ظلم به طبیعت: تفاوت میان نسخه‌ها

{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: لَا تَسُبُّوا الرِّيَاحَ فَإِنَّهَا مَأْمُورَةٌ وَ لَا تَسُبُّوا الْجِبَالَ وَ لَا السَّاعَاتِ وَ لَا الْأَيَّامَ وَ لَا اللَّيَالِيَ فَتَأْثَمُوا وَ تَرْجِعَ عَلَيْكُمْ}}<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ج۵۶، ص۲.</ref>. [[پیامبر خدا]]{{صل}} فرمودند: به بادها [[ناسزا]] نگویید که آنها [از جانب [[خداوند]]] مأمورند و کوه‌ها و ساعت‌ها و لحظات و روزها و شب‌ها را ناسزا نگویید که [[گنهکار]] می‌شوید و به خودتان برمی‌گردد<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>.

[[انسان]] نیز برای ادامه [[حیات]] خود و [[حفظ]] نعمت‌های الهی نسبت به [[محیط زیست]] و حفظ طبیعت اطرافش وظایفی دارد که نباید در برابر آن بی‌اعتنا بود؛ چنان‌که طبیعت نیز به بشر، بی‌اعتنا نیست {{متن حدیث|هَذَا أُحُدٌ جَبَلٌ يُحِبُّنَا}}<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي حُمَيْدٍ السَّاعِدِيِّ قَالَ: أَقْبَلْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} مِنْ غَزْوَةِ تَبُوكَ حَتَّى إِذَا أَشْرَفْنَا عَلَى الْمَدِينَةِ قَالَ هَذِهِ طَابَةُ وَ هَذَا أُحُدٌ جَبَلٌ يُحِبُّنَا وَ نُحِبُّهُ}} (مجلسی، بحار الأنوار، ج۲۱، ص۲۴۸)؛ ابوحمید ساعدی گفت: به اتفاق حضرت رسول{{صل}} از تبوک مراجعت کردیم و هنگامی که نزدیک مدینه رسیدیم، حضرت فرمودند: این سرزمین طهارت و پاکیزگی است و این کوه احد است که ما را دوست دارد و ما هم او را دوست داریم.</ref>. و [[زندگی]] بدون [[طبیعت]] مخصوصاً آب، هوا و [[زمین]] [[پاک]] و حاصل‌خیز، مطلوب نخواهد بود<ref>{{متن حدیث|قَالَ الصَّادِقُ{{ع}}: لَا تَطِيبُ السُّكْنَى إِلَّا بِثَلَاثٍ الْهَوَاءِ الطَّيِّبِ وَ الْمَاءِ الْغَزِيرِ الْعَذْبِ وَ الْأَرْضِ الْخَوَّارَةِ}} (ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ص۳۲۰)؛ امام صادق{{ع}} فرمودند: هیچ نقطه‌ای برای سکونت جز با سه چیز مطبوع نیست: هوای خوش، آب فراوان گوارا و زمین حاصل‌خیز.</ref> و این سه مورد برای زندگی [[انسان]]، نیاز ضروری است. ازاین‌رو انسان از [[آلوده]] کردن اطراف [[چاه]] و نهری که [[مردم]] از آن استفاده می‌کنند {{متن حدیث|نَهَى [رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}] عَنِ الْبُزَاقِ فِي الْبِئْرِ الَّتِي يُشْرَبُ مِنْهَا}}<ref>ابن‌بابویه، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۱۰؛ رسول خدا{{صل}} نهی فرمودند از افکندن آب دهان در چاه آبی که مورد استفاده مردم است.</ref> و همچنین از آلوده ساختن [[خاک]] زیرِ درخت میوه‌دار منع شده است {{متن حدیث|نَهَى رَسُولُ اللَّهِ أَنْ يُتَغَوَّطَ عَلَى شَفِيرِ بِئْرِ مَاءٍ... أَوْ تَحْتَ شَجَرَةٍ مُثْمِرَةٍ}}<ref>{{متن حدیث|عَلِيّ{{ع}} قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} أَنْ يُتَغَوَّطَ عَلَى شَفِيرِ بِئْرِ مَاءٍ يُسْتَعْذَبُ مِنْهَا أَوْ شَطِّ نَهَرٍ يُسْتَعْذَبُ مِنْهُ أَوْ تَحْتَ شَجَرَةٍ مُثْمِرَةٍ}} (راوندی کاشانی، النوادر، ص۴۳)؛ حضرت علی{{ع}} فرمودند: رسول خدا{{صل}} نهی می‌کرد که افراد، کنار چاه آب آشامیدنی، یا نهر آب آشامیدنی یا زیر درخت میوه‌دار، قضای حاجت انجام دهند.</ref>. آلوده کردن [[محیط زیست]] و معابر عمومی علاوه بر [[ظلم]] به محیط زیست {{متن حدیث|الْمَاءُ لَهُ سُكَّانٌ فَلَا تُؤْذِهِمْ بِبَوْلٍ وَ لَا غَائِطٍ}}<ref>حضرت علی{{ع}} فرمودند: آب، ساکنانی دارد. پس با بول و تخلی کردن در آب، آنها را اذیت نکنید؛ ابن‌أبی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج۲، ص۱۸۷.</ref> ظلم به سایر افراد [[جامعه]] نیز محسوب می‌شود؛ زیرا همه مردم و [[مخلوقات]] از آنها استفاده می‌کنند. مراعات کردن چنین مواردی نشانه [[درک]] و [[فهم]] {{متن حدیث|مِنْ فِقْهِ الرَّجُلِ}}<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: مِنْ فِقْهِ الرَّجُلِ أَنْ يَرْتَادَ لِبَوْلِهِ وَ مِنْ فِقْهِ الرَّجُلِ أَنْ يَعْرِفَ مَوْضِعَ بُزَاقِهِ مِنَ النَّادِي}} (راوندی کاشانی، النوادر، ص۴۳)؛ رسول خدا{{صل}} فرمودند: از نشانه‌های درک و فهم انسان، این است که محل ادرار و محل انداختن آب دهان خویش را شناسایی کند و پنهان بدارد.</ref> و [[شخصیت]] هر [[انسانی]] است<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>.

برخی حیوانات برای معاش انسان [[خلق]] شده‌اند؛ ولی آزار جسمی و [[روحی]] آنها [[ممنوع]] است و نباید به هر بهانه‌ای [[اقدام]] به از بین بردن آن حیوانات کرد؛ حتی تخم پرندگانی که در لانه‌اند، به عنوان [[ذمه]] و در [[پناه]] [[الهی]] است {{متن حدیث|إِنَّ الْفَرْخَ فِي وَكْرِهَا فِي ذِمَّةِ اللَّهِ مَا لَمْ تَطِرْ}} و نمی‌توان به آنها دست‌درازی نمود. {{متن حدیث|عَنِ الْأَفْلَحِ قَالَ: سَأَلْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ{{ع}} عَنِ الْعُصْفُورِ يُفْرِخُ فِي الدَّارِ هَلْ يُؤْخَذُ فِرَاخُهُ؟ فَقَالَ: لَا إِنَّ الْفَرْخَ فِي وَكْرِهَا فِي ذِمَّةِ اللَّهِ مَا لَمْ تَطِرْ}}<ref>طوسی، تهذیب الأحکام، ج۹، ص۲۰.</ref>. افلح می‌گوید: از [[امام سجاد]]{{ع}} درباره پرنده‌ای که در [[خانه]]، لانه‌ای درست کرده و تخم‌گذاری نموده است، سؤال شد که آیا می‌شود جوجه‌های آن را برداشت. [[حضرت]] فرمودند: جوجه‌ای که در لانه است در [[پناه]] و [[ذمه]] [[خداوند]] است، مادامی که توان پرواز داشته باشد<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>.

از جمله نعمت‌هایی که [[خداوند]] در [[طبیعت]] برای [[بشر]] قرار داده است و اهمیت زیادی در [[زندگی]] وی دارد، درختان و گیاهان می‌باشد<ref>{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَكُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ}} «اوست که از آسمان برای شما آبی فرو فرستاد که آشامیدنی (شما) و گیاهی که در آن (چارپایانتان را) می‌چرانید از آن است» سوره نحل، آیه ۱۰.</ref>. [[حفظ]] و [[قطع]] نکردنِ درختان، باعث [[طولانی شدن عمر]] [[انسان]] می‌شود {{متن حدیث|مِمَّا يَزِيدُ فِي الْعُمُرِ... وَ أَنْ يُحْتَرَزَ عَنْ قَطْعِ الْأَشْجَارِ الرَّطْبَةِ}}<ref>{{متن حدیث|قَالَ عَلِيٌّ{{ع}}: إِذَا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْكَلَامُ وَ مِمَّا يَزِيدُ فِي الْعُمُرِ تَرْكُ الْأَذَى وَ تَوْقِيرُ الشُّيُوخِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ وَ أَنْ يُحْتَرَزَ عَنْ قَطْعِ الْأَشْجَارِ الرَّطْبَةِ إِلَّا عِنْدَ الضَّرُورَةِ وَ إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ وَ حِفْظُ الصِّحَّةِ}} (مجلسی، بحار الأنوار، ج۷۳، ص۳۱۹)؛ حضرت علی{{ع}} فرمودند: چون خِرَد، کامل شود، سخن کوتاه گردد. یکی از چیزهایی که عمر را می‌افزاید، آزار نکردن و احترام به سالمندان، صله رحم و دوری از بریدن درختان‌تر است، مگر در حال ضرورت و کامل وضو گرفتن و حفظ تندرستی.</ref> و در برخی موارد قطع آنان موجبات [[آتش جهنم]] را برای بشر فراهم می‌آورد {{متن حدیث|مَنْ قَطَعَ سِدْرَةً صَوَّبَ اللَّهُ رَأْسَهُ فِي النَّارِ}}<ref>رسول خدا{{صل}} فرمودند: هرکس درخت سدری را قطع کند خدا سرش را در آتش فرو می‌برد؛ مجلسی، بحار الأنوار، ج۶۳، ص۱۱۳.</ref>؛ و یکی از مصادیق [[ظلم]] محسوب می‌شود که انسان را از [[بهشت]] دور می‌کند<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>.

'''[[قطع]] درختان فقط در صورت نیاز و [[اضطرار]]''': البته علت منع از قطع برخی درختان، کمبود آنها در برخی مناطق است {{متن حدیث|إِنَّمَا يُكْرَهُ قَطْعُ السِّدْرِ بِالْبَادِيَةِ لِأَنَّهُ بِهَا قَلِيلٌ}}<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} أَنَّهُ قَالَ: مَكْرُوهٌ قَطْعُ النَّخْلِ وَ سُئِلَ عَنْ قَطْعِ الشَّجَرَةِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَالسِّدْرِ قَالَ لَا بَأْسَ بِهِ إِنَّمَا يُكْرَهُ قَطْعُ السِّدْرِ بِالْبَادِيَةِ لِأَنَّهُ بِهَا قَلِيلٌ وَ أَمَّا هَاهُنَا فَلَا يُكْرَهُ}} (کلینی، الکافی، ج۵، ص۲۶۴)؛ امام صادق{{ع}} فرمودند: قطع کردن درخت نخل، مکروه است. از ایشان درباره قطع سایر درختان سؤال شد، فرمودند: اشکالی ندارد. درباره قطع درخت سدر فرمودند: اشکالی ندارد فقط در مناطق بیابانی که پوشش درختی، کم است، مکروه است و در غیر آن مناطق، اشکالی ندارد.</ref>؛ زیرا استفاده معقول از آنها مانعی ندارد {{متن حدیث|لَا تَقْطَعُوا شَجَرَةً إِلَّا أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَيْهَا}}؛ ولی خیلی از اوقات، [[انسان]] به سببِ [[منافع]] زودگذر و شخصی، درختان را قطع می‌کند و باعث [[محرومیت]] منافع عمومی و طولانی مدت می‌شود. این امر، [[تعدی]] از [[حدود الهی]] است و علاوه بر [[ظلم]] به درختان، [[ظلم به دیگران]] نیز محسوب می‌گردد. {{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} إِذَا بَعَثَ سَرِيَّةً دَعَا بِأَمِيرِهَا فَأَجْلَسَهُ إِلَى جَنْبِهِ وَ أَجْلَسَ أَصْحَابَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ ثُمَّ قَالَ سِيرُوا بِسْمِ اللَّهِ... وَ لَا تَقْطَعُوا شَجَرَةً إِلَّا أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَيْهَا}}<ref>کلینی، الکافی، ج۵، ص۳۰.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: موقعی که جدم [[رسول خدا]]{{صل}} یک گُردان [[جنگی]] را به [[مأموریت]] می‌فرستاد، [[فرمانده]] آنان را در کنار خود و گردان را در مقابل فرمانده می‌نشانید. سپس می‌گفت: به [[نام خدا]] و با [[یاری]] [[خدا]] حرکت کنید... اشجار [[دشمن]] را قطع نکنید، مگر آنکه ناچار شوید<ref>[[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات]]</ref>.

{{مدخل‌ وابسته}}

# [[پرونده:1100574.jpg|22px]][[علی رضا آزادی|آزادی، علی رضا]]، [[ ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات (کتاب)|'''ظلم‌شناسی با تکیه بر آیات و روایات''']]

[[رده:ظلم به طبیعت ]]