حبة بن جوین عرنی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حَبَّة بن جُوَین عُرَنی'''<ref>نسب کامل حبه چنین نقل شده است: حبه بن جوین بن علی بن فهم (عبدنهم) بن مالک بن غانم بن مالک بن هوازن بن عرینه بن نذیر بن قسر (مالک) بن عبقر بن أنمار بن اراش بن عمر بن الغوث بن نبت بن مالک بن زید بن کهلان بن سبأ. (تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج۸، ص۲۷۰(و نیز ر.ک: اسدالغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۴۴۰؛ الإصابه، ابن حجر، ج۲، ص۱۴۱؛ تهذیب الکمال، مزی، ج۵، ص۳۵۱؛ جمهره انساب العرب، ابن حزم، ص۳۸۸؛ طبقات خلیفه، خلیفه بن خیاط، ص۲۵۴؛ المسترشد فی الإمامة، طبری، ص۹۶. نام پدرش را اغلب، جوین نقل کردهاند. نیز ر.ک: رجال الطوسی، طوسی، ص۶۰؛ تاج العروس، زبیدی، ج۱، ص۴۰۱؛ قاموس الرجال، شوشتری، ج۳، ص۷۷؛ اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج۲، ص۴۱۹.</ref> از [[اصحاب امام علی]]<ref>رجال الطوسی، ص۶۰؛ رجال البرقی، برقی، ص۶؛ رجال ابن داوود، ابن داوود، ص۹۸؛ تاریخ الیعقوبی، یعقوبی، ج۲، ص۲۱۴.</ref> و [[امام حسن]]<ref>رجال الطوسی، ص۹؛ معجم رجال الحدیث، خویی، ج۵، ص۱۹۲.</ref>{{عم}} دانسته و [[کنیه]]‌اش، [[ابوقدامه]]<ref>رجال الطوسی، ص۶۰؛ رجال البرقی، ص۶؛ تاج العروس، زبیدی، ج۱، ص۴۰۱؛ تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۴۵۹؛ شرح الأخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۲، ص۳۶۹؛ تهذیب التهذیب، ابن حجر، ج۲، ص۱۵۴؛ الجرح والتعدیل، ابن ابی حاتم الطوسی رازی، ج۳، ص۲۵۳؛ لسان المیزان، ابن حجر، ص۱۹۳.</ref>، [[ابن حویه]]<ref>رجال الطوسی، ص۶۰؛ قاموس الرجال، شوشتری، ج۳، ص۷۶-۷۷؛ نقد الرجال، تفرشی، ج۱، ص۳۹۶ (پاورقی).</ref> یا [[ابن جویه]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۹۲.</ref> [[نقل]] شده است. نام پدرش را به [[اختلاف]]، جویه<ref>رجال الطوسی، ص۶۰؛ رجال ابن داود، ص۹۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۹۲؛ منهج المقال، استرآبادی، ج۳، ص۳۰۸؛ قاموس الرجال، ج۳، ص۷۴. البته شوشتری در جای دیگری مینویسد: و قول شیخ که می‌گوید: و کنیه حبه ابوقدامه نیست؛ زیرا به روشنی بیان نمی‌کند که کنیه‌اش چیست؛ اگر میگفت: و کنیته ابوقدامه؛ کنیته زائد بود، ولی اگر میگفت: حبه بن جوین العرنی ابوقدامه، مراد را خوب میرساند و اما درباره این قولش: و قیل جویه العرنی که مصنف نقل کرده و این قولش: و قیل: ابن حویه العرنی که وسیط نقل کرده است؛ باید بگوییم، اگر نقل اول، صحیح باشد؛ معنایش این است که اسمش حبه و به نقلی جویه است و اگر نقل دوم، صحیح باشد؛ معنایش این است که کنیه‌اش ابوقدامه یا ابن حویه است.(ر.ک: قاموس الرجال، ج۳، ص۷۶-۷۷).</ref>، حویه<ref>رجال الطوسی، ص۶۰؛ جامع الرواه، اردبیلی، ج۱، ص۱۷۷.</ref>، حوبه<ref>المعیار و الموازنه، اسکافی، ص۱۳۶ (با عنوان حرمه بن حوبه العرنی آورده است).</ref>، جویر<ref>رجال الطوسی، ص۹۴، پاورق؛ معجم رجال الحدیث، خویی، ج۵، ص۱۹۲.</ref> [[نقل]] کرده‌اند.

==حبّه [[صحابی]] یا [[تابعی]]؟==

از دیدگاه رجالیون [[شیعه]]، حبّه، محدثی والامقام و موجه بوده است. [[ابن داوود]] حلی به [[نقل]] از رجال [[شیخ طوسی]] و [[کشی]]، او را [[ممدوح]] دانسته است؛ هر چند در [[رجال]] کشی موجود، از وی ذکری نیامده است <ref>رجال ابن داوود، ص۹۸؛ مرحوم خویی می‌نویسد: نسخه کشی از ذکر و مدح حبه خالی است؛ یا سهوی اتفاق افتاده و یا در نسخهای با عنوان حبة عرنی موجود بوده است. (معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۹۲(.</ref>. [[سید]] ابن طاوس در کتاب [[فلاح]] السائل پس از [[نقل]] ماجرای حبّه و [[نوف بکالی]]، می‌نویسد: این مسئله بر نزدیکی او به [[امام]]{{ع}} و [[عطوفت]] [[امام]] نسبت به او دلالت دارد<ref>فلاح السائل، ص۲۶۶.</ref>. [[علامه مجلسی]] هم ایشان را [[ممدوح]] دانسته است<ref>الوجیزه فی الرجال، ص۵۱؛ و نیز ر.ک: خاتمه المستدرک، میرزا حسین نوری، ج۱۷، ص۲۳۷؛ منهج المقال، استرآبادی، ج۳، ص۳۰۸؛ تنقیح المقال، مامقانی، ج۱۷، ص۳۲۶.</ref>.

==حبّه و [[نقل روایت]]==

[[قندوزی]] هم می‌نویسد: [[حبة بن جوین]] [[بجلی]]، [[حذیفة بن اسید]]، [[عامر بن لیلی بن ضمرة]] و [[عبدالله بن یامیل]] [[نقل]] کرده‌اند: در روز [[غدیرخم]] [[پیامبر]]{{صل}} [[مردم]] را برای [[نماز]] جمع کرد و سپس دست [[علی]]{{ع}} را بالا برد تا آنجا که ما زیر بغل هر دو را دیدیم؛ سپس فرمود:{{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌ مَوْلَاهُ}}<ref>ینابیع الموده، قندوزی، ج۱، ص۱۰۹.</ref>. [[سید ابن طاووس]] می‌نویسد: واقعه [[غدیرخم]] از آغاز وقوع آن، از قرنهای نخست تا عصر حاضر، پیوسته از اصول مسلم و حوادث تردید ناپذیر بوده است، به طوری که [[مخالف]] و موافق، بدون تردید و [[انکار]] آن را [[روایت]] کردهاند. طبق آنچه ما تحقیق کردیم، نخستین کسی که در این باره کتاب مستقل نوشته، [[حافظ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید همدانی]]، معروف به [[ابن عقده]] است. طبق [[نقل]] [[ابن عقده]] [[اسامی]] کسانی که [[حدیث غدیر]] از آنها [[نقل]] شده، چنین است:

همچنین از حبّه [[روایت]] شده است که روزی [[علی]]{{ع}} [[مردم]] را درباره [[غدیر خم]] [[سوگند]] داد که [[دوازده نفر]] برخاستند و [[شهادت]] دادند که [[رسول خدا]] فرمود: "هر کس که من مولای او هستم، پس [[علی]]{{ع}} مولای او است"<ref>مناقب الإمام أمیر المؤمنین، کوفی، ج۲، ص۳۸۰؛ و نیز برای توضیح بیشتر، ر.ک: الغدیر، علامه امینی، ج۱، ص۱۶۸.</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[حبه بن جوین (مقاله)|مقاله «حبه بن جوین»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۲۷۶-۲۷۷.</ref>.

حبّه [[روایت]] کرده است: چون [[علی]]{{ع}} در [[رقه]] فرود آمد، در جایی بر ساحل [[فرات]] که آن را بلیخ می‌خواندند، اردوگاه زد و در آنجا راهبی از دیر خویش پایین آمد و به [[علی]] گفت: "نزد ما نوشته‌ای است که از [[پدران]] خود به [[ارث]] برده‌ایم و آن را [[یاران]] [[عیسی بن مریم]]{{ع}} نوشته‌اند؛ آن را به تو عرضه می‌دارم"؛ [[علی]]{{ع}} فرمود: "بسیار خوب، در آن چه نوشته است؟"

[[راوی]] گوید: پس [[علی]]{{ع}} گریست و سپس گفت: "[[سپاس]] خدایی را که مرا نزد خود فراموش شده نگذاشته و [[سپاس]] خدایی را که مرا جزو [[نیکان]] و [[صالحان]] نوشته و یاد کرده است". سپس [[راهب]] با آن [[حضرت]] همراه شد و روز و [[شب]] با [[علی]]{{ع}} به سر میبرد تا اینکه روز [[صفّین]] کشته شد. چون افراد به [[دفن]] کشتگان خود پرداختند، [[علی]]{{ع}} فرمود: "او را بجویید!" چون او را یافتند، بر او [[نماز]] خواند و او را به [[خاک]] سپرد و فرمود: "او این از ما و از [[اهل بیت]] ماست" و بارها برای او آمرزش طلبید<ref>واقعه صفین، نصر بن مزاحم، ص۱۴۷-۱۴۸؛ شرح الأخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۲، ص۳۶۷- ۳۶۹؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۳، ص۲۰۵؛ موسوعة التاریخ الإسلامی، یوسفی غروی، ج۵، ص۹۴.</ref><ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[حبه بن جوین (مقاله)|مقاله «حبه بن جوین»]]، [[اصحاب امام حسن مجتبی (کتاب)| اصحاب امام حسن مجتبی]]، ص ۲۸۴-۲۸۵.</ref>.

حبة بن جوین عرنی گوید: "روزی من به [[حذیفه بن یمان]] ([[یار]] [[پیامبر]]{{صل}}) گفتم: برای ما [[حدیث]] بگو زیرا ما از [[فتنه]] و [[فساد]] می‌ترسیم (که [[مردم]] به [[فتنه]] و [[اختلاف]] دچار شوند)؛ [[حذیفه]] گفت: "شما به فرقه‌ای که [[ابن سمیه]] ([[عمار]] که مادرش [[سمیه]] نام داشت) در صف آن قرار گرفته است، بگروید؛ زیرا [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "گروه متجاوز [[ستمگر]] [[گمراه]] و [[منحرف]] از راه راست او را خواهند کشت و آخرین روزی او هم شیر آمیخته به آب خواهد بود".

[[ابن عساکر]] نیز به [[نقل]] از [[حبه بن جوین]] می‌نویسد: هنگامی که [[عمار]] به [[شهادت]] رسید، منادی ندا داد: "کسانی که در [[جنگ]] با [[اهل شام]] [[شک]] داشتند، کجایند؟" [[عمار]] کشته شد<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۴۳، ص۴۸۰.</ref>. او در جای دیگری می‌نویسد: [[حبه بن جوین]] به [[نقل]] از [[حذیفه]] می‌گوید: از [[پیامبر]]{{صل}} شنیدم که به [[عمار]] فرمود: [[عمار]]! تو را گروه [[ظالم]] خواهد کشت<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۴۳، ص۴۲۸.</ref>.

== منابع ==

{{منابع}}

{{پایان منابع}}

{{یاران امام حسن}}

[[رده:اعلام]]

[[رده:اصحاب امام حسن]]