رأی اکثریت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۱) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[رأی اکثریت در تاریخ اسلامی]] - [[رأی اکثریت در کلام اسلامی]] - [[رأی اکثریت در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[رأی اکثریت در تاریخ اسلامی]] - [[رأی اکثریت در کلام اسلامی]] - [[رأی اکثریت در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
| خط ۸: | خط ۷: | ||
مستند دیگر قائلان به این [[نظریه]] [[حکم عقل]] است. ایشان بر آن‌اند که در صورت فقدان نص برای [[انتخاب حاکم]]، به منظور [[تعیین حاکم]] و نوع [[حکومت]]، چاره‌ای جز عمل به یکی از این راه‌ها نیست: | مستند دیگر قائلان به این [[نظریه]] [[حکم عقل]] است. ایشان بر آن‌اند که در صورت فقدان نص برای [[انتخاب حاکم]]، به منظور [[تعیین حاکم]] و نوع [[حکومت]]، چاره‌ای جز عمل به یکی از این راه‌ها نیست: | ||
#[[مردم]] به [[اجماع]] برسند و به اجماع مردم تن داده شود که این اجماع بسیار بعیدالحصول است؛ | # [[مردم]] به [[اجماع]] برسند و به اجماع مردم تن داده شود که این اجماع بسیار بعیدالحصول است؛ | ||
#به اکثریت مردم [[رجوع]] کرد و نظر اکثریت را بر اقلیت ترجیح داد؛ | #به اکثریت مردم [[رجوع]] کرد و نظر اکثریت را بر اقلیت ترجیح داد؛ | ||
#نظر اقلیت را بر اکثریت رجحان داد و اکثریت را نادیده گرفت؛ | #نظر اقلیت را بر اکثریت رجحان داد و اکثریت را نادیده گرفت؛ | ||
#[[تأسیس حکومت]] را رها کرد. مورد آخر به دلیل بروز [[هرج‌و‌مرج]] و همچنین ایجاد اختلال در [[نظام]]، مورد [[نهی]] [[شارع مقدس]] است. دستیابی به مورد نخست نیز بعید و بلکه محال است. در دوران امر بین مورد دوم و سوم، عقلا به [[تبعیت]] از [[اکثریت]] [[حکم]] می‌کنند؛ زیرا رجحان [[رأی اکثریت]] اولاً منجر به احیای [[حقوق]] تعداد بیشتری از افراد می‌شود و ثانیاً از [[خطا]] دورتر است و بر احتمال [[کشف]] واقع می‌افزاید: و اکثریّت عند الدّوران، اقوای مرجّحات نوعیه و اخذ طرف اکثر عقلا ارجح از اخذ به شاذّ... و با [[اختلاف]] آرا و [[تساوی]] در جهات [[مشروعیّت]]، حفظاً للنّظام متعیّن و ملزمش همان ادلّه دالّه بر [[لزوم]] [[حفظ نظام]] است<ref>غروی نائینی (میرزا)، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ص۱۱۵-۱۱۶.</ref>. | # [[تأسیس حکومت]] را رها کرد. مورد آخر به دلیل بروز [[هرج‌و‌مرج]] و همچنین ایجاد اختلال در [[نظام]]، مورد [[نهی]] [[شارع مقدس]] است. دستیابی به مورد نخست نیز بعید و بلکه محال است. در دوران امر بین مورد دوم و سوم، عقلا به [[تبعیت]] از [[اکثریت]] [[حکم]] می‌کنند؛ زیرا رجحان [[رأی اکثریت]] اولاً منجر به احیای [[حقوق]] تعداد بیشتری از افراد می‌شود و ثانیاً از [[خطا]] دورتر است و بر احتمال [[کشف]] واقع می‌افزاید: و اکثریّت عند الدّوران، اقوای مرجّحات نوعیه و اخذ طرف اکثر عقلا ارجح از اخذ به شاذّ... و با [[اختلاف]] آرا و [[تساوی]] در جهات [[مشروعیّت]]، حفظاً للنّظام متعیّن و ملزمش همان ادلّه دالّه بر [[لزوم]] [[حفظ نظام]] است<ref>غروی نائینی (میرزا)، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ص۱۱۵-۱۱۶.</ref>. | ||
در این [[استدلال]]، پذیرش [[حجیت رأی اکثریت]]، جزئی از لوازم پذیرش [[زندگی اجتماعی]] است و مستلزم اختلال در نظام در صورت عدم پذیرش رأی اکثریت است. | در این [[استدلال]]، پذیرش [[حجیت رأی اکثریت]]، جزئی از لوازم پذیرش [[زندگی اجتماعی]] است و مستلزم اختلال در نظام در صورت عدم پذیرش رأی اکثریت است. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۴: | ||
برخی دیگر از روایاتی که مستمسک این نظریه قرار می‌گیرد: | برخی دیگر از روایاتی که مستمسک این نظریه قرار می‌گیرد: | ||
#[[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: “با سپاهی بزرگ مردم [خیل [[عظیم]] مردم] همراه شوید. همانا [[دست خدا]] با [[جماعت]] است. از [[تفرقه]] بپرهیزید؛ همانا [[انسان]] تنها، طعمه [[شیطان]] است؛ کمااینکه گوسفند تنها مانده طعمه گرگ است”<ref>{{متن حدیث|الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ [عَلَى] مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ}}؛ (سید رضی، نهج البلاغه، ص۱۸۴).</ref>؛ | # [[امام علی]]{{ع}} می‌فرماید: “با سپاهی بزرگ مردم [خیل [[عظیم]] مردم] همراه شوید. همانا [[دست خدا]] با [[جماعت]] است. از [[تفرقه]] بپرهیزید؛ همانا [[انسان]] تنها، طعمه [[شیطان]] است؛ کمااینکه گوسفند تنها مانده طعمه گرگ است”<ref>{{متن حدیث|الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ [عَلَى] مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ}}؛ (سید رضی، نهج البلاغه، ص۱۸۴).</ref>؛ | ||
#یکی از مرجحات [[تعارض]]، [[شهرت]] و رها کردن شاذ است: “روایتی که یارانت بر آن [[اجتماع]] کرده‌اند، اخذ کن، و رها کن آن روایتی را که شاذ است و مشهور نیست؛ زیرا بر آنچه [[اجماع]] می‌شود، شکی نیست”<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فَقَالَ يُنْظَرُ إِلَى مَا كَانَ مِنْ رِوَايَتِهِمَا عَنَّا فِي ذَلِكَ الَّذِي حَكَمَا بِهِ الْمُجْمِعَ عَلَيْهِ أَصْحَابُكَ فَيُؤْخَذُ بِهِ مِنْ حُكْمِنَا وَ يُتْرَكُ الشَّاذُّ الَّذِي لَيْسَ بِمَشْهُورٍ عِنْدَ أَصْحَابِكَ فَإِنَّ الْمُجْمَعَ عَلَيْهِ حُكْمُنَا لَا رَيْبَ فِيهِ}}؛ (ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۰).</ref>. توضیح آنکه گاه ظاهر [[روایات]] با یکدیگر [[تعارض]] دارد و محقق و [[مجتهد]] برای ترجیح دادن یکی بر دیگری باید ملاکی داشته باشد. از این بحث با عنوان مرجحات تعارض یاد می‌شود. یکی از مرجحات در روایات [[رجوع]] به [[روایت]] مشهور و رها کردن آن چیزی دانسته شده است که شاذ است؛ از این‌رو اگر دو روایت با یکدیگر تعارض داشتند، خبری که مشهور است، بر خبر شاذ رجحان دارد؛ | #یکی از مرجحات [[تعارض]]، [[شهرت]] و رها کردن شاذ است: “روایتی که یارانت بر آن [[اجتماع]] کرده‌اند، اخذ کن، و رها کن آن روایتی را که شاذ است و مشهور نیست؛ زیرا بر آنچه [[اجماع]] می‌شود، شکی نیست”<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فَقَالَ يُنْظَرُ إِلَى مَا كَانَ مِنْ رِوَايَتِهِمَا عَنَّا فِي ذَلِكَ الَّذِي حَكَمَا بِهِ الْمُجْمِعَ عَلَيْهِ أَصْحَابُكَ فَيُؤْخَذُ بِهِ مِنْ حُكْمِنَا وَ يُتْرَكُ الشَّاذُّ الَّذِي لَيْسَ بِمَشْهُورٍ عِنْدَ أَصْحَابِكَ فَإِنَّ الْمُجْمَعَ عَلَيْهِ حُكْمُنَا لَا رَيْبَ فِيهِ}}؛ (ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۰).</ref>. توضیح آنکه گاه ظاهر [[روایات]] با یکدیگر [[تعارض]] دارد و محقق و [[مجتهد]] برای ترجیح دادن یکی بر دیگری باید ملاکی داشته باشد. از این بحث با عنوان مرجحات تعارض یاد می‌شود. یکی از مرجحات در روایات [[رجوع]] به [[روایت]] مشهور و رها کردن آن چیزی دانسته شده است که شاذ است؛ از این‌رو اگر دو روایت با یکدیگر تعارض داشتند، خبری که مشهور است، بر خبر شاذ رجحان دارد؛ | ||
#[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: “کسی که از [[اجتماع]] [[مسلمانان]] به اندازه یک وجب فاصله بگیرد، رشته [[اسلام]] را از گردن خود باز کرده است”<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: مَنْ فَارَقَ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ قِيدَ شِبْرٍ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ}}؛ (کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۵).</ref>. | # [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: “کسی که از [[اجتماع]] [[مسلمانان]] به اندازه یک وجب فاصله بگیرد، رشته [[اسلام]] را از گردن خود باز کرده است”<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: مَنْ فَارَقَ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ قِيدَ شِبْرٍ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ}}؛ (کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۵).</ref>. | ||
آنچه تا کنون ذکر شد، مستنداتی برای [[حجیت رأی اکثریت]] است. این [[حجیت]] در میان قائلان به آن حدود متفاوتی دارد. برخی در همه موارد [[رأی اکثریت]] را [[حجت]] می‌دانند. برخی حجیت آن را تنها در [[دوران غیبت]] که نصی بر [[حکومت]] و [[تعیین حاکم]] نیست، حجت دانسته‌اند. برخی آن را تنها در امور اجرایی حجت و تعیین حاکم را چه با [[نص]] عام و چه با نص خاص بر عهده [[شارع]] دانسته‌اند و از اختیارات [[مردم]] جدا شمرده‌اند. برخی نیز آن را تا زمانی حجت دانسته‌اند که موجب [[ضلالت]] نباشد.<ref>[[اصغرآقا مهدوی|مهدوی، اصغرآقا]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی، سید محمد صادق]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|کلیات فقه سیاسی]]، ص ۲۰۵.</ref> | آنچه تا کنون ذکر شد، مستنداتی برای [[حجیت رأی اکثریت]] است. این [[حجیت]] در میان قائلان به آن حدود متفاوتی دارد. برخی در همه موارد [[رأی اکثریت]] را [[حجت]] می‌دانند. برخی حجیت آن را تنها در [[دوران غیبت]] که نصی بر [[حکومت]] و [[تعیین حاکم]] نیست، حجت دانسته‌اند. برخی آن را تنها در امور اجرایی حجت و تعیین حاکم را چه با [[نص]] عام و چه با نص خاص بر عهده [[شارع]] دانسته‌اند و از اختیارات [[مردم]] جدا شمرده‌اند. برخی نیز آن را تا زمانی حجت دانسته‌اند که موجب [[ضلالت]] نباشد.<ref>[[اصغرآقا مهدوی|مهدوی، اصغرآقا]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی، سید محمد صادق]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|کلیات فقه سیاسی]]، ص ۲۰۵.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[مردم]] | * [[مردم]] | ||
* [[انتخابات]] | * [[انتخابات]] | ||
* [[جامعه]] | * [[جامعه]] | ||
*[[امت اسلام]] | * [[امت اسلام]] | ||
* [[نقش مردم در نظام امامت]] | * [[نقش مردم در نظام امامت]] | ||
* [[نقش مردم در تشکیل حکومت]] | * [[نقش مردم در تشکیل حکومت]] | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
==پرسش مستقیم== | ==پرسش مستقیم== | ||
*[[حجیت رأی اکثریت در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)]] | * [[حجیت رأی اکثریت در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)]] | ||
*[[نقش اکثریت رأی مردم در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)]] | * [[نقش اکثریت رأی مردم در فقه سیاسی چگونه ترسیم شده است؟ (پرسش)]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۹: | ||
[[رده:رأی اکثریت]] | [[رده:رأی اکثریت]] | ||