تزکیه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

تزکیه در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۲۴

۱۱ بایت حذف‌شده ، ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = تزکیه
@@ خط ۲۰: / خط ۱۹: @@
 * [[تزکیه]] به معنای [[پاک]] کردن یا [[پاک]] دانستن نفس از آلودگیها به صورتهای گوناگون بیش از ۲۰‌ بار در [[قرآن]] به کار رفته و افزون بر آن از واژه‌ها و موضوعات دیگر مرتبط با [[تزکیه]] نیز استفاده شده‌است.
 *در این موارد عمدتاً از مطالبی چون [[تزکیه]] [[هدف]] از [[بعثت]] [[پیامبران]]: {{متن قرآن|رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ }}<ref> پروردگارا! و در میان آنان از خودشان پیامبری را که آیه‌هایت را برای آنها می‌خواند و به آنان کتاب (آسمانی) و فرزانگی می‌آموزد و به آنها پاکیزگی می‌بخشد، برانگیز! بی‌گمان تویی که پیروزمند فرزانه‌ای؛ سوره بقره، آیه:۱۲۹.</ref>،
-*[[رستگاری]] و مخلّد بودن [[اهل]] [[تزکیه]] در [[بهشت]] {{متن قرآن|جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء مَن تَزَكَّى}}<ref> بوستان‌هایی جاودان که از بن آنها جویباران جاری است، در آن جاودانند و آن پاداش کسانی است که پاکی ورزند؛ سوره طه، آیه:۷۶.</ref>؛ {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى }}<ref> بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد؛ سوره اعلی، آیه:۱۴.</ref>
+* [[رستگاری]] و مخلّد بودن [[اهل]] [[تزکیه]] در [[بهشت]] {{متن قرآن|جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء مَن تَزَكَّى}}<ref> بوستان‌هایی جاودان که از بن آنها جویباران جاری است، در آن جاودانند و آن پاداش کسانی است که پاکی ورزند؛ سوره طه، آیه:۷۶.</ref>؛ {{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى }}<ref> بی‌گمان آنکه پاکیزه زیست رستگار شد؛ سوره اعلی، آیه:۱۴.</ref>
 *و عوامل، موانع، آثار و [[برکات]] [[تزکیه]]: {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَّهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ }}<ref> از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست؛ سوره توبه، آیه:۱۰۳.</ref> {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلاً أُوْلَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ}}<ref> بی‌گمان آنان که از کتاب (آسمانی) آنچه را خداوند فرو فرستاده است پنهان می‌دارند و (آن را) به بهای اندک می‌فروشند جز آتش در اندرون خود نمی‌انبارند و روز رستخیز خداوند با آنان سخن نمی‌گوید و آنها را پاکیزه نمی‌گرداند و عذابی دردناک خواهند داشت؛ سوره بقره، آیه:۱۷۴.</ref>؛ {{متن قرآن|وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُولَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء مَن تَزَكَّى }}<ref> و آنانکه نزد او با ایمان بیایند در حالی که کارهای شایسته کرده باشند، دارای پایه‌های والایند...بوستان‌هایی جاودان  که از بن آنها جویباران جاری است، در آن جاودانند و آن پاداش کسانی است که پاکی ورزند؛ سوره طه، آیه: ۷۵- ۷۶.</ref>[[سخن]] به میان آمده است<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[تزکیه (مقاله)| مقاله «تزکیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴.</ref>.
@@ خط ۷۹: / خط ۷۸: @@
 '''نکته''': در [[آیات]] فوق براین محورها تأکید شده است:
-#تزکیه و [[تطهیر]] [[نفوس]] از [[اهداف ]] [[پیامبر اسلام]] [[ ذکر]] شده است: {{متن قرآن|وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ}}<ref>«بی‌گمان خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که از خودشان فرستاده‌ای در میان آنان برانگیخت که آیات وی را بر آنان می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنها کتاب و فرزانگی  می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.</ref>
+#تزکیه و [[تطهیر]] [[نفوس]] از [[اهداف]] [[پیامبر اسلام]] [[ذکر]] شده است: {{متن قرآن|وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ}}<ref>«بی‌گمان خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که از خودشان فرستاده‌ای در میان آنان برانگیخت که آیات وی را بر آنان می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنها کتاب و فرزانگی  می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.</ref>
 #تعلق [[اراده خداوند]] به [[تطهیر]] و تزکیه [[اهل بیت پیامبر]] از هر گونه آلودگی به [[دلیل]] حساسیت موضوع [[رسالت]] و تداوم آن: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«و در خانه‌هایتان آرام گیرید و چون خویش‌آرایی دوره جاهلیت نخستین خویش‌آرایی  مکنید و نماز بپا دارید و زکات بپردازید و از خداوند و فرستاده او فرمانبرداری کنید؛ جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت  هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>
-#رعایت [[حریم]] [[محمد]]{{صل}} و اجتناب از مطالبه کردن چیزی از [[همسران پیامبر]] به صورت رودررو، باعث تزکیه و [[طهارت]] [[قلب]] [[مؤمنان]] و [[همسران پیامبر]]: {{متن قرآن|وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ}}<ref>«ای مؤمنان! به خانه‌های  پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند- بی‌آنکه چشم به راه آماده شدن آن (خوراک) باشید- ولی چون فرا خوانده شدید درون روید و چون خوراک خوردید پراکنده شوید و دل به گفت و گو نسپارید که این (کار) پیامبر را آزار می» سوره احزاب، آیه ۵۳.</ref> #[[پیامبر]] موظف به [[آموزش]] و [[تعلیم]] افراد خواهان [[اصلاح]] و [[تزکیه نفس]]: {{متن قرآن|وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى}}<ref>«و تو چه دانی، بسا او پاکیزگی یابد،» سوره عبس، آیه ۳.</ref>
+#رعایت [[حریم]] [[محمد]]{{صل}} و اجتناب از مطالبه کردن چیزی از [[همسران پیامبر]] به صورت رودررو، باعث تزکیه و [[طهارت]] [[قلب]] [[مؤمنان]] و [[همسران پیامبر]]: {{متن قرآن|وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ}}<ref>«ای مؤمنان! به خانه‌های  پیامبر وارد نشوید مگر به شما برای (خوردن) خوراک، اجازه دهند- بی‌آنکه چشم به راه آماده شدن آن (خوراک) باشید- ولی چون فرا خوانده شدید درون روید و چون خوراک خوردید پراکنده شوید و دل به گفت و گو نسپارید که این (کار) پیامبر را آزار می» سوره احزاب، آیه ۵۳.</ref> # [[پیامبر]] موظف به [[آموزش]] و [[تعلیم]] افراد خواهان [[اصلاح]] و [[تزکیه نفس]]: {{متن قرآن|وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكَّى}}<ref>«و تو چه دانی، بسا او پاکیزگی یابد،» سوره عبس، آیه ۳.</ref>
-#[[مسئولیت]] نداشتن [[پیامبر]] در مورد [[اصلاح]] و تزکیه افراد خودکامه و گریزان از [[اصلاح]] و تزکیه: {{متن قرآن|وَمَا عَلَيْكَ أَلَّا يَزَّكَّى}}<ref>«و اگر پاکی نپذیرد، تو مسئول نیستی» سوره عبس، آیه ۷.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۸۹.</ref>.
+# [[مسئولیت]] نداشتن [[پیامبر]] در مورد [[اصلاح]] و تزکیه افراد خودکامه و گریزان از [[اصلاح]] و تزکیه: {{متن قرآن|وَمَا عَلَيْكَ أَلَّا يَزَّكَّى}}<ref>«و اگر پاکی نپذیرد، تو مسئول نیستی» سوره عبس، آیه ۷.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۸۹.</ref>.
 ==[[تزکیه]] در دانشنامه معاصر قرآن کریم==
 «[[تزکیه]]» از ماده «زَکَوَ» به معنی:
-#[[پاک]] کردن، [[پاکیزه]] داشتن
+# [[پاک]] کردن، [[پاکیزه]] داشتن
 #پاک شمردن، پاک دانستن.
-#[[ستایش]] کردن، [[ستودن]]، استعمال شده است.
+# [[ستایش]] کردن، [[ستودن]]، استعمال شده است.
 «تَزَکِی» نیز به معنی:
 #پاک شدن، [[خودسازی]]، [[اصلاح]] کردن نفس
@@ خط ۹۶: / خط ۹۵: @@
 تزکیه نفس بر دو گونه است:
 #تزکیه با عمل که امری پسندیده است.
-#[[تزکیه]] با زبان که شخصی خود را ستایش کند، یا در مقابل دیگری خود را به [[عدالت]] و پاکی بستاید که امری [[ناپسند]] است. چنان که می‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ}}<ref>«پس خود را به پاکی نستأیید» سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى}}<ref>سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>.
+# [[تزکیه]] با زبان که شخصی خود را ستایش کند، یا در مقابل دیگری خود را به [[عدالت]] و پاکی بستاید که امری [[ناپسند]] است. چنان که می‌فرماید: {{متن قرآن|فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ}}<ref>«پس خود را به پاکی نستأیید» سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى}}<ref>سوره نجم، آیه ۳۲.</ref>.
 [[تزکیه]] در اصطلاح [[علم اخلاق]]، پیراستن نفس از [[صفات رذیله]] و آراستن آن به [[صفات پسندیده]] است<ref>جامع السعادات، ج۱، ص۴۰۰؛ معراج السعاده، ص۷۵-۷۸.</ref>.