سوره بینه در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

سوره بینه در علوم قرآنی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۰

۳۹ بایت حذف‌شده ، ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = سوره بینه
@@ خط ۱۲: / خط ۱۱: @@
 [[سوره]] بیّنه نود و هشتمین سوره در ترتیب [[مصحف]] و صدمین سوره در ترتیب نزول است که پس از [[سوره طلاق]] و پیش از [[حشر]] نازل شده است <ref>مجمع‌‌البیان، ج ۱۰، ص۶۱۳؛ البرهان فی علوم القرآن، ج ۱، ص۲۸۱؛ التمهید، ج ۱، ص۱۳۷.</ref> و چون [[سوره حشر]] در [[ربیع الاول]] [[سال چهارم هجری]] در جریان [[غزوه بنی نضیر]] نازل شده است <ref>المغازی، ج ۱، ص۳۶۳، ۳۸۰؛ السیرة النبویه، ج ۳، ص۱۹۰ ـ ۱۹۲.</ref> بنابراین می‌‌بایست سوره بیّنه در اواخر سال سوم یا اوائل سال چهارم نازل شده باشد.<ref>التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۸.</ref>
-این سوره دارای <ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۱، ص۵۳۳.</ref> هشت [[آیه]] و ۹۴ کلمه است.<ref>المعجم‌‌الاحصائی، ج ۱، ص۳۰۵.</ref> [[قاریان]] [[بصره]] برخلاف دیگر قاریان بر {{متن قرآن|مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ}}<ref>« با درستی آیین» سوره بینه، آیه ۵.</ref> [[وقف]] و آن را آیه‌‌ای مستقل و در نتیجه شمار [[آیات]] سوره را ۹ آیه دانسته‌‌اند.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۱؛ جمال القرّاء، ج ۱، ص۴۷۶.</ref>
+این سوره دارای <ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۱، ص۵۳۳.</ref> هشت [[آیه]] و ۹۴ کلمه است.<ref>المعجم‌‌الاحصائی، ج ۱، ص۳۰۵.</ref> [[قاریان]] [[بصره]] برخلاف دیگر قاریان بر {{متن قرآن|مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ}}<ref>«با درستی آیین» سوره بینه، آیه ۵.</ref> [[وقف]] و آن را آیه‌‌ای مستقل و در نتیجه شمار [[آیات]] سوره را ۹ آیه دانسته‌‌اند.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۱؛ جمال القرّاء، ج ۱، ص۴۷۶.</ref>
-نام مشهور آن «بیّنه» (به معنای دلیل آشکار) است که از واژه {{متن قرآن|الْبَيِّنَةُ}} در آیات {{متن قرآن|لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ}}<ref>«کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند تا آنکه آن برهان به آنان رسد» سوره بینه، آیه ۱.</ref>،  {{متن قرآن|وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَةُ}}<ref>«و اهل کتاب پراکنده نشدند مگر از آن پس که برای آنان آن برهان فرا رسید» سوره بینه، آیه ۴.</ref> گرفته شده است.<ref>جامع‌‌البیان، مج ۱۵، ج ۳۰، ص۳۳۲؛ مجمع‌‌البیان، ج ۱۰، ص۷۹۱؛ نمونه، ج ۲۷، ص۱۹۶.</ref> در منابع کهن <ref>مجازالقرآن، ج ۲، ص۳۰۶؛ معانی القرآن، فراء، ج ۳، ص‌‌۲۸۱؛ صحیح البخاری، ج ۶، ص۱۰۸.</ref> و [[روایات]] از آن به [[سوره]] {{متن قرآن|لَمْ يَكُنِ}} و {{متن قرآن|لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا }}<ref>«کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند » سوره بینه، آیه ۱.</ref> یاد شده.<ref> الدرالمنثور، ج ۸، ص۵۸۵؛ البرهان، ج ۵، ص۷۱۷؛ التحریروالتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۷.</ref> و ابیّ‌‌ بن کعب در مصحفش آن را سوره {{متن قرآن|أَهْلِ الْكِتَابِ}} نامیده بود.<ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۲۲؛ التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۷.</ref> {{متن قرآن|قَيِّمَةٌ}}،<ref>معانی‌‌القرآن، زجاج، ج ۵، ص۳۴۹؛ البیان فی عد آی القرآن، ص‌‌۲۸۲.</ref> {{متن قرآن|الْبَرِيَّةِ}}،<ref>املاء ما من به الرحمن، ص۲۹۱.</ref> {{متن قرآن|مُنفَكِّينَ}} و «انفکاک» نیز نام‌های دیگر این سوره است.<ref> الاتقان، ج ۱، ص۱۲۲؛ التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۶؛ روح المعانی، مج ۱۶، ج ۳۰، ص۳۵۸.</ref> در [[اتقان]] و [[روح المعانی (کتاب)|روح المعانی]] «[[قیامت]]» نیز از نام‌های این سوره شمرده شده است <ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۲۲؛ روح‌‌المعانی، مج ۱۶، ج ۳۰، ص۳۵۸.</ref> که به دلیل شباهت رسم‌‌الخط آن با {{متن قرآن|قَيِّمَةٌ}} با صرف نظر از حرکات (قِیمَه ـ قَیِّمه) به نظر می‌‌رسد تصحیف «قیّمه» باشد. [[شاهد]] این نظر آنکه در این دو منبع از نام «قیّمه» با وجود شهرتش <ref>التحریر و التنویر، ج ۳۰، ص۴۶۷.</ref> یاد نشده است. همه این نام‌ها برگرفته از واژه‌‌هایی است که در این سوره به کار رفته است.<ref>[[علی اسعدی|اسعدی، علی]]، [[سوره بلد - اسعدی (مقاله)| مقاله «سوره بلد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>
+نام مشهور آن «بیّنه» (به معنای دلیل آشکار) است که از واژه {{متن قرآن|الْبَيِّنَةُ}} در آیات {{متن قرآن|لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ}}<ref>«کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند تا آنکه آن برهان به آنان رسد» سوره بینه، آیه ۱.</ref>،  {{متن قرآن|وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَةُ}}<ref>«و اهل کتاب پراکنده نشدند مگر از آن پس که برای آنان آن برهان فرا رسید» سوره بینه، آیه ۴.</ref> گرفته شده است.<ref>جامع‌‌البیان، مج ۱۵، ج ۳۰، ص۳۳۲؛ مجمع‌‌البیان، ج ۱۰، ص۷۹۱؛ نمونه، ج ۲۷، ص۱۹۶.</ref> در منابع کهن <ref>مجازالقرآن، ج ۲، ص۳۰۶؛ معانی القرآن، فراء، ج ۳، ص‌‌۲۸۱؛ صحیح البخاری، ج ۶، ص۱۰۸.</ref> و [[روایات]] از آن به [[سوره]] {{متن قرآن|لَمْ يَكُنِ}} و {{متن قرآن|لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا }}<ref>«کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند» سوره بینه، آیه ۱.</ref> یاد شده.<ref> الدرالمنثور، ج ۸، ص۵۸۵؛ البرهان، ج ۵، ص۷۱۷؛ التحریروالتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۷.</ref> و ابیّ‌‌ بن کعب در مصحفش آن را سوره {{متن قرآن|أَهْلِ الْكِتَابِ}} نامیده بود.<ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۲۲؛ التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۷.</ref> {{متن قرآن|قَيِّمَةٌ}}،<ref>معانی‌‌القرآن، زجاج، ج ۵، ص۳۴۹؛ البیان فی عد آی القرآن، ص‌‌۲۸۲.</ref> {{متن قرآن|الْبَرِيَّةِ}}،<ref>املاء ما من به الرحمن، ص۲۹۱.</ref> {{متن قرآن|مُنفَكِّينَ}} و «انفکاک» نیز نام‌های دیگر این سوره است.<ref> الاتقان، ج ۱، ص۱۲۲؛ التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۶؛ روح المعانی، مج ۱۶، ج ۳۰، ص۳۵۸.</ref> در [[اتقان]] و [[روح المعانی (کتاب)|روح المعانی]] «[[قیامت]]» نیز از نام‌های این سوره شمرده شده است <ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۲۲؛ روح‌‌المعانی، مج ۱۶، ج ۳۰، ص۳۵۸.</ref> که به دلیل شباهت رسم‌‌الخط آن با {{متن قرآن|قَيِّمَةٌ}} با صرف نظر از حرکات (قِیمَه ـ قَیِّمه) به نظر می‌‌رسد تصحیف «قیّمه» باشد. [[شاهد]] این نظر آنکه در این دو منبع از نام «قیّمه» با وجود شهرتش <ref>التحریر و التنویر، ج ۳۰، ص۴۶۷.</ref> یاد نشده است. همه این نام‌ها برگرفته از واژه‌‌هایی است که در این سوره به کار رفته است.<ref>[[علی اسعدی|اسعدی، علی]]، [[سوره بلد - اسعدی (مقاله)| مقاله «سوره بلد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>
 ==محتوای سوره==
 سوره [[بیّنه]] چهاردهمین سوره‌‌ای است که در [[مدینه]] در اواخر سال سوم یا اوائل [[سال چهارم هجری]] قبل از [[غزوه]] [[بنی‌‌نضیر]] در حالی نازل شد که [[دشمنی]] و کینه‌‌توزی [[یهود]] بر ضدّ [[اسلام]] به اوج خود رسیده بود.<ref>التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۴۶۸؛ الاتقان، ج ۱، ص۲۰.</ref> این سوره که [[رسالت پیامبر]]{{صل}} را جهانی و برای همه [[مردم]] معرفی می‌‌کند <ref>المیزان، ج ۲۰، ص۳۳۶.</ref> در بخش اول می‌‌گوید: [[اهل کتاب]] و [[مشرکان]] قبل از اسلام ادّعا می‌‌کردند که ما از [[آیین]] خود دست برنمی‌‌داریم تا دلیل روشن و [[پیامبری]] از جانب [[خدا]] برای ما بیاید که صحیفه‌‌های [[پاک]] دربردارنده موضوعات و مطالب محکم و پابرجا را بر ما [[تلاوت]] کند؛ ولی [[پس از ظهور]] [[اسلام]] و آمدن [[بیّنه]] و [[پیامبر الهی]] در آن [[اختلاف]] کردند و از سخن خود سرباز زدند و جز گروهی اندک به [[رویارویی]] و [[ستیز]] با آن برخاستند، در حالی که در [[آیین جدید]] فقط به [[عبادت]] خالصانه [[پروردگار]]، دوری از [[شرک]]، برپا داشتن [[نماز]] و دادن [[زکات]] که اصول ثابت همه [[ادیان الهی]] است [[فرمان]] داده شده‌‌ بود.<ref>الکشاف، ج ۴، ص۷۸۲؛ جوامع الجامع، ج ۴، ص۵۲۱؛ نمونه، ج ۲۷، ص۱۹۹ ـ ۲۰۳.</ref> در بخش دوم جزای دو گروه [[مؤمنان]] و [[کافران]] را بیان می‌‌کند و می‌‌گوید: کافران از [[اهل کتاب]] و [[مشرکان]] همواره در [[آتش دوزخ]] می‌‌مانند و آنان بدترین مخلوقات‌‌اند؛ ولی آنان که [[ایمان]] آورده و کارهای [[شایسته]] انجام داده‌‌اند [[بهترین]] مخلوقات‌‌اند و [[پاداش]] آنها [[بهشت]] جاویدان است.
-هم [[خدا]] از آنان [[خشنود]] است و هم آنها از خدا خشنودند. در [[روایات]] متعددی که [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}، [[ابن عباس]]، [[جابر بن عبدالله]]، [[ابوسعید]] و [[ابوبرزه]] <ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص۴۵۹ ـ ۴۷۳؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۵؛ الدرالمنثور، ج ۸، ص۵۸۹.</ref> از [[پیامبر]]{{صل}} نقل کرده‌‌اند {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>« بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> به [[علی]] و شیعیانش [[تفسیر]] شده است. جابر می‌‌گوید: در حضور [[رسول خدا]]{{صل}} بودیم که علی{{ع}} به سوی ما آمد و آن [[حضرت]] با دیدنش فرمودند: [[سوگند]] به کسی که جانم در دست اوست این مرد و شیعیانش در [[قیامت]] از رستگاران‌‌اند و [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> نازل شد، از این‌‌رو [[اصحاب پیامبر]]{{صل}} با آمدن علی{{ع}} می‌‌گفتند: {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>« بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> آمد.<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص۴۶۸؛ تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص۳۷۱؛ کفایة الطالب، ص۲۴۵.</ref> در [[روایت]] دیگری رسول خدا{{صل}} به علی{{ع}} فرمودند: ای علی! تو و شیعیانت خیرالبریّه‌‌اید <ref>جامع البیان، مج ۱۵، ج ۳۰، ص۳۳۵.</ref> و وعده‌‌گاه من و تو کنار [[حوض کوثر]] است.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۵؛ روح‌‌المعانی، مج ۱۶، ج ۳۰، ص۳۷۰؛ مناقب، ص۳۴۷.</ref> در روایتی از [[ابن عباس]] {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>« بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> به [[علی]]{{ع}} و اهل‌‌بیتش [[تفسیر]] شده است.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۵.</ref> روایاتی به این مضمون نیز از [[امامان]] اهل‌‌بیت{{ع}} گزارش شده است<ref> البرهان، ج ۵، ص۲۲۳ ـ ۲۲۴.</ref>.<ref>[[علی اسعدی|اسعدی، علی]]، [[سوره بلد - اسعدی (مقاله)| مقاله «سوره بلد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>
+هم [[خدا]] از آنان [[خشنود]] است و هم آنها از خدا خشنودند. در [[روایات]] متعددی که [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}، [[ابن عباس]]، [[جابر بن عبدالله]]، [[ابوسعید]] و [[ابوبرزه]] <ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص۴۵۹ ـ ۴۷۳؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۵؛ الدرالمنثور، ج ۸، ص۵۸۹.</ref> از [[پیامبر]]{{صل}} نقل کرده‌‌اند {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> به [[علی]] و شیعیانش [[تفسیر]] شده است. جابر می‌‌گوید: در حضور [[رسول خدا]]{{صل}} بودیم که علی{{ع}} به سوی ما آمد و آن [[حضرت]] با دیدنش فرمودند: [[سوگند]] به کسی که جانم در دست اوست این مرد و شیعیانش در [[قیامت]] از رستگاران‌‌اند و [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> نازل شد، از این‌‌رو [[اصحاب پیامبر]]{{صل}} با آمدن علی{{ع}} می‌‌گفتند: {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> آمد.<ref>شواهد التنزیل، ج ۲، ص۴۶۸؛ تاریخ دمشق، ج ۴۲، ص۳۷۱؛ کفایة الطالب، ص۲۴۵.</ref> در [[روایت]] دیگری رسول خدا{{صل}} به علی{{ع}} فرمودند: ای علی! تو و شیعیانت خیرالبریّه‌‌اید <ref>جامع البیان، مج ۱۵، ج ۳۰، ص۳۳۵.</ref> و وعده‌‌گاه من و تو کنار [[حوض کوثر]] است.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۵؛ روح‌‌المعانی، مج ۱۶، ج ۳۰، ص۳۷۰؛ مناقب، ص۳۴۷.</ref> در روایتی از [[ابن عباس]] {{متن قرآن|خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>«بهترین آفریدگانند» سوره بینه، آیه ۷.</ref> به [[علی]]{{ع}} و اهل‌‌بیتش [[تفسیر]] شده است.<ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص۷۹۵.</ref> روایاتی به این مضمون نیز از [[امامان]] اهل‌‌بیت{{ع}} گزارش شده است<ref> البرهان، ج ۵، ص۲۲۳ ـ ۲۲۴.</ref>.<ref>[[علی اسعدی|اسعدی، علی]]، [[سوره بلد - اسعدی (مقاله)| مقاله «سوره بلد»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>
 ==[[فضیلت]] [[سوره]]==
@@ خط ۴۷: / خط ۴۶: @@
 == منابع ==
 {{منابع}}
-#[[پرونده:1100409.jpg|22px]] [[علی اسعدی|اسعدی، علی]]، [[سوره بلد - اسعدی (مقاله)| مقاله «سوره بلد»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵''']]
+# [[پرونده:1100409.jpg|22px]] [[علی اسعدی|اسعدی، علی]]، [[سوره بلد - اسعدی (مقاله)| مقاله «سوره بلد»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵''']]
 # [[پرونده: 10524027.jpg|22px]] [[سید سلمان صفوی|صفوی، سید سلمان]]، [[سوره بلد (مقاله)|مقاله «سوره بلد»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۵۵: / خط ۵۴: @@
 [[رده:سوره بینه]]
-[[رده:مدخل]]