جنادة بن ابی‌امیه ازدی: تفاوت میان نسخه‌ها

| مداخل مرتبط = [[جنادة بن ابی‌امیه ازدی در تاریخ اسلامی]]

== آشنایی اجمالی ==

وی از تیره [[بنی عبرة بن زفران بن بنی نضر]]، از [[قبیله ازد]] از [[قبایل]] [[قحطان]] است<ref>ابن کلبی، هشام بن محمد، نسب مع والیمن الکبیر، ج۲، ص۲۳۶؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العربص۳۸۶.</ref>. [[ابن کلبی]]<ref>ابن کلبی، هشام بن محمد، نسب مع والیمن الکبیر، ج۲، ص۲۳۶.</ref> می‌گوید: جناده از مردان بزرگ قدرِ [[شام]] در [[زمان]] خویش بود. نام ابی‌امیه را به [[اختلاف]] «مالک»<ref>ابن اثیر، اسد الغابه ج۱، ص۵۵۷.</ref>، «کثیر»<ref>باجی، ج۱، ص۴۹۶؛ ابن حجر، الاصابه تهذیب، ج۲، ص۱۰۰.</ref> و «کبیر»<ref>بخاری، تاریخ، ج۲، ص۵۱۵؛ ابن ابی حاتم، ج۲، ص۲۳۲.</ref> و برخی [[نسب]] او را دوسی [[ازدی]]<ref>نووی، ج۱، ص۲۲۶؛ ابن حجر، الاصابه تهذیب، ج۲، ص۹۹.</ref> گفته‌اند. [[اختلاف]] در نام ابوامیه، سبب خلط بین او و سه جناده دیگر، شده است. صحابه‌نگاران برای هریک از افراد ذیل: [[جنادة بن ابی امیه ازدی]]، [[جنادة بن مالک ازدی]]، [[جناده ازدی]]، مدخل‌های جداگانه، ولی تقریباً با گزارش‌های مشابه ذکر کرده و احتمال داده‌اند هر سه نام متعلق به یک نفر باشد. تنها [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۱۶.</ref>، جنادة بن ابی‌امیه (کثیر یا کبیر)، را به سه نفر نخست افزوده<ref>معرفه، ج۲، ص۶۱۷.</ref> و گفته است: غیر از [[جنادة بن مالک]] آن سه نام دیگر متعلق به یک نفر است. برخی [[راویان]] با توجه به [[احادیث]] نقل شده، میان آنها تفاوت گذاشته و مدخل جداگانه‌ای برای هریک آورده‌اند. چنان که [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۰۶.</ref> نیز جنادة بن ابی‌امیه ازدی را از [[تابعین]] نخست [[اهل شام]] و غیر از جنادة بن مالک<ref>جناده بن مالک، ج۷، ص۳۴۷.</ref> دانسته است. [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۱۹.</ref> نیز در این باره که جنادة بن مالک غیر از جنادة بن‌ابی آمده است، از ابن سعد [[پیروی]] کرده است، اما به خلاف ابن سعد جنادة بن ابی‌امیه (بن مالک) را از صغار صحابه دانسته که از [[رسول خدا]] {{صل}} و صحابه [[روایت]] دارد؛ یعنی در [[صحابی]] نبودن [[جنادة بن ابی امیه]] پیرو [[ابن سعد]] نشده است.

با توجه به اینکه نام [[پدر]] جناده (ابوامیه) را نیز مالک گفته‌اند و روایتی را که به [[جنادة بن ابی‌امیه]] نسبت داده‌اند<ref>ر. ک: طبری، جامع، ج۲۱، ص۱۳۵؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۱۹؛ ابن حجر، الاصابه ج۱، ص۶۰۷.</ref> همان [[روایت]] را برای [[جنادة بن مالک]]<ref>ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۴، ص۲۷۷؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۶۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۲۸۳؛ ابن اثیر، اسد الغابه ج۱، ص۵۶۰.</ref> نیز آورده‌اند، احتمال یکی بودن این دو نام وجود دارد، به ویژه که [[کنیه]] هر دو را «ابوعبیدالله» گفته‌اند<ref>ر. ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۱۲ و ۶۱۴</ref> و درباره هر دو گفته شده که به [[مصر]] رفته‌اند. جنادة بن ابی‌امیه<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۱۴.</ref>، در [[فتح مصر]] شرکت داشت<ref>ابن یونس، تاریخ المصریین، ج۱، ص۹۴.</ref> و ساکن [[کوفه]] شد و جنادة بن مالک نیز از ساکنان مصر بود که فرزندانش به کوفه رفته و در آن سکنی گزیدند<ref>ابن اثیر، اسد الغابه ج۱، ص۵۶۰.</ref>. اما با توجه به اینکه جنادة بن ابی‌امیه (کبیر) از [[عبادة بن صامت]] روایت می‌کند<ref>ر. ک: احمد بن حنبل، مسند، ج۵، ص۳۱۲ و ۳۱۸؛ دارمی، عبدالله بن بهرامی، سنن، ج۲، ص۲۹۱؛ بخاری، صحیح بخاری، ج۲، ص۴۹.</ref> ولی جنادة بن مالک به صورت مستقیم از [[رسول خدا]] {{صل}}<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۲۸۲؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۳۲.</ref> روایت دارد و تصریح به [[صحابی]] بودن وی شده است<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۵۱۵؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۶۵.</ref>، تردیدی بر صحابی بودن جنادة بن مالک، باقی نمی‌ماند، اما چنین دلیل روشنی بر صحابی بودن جنادة بن ابی‌میه وجود ندارد؛ و احتمال این هست که به جهت شباهت نام‌ها، برخی از [[راویان حدیث]] [[اشتباه]] کرده و [[احادیث]] را به طور یکسان به همه آنان نسبت داده و آگاهی‌های مربوط به افراد پیش گفته خلط شده باشد. به هر حال [[جنادة بن ابی‌امیه زهرانی]] در فتح مصر شرکت داشت و [[فرمانده]] جنگ‌های دریایی [[معاویه]] بود و در سال هشتاد در [[شام]] درگذشت<ref>ابن ماکولا، الإکمال، ج۷، ص۴۰۱؛ سمعانی، الأنساب، ج۲، ص۱۸۰.</ref>، [[اختلاف]] در نام پدرش «ابوامیه» سبب [[اختلاف]] بین او و چند نفر دیگر شد.

[[جناده]] می‌گوید: همراه هفت تن از افراد [[قبیله ازد]] در [[روز]] جمعه‌ای حضور [[رسول خدا]] {{صل}} رسیدیم و [[روزه]] داشتیم. آن [[حضرت]] ما را به خوردن غذایی که برابرشان بود، [[دعوت]] کرد. عرض کردیم: روزه‌ایم. فرمود: آیا دیروز هم روزه بودید؟ گفتیم: نه. فرمود: آیا فردا هم روزه می‌گیرید؟ گفتیم: نه. فرمود: در این صورت روزه بگشایید و ما روزه گشودیم. سپس رسول خدا {{صل}} برای [[خواندن نماز]] [[جمعه]] بیرون رفت و چون به [[منبر]] نشست ظرف آبی خواست و با [[نوشیدن آب]] به [[مردم]] فهماند [[روز جمعه]] روزه نمی‌گیرد<ref>ابن حجر، الاصابه ج۱، ص۶۰۷.</ref>. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۴۷.</ref> این داستان را برای جناده ازدی ذکر کرده است، ولی دیگران آن را برای جنادة بن ابی‌امیه ازدی آورده‌اند<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۱۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه ج۱، ص۵۵۹.</ref>.[[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۷.</ref> می‌گوید: رسول خدا {{صل}} برای جناده ازدی و [[قوم]] او چنین نوشت: تا وقتی که [[نماز]] گزارند و [[زکات]] دهند و از [[خدا]] و [[رسول]] او [[اطاعت]] کنند و از [[غنایم]]، سهم خدا و رسولش را بدهند، در [[پناه]] خدا و رسول او خواهند بود.

جناده از [[ابوبکر]]، [[عمر]]، [[معاذ بن جبل]]، [[عبادة بن صامت]]، [[عبدالله بن عمر]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۰۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه ج۱، ص۳۱۹.</ref> و [[امام حسن مجتبی]] {{ع}}<ref>حاکم نیشابوری، ج۱، ص۱۴۶؛ ج۱۱، ص۲۵۸ و ج۱۲، ص۵۲.</ref> [[روایت]] دارد و [[مجاهد]]، [[علی بن رباح]]، [[عمیر بن هانی]]، [[بسر بن سعید]] و فرزندش [[سلیمان]] از او روایت دارند<ref>ابن اثیر، اسد الغابه ج۱، ص۳۱۹.</ref>.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «جناده غیر منسوب»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۴۱۷ - ۴۱۸.</ref>

 

 

 

 

از برخی نقل‌ها دانسته می‌شود که او مرد [[زاهد]] و [[پرهیز]] کاری بوده است؛ چنان که [[ابوعبدالله صنابحی]] نقل کرده که روزی جناده می‌خواست [[امام جماعت]] عده‌ای شود. همین که برای [[نماز]] برخاست، به طرف راست خود توجه کرد و پرسید: شما به [[امامت]] من [[راضی]] هستید؟ آنها گفتند: آری؛ سپس متوجه طرف چپ شد و همین سؤال را تکرار کرد. آنگاه گفت: "از رسول خدا {{صل}} شنیدم که فرمود: "هر که بر قومی امامت کند در حالی که نمازگزاران از امامت او ناراضی باشند، نمازش از حنجره‌اش [[تجاوز]] نمی‌کند"<ref>تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۱۱، ص۲۹۲ و اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۵۳.</ref>.<ref>[[جعفر جوان هوشیار|جوان هوشیار، جعفر]]، [[جناده بن ابی‌امیه (مقاله)|مقاله «جناده بن ابی‌امیه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۴ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۴، ص:۲۸۳-۲۸۴.</ref>