پرش به محتوا

زرتشت: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
جز
خط ۶: خط ۶:


==[[مغان]]==
==[[مغان]]==
*[[پیش از ظهور]] [[زردشت]] و پیش از [[پادشاهی]] مادها، [[دین]] بومیان غیر آریایی [[ایران]] "[[مغان]]" نام داشت. آنها ساکنان بومی [[ایران]] بوده‌اند که سرزمین آنها به دست [[ایرانیان]] افتاد. لفظ "[[مجوس]]" نیز در همین کلمه [[مغان]] ریشه دارد. همچنین احتمالاً [[ایمان]] به خدای [[خیر و شر]] و [[اعتقاد]] به [[رستاخیز]] از این [[دین]] آمده است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۳.</ref>.
* [[پیش از ظهور]] [[زردشت]] و پیش از [[پادشاهی]] مادها، [[دین]] بومیان غیر آریایی [[ایران]] "[[مغان]]" نام داشت. آنها ساکنان بومی [[ایران]] بوده‌اند که سرزمین آنها به دست [[ایرانیان]] افتاد. لفظ "[[مجوس]]" نیز در همین کلمه [[مغان]] ریشه دارد. همچنین احتمالاً [[ایمان]] به خدای [[خیر و شر]] و [[اعتقاد]] به [[رستاخیز]] از این [[دین]] آمده است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۳.</ref>.


==مهرپرستی==
==مهرپرستی==
خط ۲۹: خط ۲۹:
*این [[دین]]، به اسم مؤسس آن نام‌گذاری شده است؛ زیرا بنیان‌گذار آن شخصی به نام "[[زردشت]]" است. ازاین‌رو لازم است ابتدا به نکاتی در مورد [[زرتشت]] اشاره گردد:
*این [[دین]]، به اسم مؤسس آن نام‌گذاری شده است؛ زیرا بنیان‌گذار آن شخصی به نام "[[زردشت]]" است. ازاین‌رو لازم است ابتدا به نکاتی در مورد [[زرتشت]] اشاره گردد:
===شخصیت [[زرتشت]]===
===شخصیت [[زرتشت]]===
*[[زردشت]] در سال ۶۶۰ ق. م. به [[دنیا]] آمد و در ۶۳۰ ق. م. در ۳۰ سالگی [[مبعوث]] و در ۵۸۳ ق. م. در ۷۷ سالگی در بلخ کشته شد<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۶۳.</ref>. [[وفات]] او در روز خور (یازدهم) ماه دی بود<ref>راشد محصل، وزیدگی‌های زادسپرم، ص۷۲.</ref>. [[زردشت]] در طول [[زندگی]] خود، سه بار [[ازدواج]] کرد و از آنها [[صاحب]] فرزندانی شد<ref>آموزگار و تفضلی، اسطوره زندگی زرتشت، ص۲۶.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۵.</ref>.
* [[زردشت]] در سال ۶۶۰ ق. م. به [[دنیا]] آمد و در ۶۳۰ ق. م. در ۳۰ سالگی [[مبعوث]] و در ۵۸۳ ق. م. در ۷۷ سالگی در بلخ کشته شد<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۶۳.</ref>. [[وفات]] او در روز خور (یازدهم) ماه دی بود<ref>راشد محصل، وزیدگی‌های زادسپرم، ص۷۲.</ref>. [[زردشت]] در طول [[زندگی]] خود، سه بار [[ازدواج]] کرد و از آنها [[صاحب]] فرزندانی شد<ref>آموزگار و تفضلی، اسطوره زندگی زرتشت، ص۲۶.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۵.</ref>.
*نام [[زردشت]] در [[اوستا]] "[[زره]] توشتره" به معنای "دارنده شتر زرد"، یا "دارنده شتر نیرومند" است. پدرش "پورشسب"، یعنی دارنده اسب پیر و مادرش دغدویه یعنی دوشنده گاو نام داشت<ref>شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۳۶.</ref>.
*نام [[زردشت]] در [[اوستا]] "[[زره]] توشتره" به معنای "دارنده شتر زرد"، یا "دارنده شتر نیرومند" است. پدرش "پورشسب"، یعنی دارنده اسب پیر و مادرش دغدویه یعنی دوشنده گاو نام داشت<ref>شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۳۶.</ref>.
*درباره زادگاه او اختلاف‌نظر است<ref>استاد مطهری نیز معتقد است از جهات زمانی و مکانی وضعیت زرتشت دارای ابهام است. (مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ج۱، ص۲۰۵ به بعد)</ref>: گروهی او را از [[شرق]] [[ایران]]<ref>مشکور، خلاصه ادیان، ص۹۶.</ref>، گروهی نیز او را اهل [[ری]] دانسته و برخی او را مانند اکثر [[پیامبران الهی]] از اهالی [[فلسطین]] دانسته‌اند<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۱، ص۳۸۴.</ref>. [[شهرستانی]] او را از دیار [[آذربایجان]] دانسته<ref>شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۳۶.</ref>؛ برخی دین‌پژوهان معاصر نیز بر همین قول اخیر تأکید دارند و محل [[بعثت]] او را کوهی نزدیک دریاچه ارومیه می‌دانند و از این‌رو [[آب]] این دریاچه نزد [[زرتشتیان]] [[مقدس]] شمرده می‌‌شود<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۶۳.</ref>.
*درباره زادگاه او اختلاف‌نظر است<ref>استاد مطهری نیز معتقد است از جهات زمانی و مکانی وضعیت زرتشت دارای ابهام است. (مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ج۱، ص۲۰۵ به بعد)</ref>: گروهی او را از [[شرق]] [[ایران]]<ref>مشکور، خلاصه ادیان، ص۹۶.</ref>، گروهی نیز او را اهل [[ری]] دانسته و برخی او را مانند اکثر [[پیامبران الهی]] از اهالی [[فلسطین]] دانسته‌اند<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۱، ص۳۸۴.</ref>. [[شهرستانی]] او را از دیار [[آذربایجان]] دانسته<ref>شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۳۶.</ref>؛ برخی دین‌پژوهان معاصر نیز بر همین قول اخیر تأکید دارند و محل [[بعثت]] او را کوهی نزدیک دریاچه ارومیه می‌دانند و از این‌رو [[آب]] این دریاچه نزد [[زرتشتیان]] [[مقدس]] شمرده می‌‌شود<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۶۳.</ref>.
*این احتمال نیز وجود دارد که با توجه به برخی اشتراکات [[زردشت]] و آئین [[هندو]]، این [[دین]] دنباله آئین ودایی باشد؛ (به خصوص با توجه به اشتراک زبان‌شناختی گات ها، سروده‌های آسمانی [[زرتشت]] و مقدس‌ترین قسمت [[اوستا]]، به [[ریگ ودا]]، [[کتاب مقدس]] [[هندوان]] به زبان سانسکریت) و دیگر اینکه برخی [[پادشاهان]]، مانند جمشید و فریدون میان دو [[قوم]] مشترکند<ref>مشکور، خلاصه ادیان، ص۹۶.</ref>.
*این احتمال نیز وجود دارد که با توجه به برخی اشتراکات [[زردشت]] و آئین [[هندو]]، این [[دین]] دنباله آئین ودایی باشد؛ (به خصوص با توجه به اشتراک زبان‌شناختی گات ها، سروده‌های آسمانی [[زرتشت]] و مقدس‌ترین قسمت [[اوستا]]، به [[ریگ ودا]]، [[کتاب مقدس]] [[هندوان]] به زبان سانسکریت) و دیگر اینکه برخی [[پادشاهان]]، مانند جمشید و فریدون میان دو [[قوم]] مشترکند<ref>مشکور، خلاصه ادیان، ص۹۶.</ref>.
*[[زرتشت]] در زمان [[سلطنت]] گشتاسب [[ظهور]]<ref>ابن‌ندیم، الفهرست، ص۲۱؛ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۳۶.</ref> و آئین خود را بر او عرضه کرد. با پذیرش [[کیش]] او از طرف گشتاسب، [[دین]] او در [[ایران]] گسترش یافت و به [[دستور]] او، سخنان [[زرتشت]] در [[دوازده]] هزار پوست گاو نوشته شد<ref>طبری، تاریخ‌نامه طبری، ج۱، ص۶۵۷.</ref>.
* [[زرتشت]] در زمان [[سلطنت]] گشتاسب [[ظهور]]<ref>ابن‌ندیم، الفهرست، ص۲۱؛ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۳۶.</ref> و آئین خود را بر او عرضه کرد. با پذیرش [[کیش]] او از طرف گشتاسب، [[دین]] او در [[ایران]] گسترش یافت و به [[دستور]] او، سخنان [[زرتشت]] در [[دوازده]] هزار پوست گاو نوشته شد<ref>طبری، تاریخ‌نامه طبری، ج۱، ص۶۵۷.</ref>.
*[[زردشت]]، نخستین‌بار در ۶۳۰ ق. م. [[پیام]] خویش را به گوش [[ایرانیان]] رساند و [[تعالیم]] و آموزهای خویش را در این منطقه رواج داد. [[دین]] [[زردشتی]] به طور رسمی تا ۶۵۱ م. [[دین]] رسمی [[مردم ایران]] بود<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۶.</ref>.
* [[زردشت]]، نخستین‌بار در ۶۳۰ ق. م. [[پیام]] خویش را به گوش [[ایرانیان]] رساند و [[تعالیم]] و آموزهای خویش را در این منطقه رواج داد. [[دین]] [[زردشتی]] به طور رسمی تا ۶۵۱ م. [[دین]] رسمی [[مردم ایران]] بود<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۶.</ref>.
===حمله اسکندر===
===حمله اسکندر===
*اسکندر مقدونی توانست در سال ۳۳۰ ق. م. امپراتوری بزرگ هخامنشیان را براندازد و خود را به عنوان [[والی]] [[ایران]] معرفی کند. واقعه مهمی که می‌‌توان از آن نام برد، [[آتش]] زدن نسخه‌های موجود اوستایی و همچنین [[کشتار]] بسیار زیادی از دستوران، داوران، هیربدان و موبدانِ [[زردشتی]] و خاموش کردن بسیاری از آتش‌های [[مقدس]] [[زردشتی]] است که آن را به دست اسکندر و [[یاوران]] او نسبت می‌‌دهند. به همین [[دلیل]]، در [[فرهنگ]] [[زردشتی]] از اسکندر با [[لقب]] "گُجسته" ([[ملعون]]) یاد می‌‌کنند. این صفتی است که هم برای اسکندر و هم برای [[شیطان]] به کار برده‌اند<ref>بویس، زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ص۱۰۷.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۷.</ref>.
*اسکندر مقدونی توانست در سال ۳۳۰ ق. م. امپراتوری بزرگ هخامنشیان را براندازد و خود را به عنوان [[والی]] [[ایران]] معرفی کند. واقعه مهمی که می‌‌توان از آن نام برد، [[آتش]] زدن نسخه‌های موجود اوستایی و همچنین [[کشتار]] بسیار زیادی از دستوران، داوران، هیربدان و موبدانِ [[زردشتی]] و خاموش کردن بسیاری از آتش‌های [[مقدس]] [[زردشتی]] است که آن را به دست اسکندر و [[یاوران]] او نسبت می‌‌دهند. به همین [[دلیل]]، در [[فرهنگ]] [[زردشتی]] از اسکندر با [[لقب]] "گُجسته" ([[ملعون]]) یاد می‌‌کنند. این صفتی است که هم برای اسکندر و هم برای [[شیطان]] به کار برده‌اند<ref>بویس، زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ص۱۰۷.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۹۷.</ref>.
خط ۴۴: خط ۴۴:


==[[کتاب مقدس]]==
==[[کتاب مقدس]]==
*[[کتاب آسمانی]] زردشتیان [[اوستا]] نام دارد که به معنای اساس و متن است. این کتاب به خط و زبان اوستایی نوشته شده است که به [[ایران]] باستان تعلق دارد و با زبان‌های پهلوی و سانسکریت هم‌ریشه است<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۵۴.</ref>. پژوهشگران اتفاق‌نظر دارند که اوستای اصلی، چهار برابر اوستای کنونی بوده است<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۶۴.</ref>. [[اوستا]] در دوران بعد، توسط اردشیر ساسانی جمع‌آوری شد<ref>سن، ایران در زمان ساسانیان، ص۱۶۲.</ref>.
* [[کتاب آسمانی]] زردشتیان [[اوستا]] نام دارد که به معنای اساس و متن است. این کتاب به خط و زبان اوستایی نوشته شده است که به [[ایران]] باستان تعلق دارد و با زبان‌های پهلوی و سانسکریت هم‌ریشه است<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۵۴.</ref>. پژوهشگران اتفاق‌نظر دارند که اوستای اصلی، چهار برابر اوستای کنونی بوده است<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۶۴.</ref>. [[اوستا]] در دوران بعد، توسط اردشیر ساسانی جمع‌آوری شد<ref>سن، ایران در زمان ساسانیان، ص۱۶۲.</ref>.
*[[اوستا]] که در دوره اسکندر از بین رفته بود، به احتمال بسیار زیاد در دوره اشکانی دوباره جمع‌آوری گردید و به صورت یک نسخه مدون و واحد درآمد<ref>کلنز و بویس، اوستا و مردمان اوستایی، ص۱۹۸.</ref>.
* [[اوستا]] که در دوره اسکندر از بین رفته بود، به احتمال بسیار زیاد در دوره اشکانی دوباره جمع‌آوری گردید و به صورت یک نسخه مدون و واحد درآمد<ref>کلنز و بویس، اوستا و مردمان اوستایی، ص۱۹۸.</ref>.
*[[اوستا]] دارای پنج بخش است:
* [[اوستا]] دارای پنج بخش است:
#'''یستا:''' (به معنای جشن و [[پرستش]]) معروف‌ترین قسمت اوستاست و برعکس دیگر قسمت‌های [[اوستا]] که به [[پیشوایان دین]] [[زرتشت]] نسبت داده می‌‌شود، قسمتی از یشنا، یعنی [[گات‌ها]] (به معنای سرود) می‌‌باشد که به خود [[زرتشت]] منسوب است و شامل [[ادعیه]] و [[معارف دینی]] است.
#'''یستا:''' (به معنای جشن و [[پرستش]]) معروف‌ترین قسمت اوستاست و برعکس دیگر قسمت‌های [[اوستا]] که به [[پیشوایان دین]] [[زرتشت]] نسبت داده می‌‌شود، قسمتی از یشنا، یعنی [[گات‌ها]] (به معنای سرود) می‌‌باشد که به خود [[زرتشت]] منسوب است و شامل [[ادعیه]] و [[معارف دینی]] است.
#'''ویسپِرَد:''' (به معنای همه سروران) مشتمل بر [[نیایش]] است.
#'''ویسپِرَد:''' (به معنای همه سروران) مشتمل بر [[نیایش]] است.
خط ۶۷: خط ۶۷:


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل‌ وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
* [[پیروان ادیان آسمانی]]
* [[پیروان ادیان آسمانی]]
* [[اهل کتاب]]
* [[اهل کتاب]]
خط ۹۳: خط ۹۳:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:زرتشت]]
[[رده:زرتشت]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش