وجوه اعجاز قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
(←منابع) |
|||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
*ب. بین بشری بودن قرآن و راه یافتن اختلاف در آن، ملازمه وجود دارد. | *ب. بین بشری بودن قرآن و راه یافتن اختلاف در آن، ملازمه وجود دارد. | ||
*ج. با تدبر در قرآن می‌توان هماهنگی آیاتش را کشف کرد<ref>[[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص:۱۵۰.</ref>. | *ج. با تدبر در قرآن می‌توان هماهنگی آیاتش را کشف کرد<ref>[[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص:۱۵۰.</ref>. | ||
==وجوه اعجاز قرآن== | |||
*اعجاز به دریچه‌های مختلف صوری و معنوی آن برمی‌گردد، حال اعجاز قرآن را چه به معنای فراتر بودن از توان بشری تفسیر نماییم و چه آن را ناکامی در آوردن امر مقدور بینگاریم. درهرصورت اصل [[معجزه]] بودنش ثابت است: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ}}﴾}}<ref> یا می‌گویند (پیامبر) آن را بربافته است، بگو: اگر راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و هر کس جز خداوند را می‌توانید فرا خوانید؛ سوره یونس، آیه:۳۸.</ref>. قرآن از جهت بلاغت و علمی و آورنده و خبرهای غیبی و اتقان در تشریع و تضین و عظمت و منطقی بودن معارف، [[معجزه]] است . | |||
===وجه اول: اخبار غیبی=== | |||
*قرآن کریم، از حقایق غیبی فراوانی خبر داده است: | |||
#خداوند. [[فرشتگان]] و اجنه، بهشت و دوزخ .... | |||
#وقایعی که در گذشته رخ داده، اما اثری از آن در تاریخ باقی مانده. | |||
#حوادثی که در آینده اتفاق می‌افتد و هیچ ابزاری برای پیش‌بینی قطعی آن در اختیار مردم نیست. | |||
*چند نمونه: | |||
#خبر پیروزی روم بر فارس:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| غُلِبَتِ الرُّومُ فِي أَدْنَى الأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ}}﴾}}<ref> رومیان شکست خوردند در نزدیک‌ترین سرزمین و آنان پس از شکستشان به زودی پیروز می‌گردند در چند سال؛ کار گذشته و آینده با خداوند است و در آن روز مؤمنان شاد می‌شوند؛ سوره روم، آیه:۲-۴.</ref> تعبیر {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|بِضْعِ سِنِينَ}}﴾}} خبر می‌دهد که رومیان در مدتی کمتر از ده سال بر دولت فارس پیروز خواهند شد، در حالی که شواهد موجود محاسبات عادی برخلاف این پیشگویی گواهی می‌داد. | |||
#خبر پیروزی مسلمانان در جنگ بدر:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ نَحْنُ جَمِيعٌ مُّنتَصِرٌ سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَيُوَلُّونَ الدُّبُرَ }}﴾}}<ref> بلکه می‌گویند: ما گروهی پیروزیم!زودا که آن گروه در هم شکنند و واپس بگریزند؛ سوره قمر، آیه: ۴۴ - ۴۵.</ref>. | |||
#خبر بازگشت پیروزمندانه [[پیامبر]] به مکه:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ مَن جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُّبِينٍ }}﴾}}<ref> بی‌گمان آن کس که قرآن را بر تو واجب کرده است تو را به بازگشتگاهی باز می‌گرداند؛ بگو: پروردگار من بهتر می‌داند چه کسی رهنمود آورده است و چه کسی در گمراهی آشکاری است؛ سوره قصص، آیه:۸۵.</ref><ref>ر.ک.[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۰۴-۱۰۶؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص ۱۹۳.</ref>. | |||
===وجه دوم: عدم اختلاف در قرآن=== | |||
*موجودات عالم طبیعت همواره در معرض تغییرند و به تدریج از نقص به سوی کمال حرکت می‌کنند. مطالعه آثار اندیشمندان نیز نشان می‌دهد که افکار آنان همواره در طول زمان دچار اصلاح و تغییر شده است. | |||
*از سوی دیگر، آیات قرآن در طول ۲۳ سال، گاه در مکه و گاه در مدینه، گاه در سختی و دشواری و گاه در امنیت و آرامش، زمانی در حضر و زمانی در سفر... نازل شده، اما هیچ ناسازگاری و اختلافی در این کتاب بزرگ وجود ندارد. | |||
همچنین، در سراسر قرآن، نمی‌توان دو آیه یافت که محتوای آنها با یکدیگر متناقض و ناسازگار باشد<ref>ر.ک.[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۰۶-۱۰۷.</ref>. | |||
===وجه سوم: آورنده قرآن=== | |||
*[[پیامبر اکرم]] در تمام عمر خویش در برابر هیچ آموزگاری زانو نزد و هیچ‌گاه خطی ننوشت. او چهل سال در میان قومی غیر متمدن زیست و هرگز از علم و دانشی دم نزد؛ در طی این دوران، تنها دو بار به خارج از حجاز و آن‌هم به همراهی کاروان تجاری سفر کرد. | |||
*چنین شخصیتی ناگهان مطلبی آورد که بزرگان و ادبا و شعرای نام‌آور عرب در مقابلش زانو زدند، کتابی با این عظمت و معارف ژرف و گسترده<ref>ر.ک.[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۰۷-۱۰۸؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص ۱۹۲ - ۱۹۳.</ref>. | |||
===وجه چهارم: مسائل علمی قرآن=== | |||
*قرآن مسائلی را مطرح ساخت که در عصر نزول، هیچ‌یک از تمدن‌های بشری، از آن آگاهی نداشتند و بلکه گاه با اصول مخالف با آن معتقد بودند: | |||
#اصل جاذبه عمومی که در قرن هفدهم به وسیله نیوتن کشف شد:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لأَجَلٍ مُّسَمًّى يُدَبِّرُ الأَمْرَ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لَعَلَّكُم بِلِقَاء رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ}}﴾}}<ref> خداوند همان است که آسمانها را بی‌ستون‌هایی که آنها را ببینید برافراخت سپس بر اورنگ (فرمانفرمایی جهان) استیلا یافت و خورشید و ماه را رام کرد؛ هر یک تا زمانی معیّن روان است؛ امر (آفرینش) را کارسازی می‌کند، آیات را آشکار می‌دارد باشد که شما به لقای پروردگارتان، یقین کنید؛ سوره رعد، آیه:۲.</ref> معنای آیه این خواهد بود که در آسمانها ستون‌هایی وجود دارد که نامرئی هستند و نگاه‌دارنده آسمآنهاست. قرآن این حقیقت را با تعبیر کنایی بیان کرده است تا در عصر نزول، به دلیل ناآگاهی مردم و عدم پیشرفت علم، به خطا و اشتباه متهم نشود. [[امام رضا]] در تفسیر آیه فوق فرمود: {{عربی|اندازه=150%|" ثم عمد و لكن لا ترى"}} | |||
#کروی بودن زمین:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُواْ يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُواْ وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُواْ يَعْرِشُونَ}}﴾}}<ref> و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم که در آن برکت نهاده بودیم و سخن نیکوی پروردگارت درباره بنی اسرائیل به خاطر شکیبی که ورزیدند راست آمد و آنچه را فرعون و قومش می‌ساختند و آنچه را بر می‌افراختند زیر و زبر کردیم؛ سوره اعراف، آیه:۱۳۷.</ref> اگر زمین مسطح باشد، تنها یک مشرق و یک مغرب خواهد داشت و تنها در صورت کروی بودن، هر نقطه از زمین، نسبت به نقاط غربی، مشرق است و نسبت به مناطق شرقی آن، مغرب خواهد بود <ref>ر.ک.[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۰۸-۱۰۹.</ref>. | |||
#حرکت ستارگان و سیارگان در مدارهای خود{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|لا الشَّمْسُ يَنبَغِي لَهَا أَن تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلا اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ}}﴾}}<ref> نه در خور خورشید است که به ماه رسد و نه شب بر روز پیشی می‌گیرد و هر یک در سپهری شناورند؛ سوره یس، آیه:۴۰.</ref>. همچنین قرآن، اشاراتی به متحرک بودن زمین دارد. از جمله در سوره {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَكَ لَكُمْ فِيهَا سُبُلا وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّن نَّبَاتٍ شَتَّى}}﴾}}<ref> همان که زمین را برای شما گاهواره‌ای گردانید و در آن برایتان راه‌هایی گشود و از آسمان آبی فرو فرستاد که با آن از گیاهان رنگ‌رنگ گونه‌ها برآوردیم؛ سوره طه، آیه:۵۳.</ref><ref>ر.ک.[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۰۹-۱۱۰.</ref>، زمین به گهواره تشبیه شده است<ref>ر.ک.[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام اسلامی]]، ج۲، ص ۱۰۸-۱۰۹.</ref>. | |||
#تأثیر بادها و لقاح گیاهان{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَأَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَمَا أَنتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ}}﴾}}<ref> و بادها را بارورکننده فرستادیم آنگاه از آسمان آبی فرو فشاندیم و شما را از آن سیراب کردیم و شما گنجور آن نیستید؛ سوره حجر، آیه:۲۲.</ref> | |||
#زوجیت نباتات و دیگر موجودات{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}﴾}}<ref> و اوست که زمین را گسترد و در آن کوه‌ها و رودهایی نهاد و از هر میوه در آن جفتی دوگانه برآورد؛ شب را با روز فرا می‌پوشد، بی‌گمان در آن (کار) نشانه‌هایی برای گروهی است که می‌اندیشند؛ سوره رعد، آیه:۳.</ref><ref>ر.ک.[[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ص ۱۹۲.</ref> | |||
===وجه پنجم: اعجاز ادبی=== | |||
*قرآن کریم، چه از جهت زیبایی و سلامت الفاظ آن و چه از جهت بلندی و عمق معانی، بالاتر از سخنان بزرگ‌ترین ادیبان قرار دارد. | |||
*یکی از بهترین شواهد اعجاز بیانی قرآن، اعتراف نوابغ و بزرگان شرک و کفر، به مقام بلند قرآن است و اینکه گروهی با [[سحر]] خواندن قرآن، دیگران را از شنیدن آن بر حذر می‌داشتند. | |||
*[[ولید بن مغیره]]، از بزرگان مشرکان، پس از شنیدن آیاتی از سوره غافر، گفت: {{عربی|اندازه=150%|" و اللّه، لقد سمعت من محمّد آنفا كلاما ما هو من كلام الإنس و لا من كلام الجنّ، إنّ له حلاوة، و إنّ عليه لطلاوة، و إنّ أعلاه لمثمر، و إنّ أسفله لمغدق، و إنّه يعلو و لا يعلى عليه"}} این کلام، نه از پیروان [[پیامبر]] است و نه ادعای شخص ناآشنا با فنون فصاحت و بلاغت! همچنین اعترافات [[عتبة بن ربیعة]] و [[طفیل بن عمر دوسی]]. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||