار خود معصوم هستند.
خداوند منّان در آیۀ مبارکه‌ای می‌فرماید:
خداوند منّان در آیۀ مبارکه‌ای می‌فرماید:
خط ۲۷۹: خط ۲۷۷:
در این آیه، اصطفاء از بین بندگان است و همان گونه که بیان شد مراتب عباد مختلف است؛ ولی کسانی هستند که در این مسیر گام برداشته و پیش رفته‌اند تا خداوند متعال آن‌ها را از عباد، اصطفاء کرده و آن‌ها را وارثان کتاب قرار داده که همان [[اهل بیت]] [[پیامبر اکرم]]{{عم}} هستند.
در این آیه، اصطفاء از بین بندگان است و همان گونه که بیان شد مراتب عباد مختلف است؛ ولی کسانی هستند که در این مسیر گام برداشته و پیش رفته‌اند تا خداوند متعال آن‌ها را از عباد، اصطفاء کرده و آن‌ها را وارثان کتاب قرار داده که همان [[اهل بیت]] [[پیامبر اکرم]]{{عم}} هستند.
آن چه آوردیم خلاصۀ شرح این جمله بنابر نسخۀ {{عربی|اندازه=155%|"اصطفاکم بعلمه"}} بود.
آن چه آوردیم خلاصۀ شرح این جمله بنابر نسخۀ {{عربی|اندازه=155%|"اصطفاکم بعلمه"}} بود.
امّا بنابر نسخۀ «اصطفاکم لعلمه» معنای دیگری خواهد داشت، در این معنا خداوند متعال ائمّه را به جهت این که وعاء علم خود باشند، برگزیده، حال باید ملاحظه کرد:
امّا بنابر نسخۀ {{عربی|اندازه=155%|"اصطفاکم بعلمه"}} معنای دیگری خواهد داشت، در این معنا خداوند متعال ائمّه را به جهت این که وعاء علم خود باشند، برگزیده، حال باید ملاحظه کرد:
#در بین این همه خلایق از اوّلین و آخرین انتخاب ائمّه {{عم}} چه دلالتی دارد؟
#در بین این همه خلایق از اوّلین و آخرین انتخاب ائمه{{عم}} چه دلالتی دارد؟
#انتخاب کننده خداوند خالق لطیف خبیر حکیم است.
#انتخاب کننده خداوند خالق لطیف خبیر حکیم است.
#برای این که ظرف علم الاهی باشند انتخاب شده‌اند.
#برای این که ظرف علم الاهی باشند انتخاب شده‌اند.
خط ۳۰۶: خط ۳۰۴:


و از جمله روایاتی است که در ذیل آیۀ مبارکۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قُلْ كَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}﴾}}<ref>«و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس»؛ سوره رعد، آیه۴۳.</ref> آمده است، که در شرح «و خزّان العلم» به برخی از آن‌ها اشاره شد.
و از جمله روایاتی است که در ذیل آیۀ مبارکۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|قُلْ كَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}﴾}}<ref>«و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس»؛ سوره رعد، آیه۴۳.</ref> آمده است، که در شرح «و خزّان العلم» به برخی از آن‌ها اشاره شد.
مطلب دوم. خداوند متعال و رسول اکرم {{صل}}  معلّم امامان هستند؛ به این صورت که علم رسول الله از خداوند متعال است که فرمود:
مطلب دوم. خداوند متعال و [[رسول اکرم]]{{صل}}  معلّم امامان هستند؛ به این صورت که علم رسول الله از خداوند متعال است که فرمود:
« عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَىٰ ...»؛
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَىٰ ...}}﴾}}؛<ref>«آن کس که قدرت عظیمی دارد پیامبر را تعلیم داده است». سوره نجم، آیه۵.</ref>
آن کس که قدرت عظیمی دارد پیامبر را تعلیم داده است.
و هم‌چنان که به رسول الله {{صل}} فرمود:
و هم‌چنان که به رسول الله {{صل}} فرمود:
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَكَذَٰلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا ۚ مَا كُنتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَٰكِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِي بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا ۚ وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}﴾}}؛<ref>«همان‌گونه (که بر پیامبر پیشین وحی فرستادیم) بر تو نیز روحی را به فرمان خود وحی کردیم، تو پیش از این از کتاب و ایمان آگاه نبودی، ولی ما آن را نوری قرار دادیم که به وسیلۀ آن هر کس از بندگان خویش را بخواهیم هدایت می‌کنیم و به طور مسلّم تو مردم را به سوی راه مستقیم هدایت می‌کنی». سوره شوری، آیه ۵۲.</ref>
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَكَذَٰلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا ۚ مَا كُنتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَٰكِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِي بِهِ مَن نَّشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا ۚ وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ}}﴾}}؛<ref>«همان‌گونه (که بر پیامبر پیشین وحی فرستادیم) بر تو نیز روحی را به فرمان خود وحی کردیم، تو پیش از این از کتاب و ایمان آگاه نبودی، ولی ما آن را نوری قرار دادیم که به وسیلۀ آن هر کس از بندگان خویش را بخواهیم هدایت می‌کنیم و به طور مسلّم تو مردم را به سوی راه مستقیم هدایت می‌کنی». سوره شوری، آیه ۵۲.</ref>
هم‌چنین فرمود:
هم‌چنین فرمود:
«ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا»؛
{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا}}﴾}}؛<ref>«سپس این کتاب را به گروهی از بندگان برگزیده خود به میراث دادیم». سوره فاطر، آیه۳۲.</ref>
سپس این کتاب (آسمانی) را به گروهی از بندگان برگزیده خود به ارث دادیم.
و [[ائمه]]{{عم}} فرمودند: به خدا سوگند، همه علم کتاب در نزد ماست. <ref>علم الکتاب –والله- کلّه عندنا؛الکافی: ۱ / ۲۵۷، حدیث ۳، بحار الأنوار: ۲۶ / ۱۹۷، حدیث ۸.</ref>
و ائمّه {{عم}} فرمودند:
 
علم الکتاب –والله- کلّه عندنا؛ <ref>الکافی: 1 / 257، حدیث بحار الأنوار: 26 / 197، حدیث 8.</ref>
به خدا سوگند، همه علم کتاب در نزد ماست.
و نیز آنان از رسول الله {{صل}} اخذ کرده‌اند که خود حضرت فرمودند:
و نیز آنان از رسول الله {{صل}} اخذ کرده‌اند که خود حضرت فرمودند:
معاشر الناس! ما من علم إلّا و قد أحصاه الله فیّ، و کلّ علم علمت فقد أحصیته فی إمام المتّقین، و ما من علم إلّا علمته علیّاً و هو الإمام المبین <ref>الإحتجاج: 1 / 74، بحار الأنوار: 37 / 208.</ref> علّمنی رسول الله {{صل}} ألف باب من العلم یفتح لی من کلّ باب ألف باب؛ <ref>نوادر المعجزات: 131، دلائل الإمامه: 235، بحار الأنوار: 69 / 183، نظم درر السمطین: 113، ینابیع المودّه: 1 / 222، حدیث 43 با اندکی تفاوت.</ref>
معاشر الناس! ما من علم إلّا و قد أحصاه الله فیّ، و کلّ علم علمت فقد أحصیته فی إمام المتّقین، و ما من علم إلّا علمته علیّاً و هو الإمام المبین <ref>الإحتجاج: ۱ / ۷۴، بحار الأنوار: ۳۷ / ۲۰۸.</ref> علّمنی رسول الله {{صل}} ألف باب من العلم یفتح لی من کلّ باب ألف باب؛ <ref>نوادر المعجزات: ۱۳۱، دلائل الإمامه: ۲۳۵، بحار الأنوار: ۶۹ / ۱۸۳، نظم درر السمطین: ۱۱۳، ینابیع المودّه: ۱ / ۲۲۲، حدیث ۴۳ با اندکی تفاوت.</ref>
رسول خدا {{صل}} هزار باب از ابواب علم را به من آموخت که از هر بابی، هزار باب برایم گشوده می‌شود.
رسول خدا {{صل}} هزار باب از ابواب علم را به من آموخت که از هر بابی، هزار باب برایم گشوده می‌شود.
حال، ملاحظه کنید حضرت امام رضا {{ع}} دربارۀ امام و امامت چه می‌فرمایند:
حال، ملاحظه کنید حضرت [[امام رضا]]{{ع}} دربارۀ امام و امامت چه می‌فرمایند:
الإمام.... مخصوص بالفضل کلّه من غیر طلب منه و لا اکتساب، بل اختصاص من الفضل الوهّاب..... إنّ العبد إذا اختاره الله عزوجل لاُمور عباده، شرح صدره لذلک و أودع قلبه ینابیع الحکمة و ألهمه العلم إلهاماً، فلم یعی بجواب و لا یحیر فیه عن الصواب..... یخصّه الله بذلک لیکون حجّته علی عباده و شاهده علی خلقه.<ref>الکافی: 1 / 201 و 203، الأمالی، شیخ صدوق: 776-778، بحار الأنوار: 25 / 124 127.</ref>
{{عربی|اندازه=155%|"الإمام.... مخصوص بالفضل کلّه من غیر طلب منه و لا اکتساب، بل اختصاص من الفضل الوهّاب..... إنّ العبد إذا اختاره الله عزوجل لاُمور عباده، شرح صدره لذلک و أودع قلبه ینابیع الحکمة و ألهمه العلم إلهاماً، فلم یعی بجواب و لا یحیر فیه عن الصواب..... یخصّه الله بذلک لیکون حجّته علی عباده و شاهده علی خلقه"}}.<ref>الکافی: ۱ / ۲۰۱ و ۲۰۳، الأمالی، شیخ صدوق: ۷۷۶-۷۷۸، بحار الأنوار: ۲۵ / ۱۲۴ ۱۲۷.</ref>




ص75 تا 83
ص75 تا 83
۵۳٬۳۷۰

ویرایش