پرش به محتوا

عاملان صدقات پیامبر: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته ==↵↵==' به '==')
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[عاملان صدقات پیامبر در حدیث]] - [[عاملان صدقات پیامبر در نهج البلاغه]] - [[عاملان صدقات پیامبر در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = عاملان صدقات پیامبر (پرسش)}}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[عاملان صدقات پیامبر در حدیث]] - [[عاملان صدقات پیامبر در نهج البلاغه]] - [[عاملان صدقات پیامبر در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = عاملان صدقات پیامبر (پرسش)}}


خط ۲۳: خط ۲۲:
#"عکرمة بن ابی [[جهل]]": [[رسول اکرم]]{{صل}} او را به [[سرپرستی]] [[صدقات]] [[هوازن]] گماشت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۲۸۳.</ref>.
#"عکرمة بن ابی [[جهل]]": [[رسول اکرم]]{{صل}} او را به [[سرپرستی]] [[صدقات]] [[هوازن]] گماشت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۲۸۳.</ref>.
*از دیگر عاملان [[صدقات]] می‌توان به [[زبرقان بن بدر]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۱۰۱؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۰۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۴، ص۷۷؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>، [[قیس بن عاصم]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۱۰۱؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۰۱؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>، فروة بن مَسیک<ref>محمد بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۵، ص۱۵۱۹..</ref>، [[عمروعاص]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۳۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref>، [[ولید بن عُقبه]]<ref>خیر الدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۱۲۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۵۳؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۵، ص۵۲۳.</ref>، [[عدی بن حاتم طائی]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۱۰۱؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۰۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۴، ص۷۷؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>، [[ارقم بن ابی ارقم]]<ref>خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۲۸.</ref> و [[حذیفة بن الیمان]]، اشاره کرد<ref>ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۵۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۷۱.</ref>.
*از دیگر عاملان [[صدقات]] می‌توان به [[زبرقان بن بدر]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۱۰۱؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۰۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۴، ص۷۷؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>، [[قیس بن عاصم]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۱۰۱؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۰۱؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>، فروة بن مَسیک<ref>محمد بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۵، ص۱۵۱۹..</ref>، [[عمروعاص]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۳۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref>، [[ولید بن عُقبه]]<ref>خیر الدین زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۱۲۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۵۳؛ احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۵، ص۵۲۳.</ref>، [[عدی بن حاتم طائی]]<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۱۰۱؛ عزالدین ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۰۱؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۴، ص۷۷؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>، [[ارقم بن ابی ارقم]]<ref>خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۱، ص۲۸.</ref> و [[حذیفة بن الیمان]]، اشاره کرد<ref>ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۵۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۷۱.</ref>.
*[[رسول خدا]]{{صل}} عاملان [[صدقات]] را به تمامی نواحی که [[اسلام]] در آنها راه یافته بود و به نزد قبایلی که تازه [[اسلام]] را پذیرفته بودند، می‌فرستاد. در [[منابع تاریخی]] آمده است: پس از اینکه بنی‌المصطلق [[مسلمان]] شدند، [[پیامبر]]{{صل}} [[ولید بن عقبه]] را به منظور اخذ [[زکات]]، نزد آنان اعزام کرد<ref>خیرالدین زرکلی، الاعلام، جا ص۱۲۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۵۳؛ احمدبن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۵، ص۵۲۳؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>.
* [[رسول خدا]]{{صل}} عاملان [[صدقات]] را به تمامی نواحی که [[اسلام]] در آنها راه یافته بود و به نزد قبایلی که تازه [[اسلام]] را پذیرفته بودند، می‌فرستاد. در [[منابع تاریخی]] آمده است: پس از اینکه بنی‌المصطلق [[مسلمان]] شدند، [[پیامبر]]{{صل}} [[ولید بن عقبه]] را به منظور اخذ [[زکات]]، نزد آنان اعزام کرد<ref>خیرالدین زرکلی، الاعلام، جا ص۱۲۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج۴، ص۱۵۵۳؛ احمدبن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۵، ص۵۲۳؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ص۴۹.</ref>.
*[[صدقات]] را به [[فقیران]]، [[مساکین]]، بینوایان و گروه‌هایی دیگر اختصاص داشت. در [[قرآن کریم]] به این گروه‌ها اشاره شده است{{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref> «زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجویی‌شدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راه‌ماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref>.
* [[صدقات]] را به [[فقیران]]، [[مساکین]]، بینوایان و گروه‌هایی دیگر اختصاص داشت. در [[قرآن کریم]] به این گروه‌ها اشاره شده است{{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref> «زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجویی‌شدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راه‌ماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref>.
*در برخی از موارد، عاملان [[صدقات]]، خودشان پس از جمع‌آوری [[صدقات]]، آنها را در بین افراد مستحق تقسیم می‌کردند. [[عمروعاص]] که بنا به [[نقلی]] فرستاده [[پیامبر]] نزد [[حاکمان]] عمان، جیفر و [[عبد]] از [[فرزندان]] جلندی بوده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref>، می‌گوید: "جیفر و [[عبد]] هر دو [[مسلمان]] شدند و اجازه دادند تا [[زکات]] را جمع‌آوری کنم... من [[صدقات]] و [[زکات]] را از [[توانگران]] ایشان می‌گرفتم و بین بینوایان تقسیم می‌کردم"<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۱؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۳۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۹۵.</ref>. از ابن‌عمر هم [[روایت]] شده است: "وقتی [[رسول اکرم]]{{صل}} عاملان [[صدقات]] را می‌فرستاد به آنها [[دستور]] می‌داد اموالی که از [[صدقات]] می‌گیرند بین خویشاوندانِ پرداخت‌کنندگان صرف کنند. اگر در [[خویشاوندان]] نزدیک آنها کسی پیدا نشد، در [[عشیره]] ([[قبیله]]) آنها صرف شود، سپس [[همسایگان]] [[نیازمند]] و..."<ref>محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی خیرالعباد، ج۸، ص۳۸۹؛ نورالدین هیثمی، مجمع الزوائد، ج۳، ص۸۷.</ref>.
*در برخی از موارد، عاملان [[صدقات]]، خودشان پس از جمع‌آوری [[صدقات]]، آنها را در بین افراد مستحق تقسیم می‌کردند. [[عمروعاص]] که بنا به [[نقلی]] فرستاده [[پیامبر]] نزد [[حاکمان]] عمان، جیفر و [[عبد]] از [[فرزندان]] جلندی بوده است<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref>، می‌گوید: "جیفر و [[عبد]] هر دو [[مسلمان]] شدند و اجازه دادند تا [[زکات]] را جمع‌آوری کنم... من [[صدقات]] و [[زکات]] را از [[توانگران]] ایشان می‌گرفتم و بین بینوایان تقسیم می‌کردم"<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۱؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۲، ص۳۶؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۹۵.</ref>. از ابن‌عمر هم [[روایت]] شده است: "وقتی [[رسول اکرم]]{{صل}} عاملان [[صدقات]] را می‌فرستاد به آنها [[دستور]] می‌داد اموالی که از [[صدقات]] می‌گیرند بین خویشاوندانِ پرداخت‌کنندگان صرف کنند. اگر در [[خویشاوندان]] نزدیک آنها کسی پیدا نشد، در [[عشیره]] ([[قبیله]]) آنها صرف شود، سپس [[همسایگان]] [[نیازمند]] و..."<ref>محمد بن یوسف صالحی، سبل الهدی و الرشاد فی خیرالعباد، ج۸، ص۳۸۹؛ نورالدین هیثمی، مجمع الزوائد، ج۳، ص۸۷.</ref>.
*نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که [[صدقات]] به [[خاندان پیامبر]]{{صل}} تعلق نمی‌گیرد<ref>بیهقی، السنن الکبری، ج۷، ص۳۲.</ref>؛ بنابراین [[پیامبر]]{{صل}} از [[خاندان]] خویش هیچ فردی را حتی عامل [[صدقات]]<ref>طبق آیه قرآن یکی از گروه‌های مستحق صدقات، {{متن قرآن|عَامِلِينَ عَلَيْهَا}} می‌باشند.</ref> هم قرار نداد. در برخی از [[منابع تاریخی]] آمده است: [[عبدالمطلب بن ربیعه بن حارث]] و [[فضل بن عباس]] به حضور [[رسول اکرم]]{{صل}} آمدند و از آن [[حضرت]] خواستند که ایشان را به عنوان عامل [[صدقات]] قرار دهد، تا همانند دیگر عاملانِ [[صدقات]]، آنها هم سهمی از [[صدقات]] برای خویش بردارند. [[پیامبر]]{{صل}} با این خواسته [[مخالفت]] کرد و فرمود: "[[صدقه]] بر [[محمد]] و [[آل محمد]] روا نیست"<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۱، ص۶۹۶-۶۹۷؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۹، ص۲۸۵.</ref>.
*نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که [[صدقات]] به [[خاندان پیامبر]]{{صل}} تعلق نمی‌گیرد<ref>بیهقی، السنن الکبری، ج۷، ص۳۲.</ref>؛ بنابراین [[پیامبر]]{{صل}} از [[خاندان]] خویش هیچ فردی را حتی عامل [[صدقات]]<ref>طبق آیه قرآن یکی از گروه‌های مستحق صدقات، {{متن قرآن|عَامِلِينَ عَلَيْهَا}} می‌باشند.</ref> هم قرار نداد. در برخی از [[منابع تاریخی]] آمده است: [[عبدالمطلب بن ربیعه بن حارث]] و [[فضل بن عباس]] به حضور [[رسول اکرم]]{{صل}} آمدند و از آن [[حضرت]] خواستند که ایشان را به عنوان عامل [[صدقات]] قرار دهد، تا همانند دیگر عاملانِ [[صدقات]]، آنها هم سهمی از [[صدقات]] برای خویش بردارند. [[پیامبر]]{{صل}} با این خواسته [[مخالفت]] کرد و فرمود: "[[صدقه]] بر [[محمد]] و [[آل محمد]] روا نیست"<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۱، ص۶۹۶-۶۹۷؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و امتاع، ج۹، ص۲۸۵.</ref>.
*[[علامه عسکری]] در این باره می‌نویسد: "[[پیامبر]]{{صل}} [[راضی]] نشد که اولادِ مُطَلّب که [[صدقه]] بر آنها [[حرام]] بود، متولّی امر [[صدقات]] شوند... از همین جا خطای کسانی که [[گمان]] کرده‌اند، [[پیامبر]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به [[یمن]] فرستاد تا [[صدقات]] را اخذ کند، آشکار می‌شود<ref>سید مرتضی عسکری، معالم المدرستین، ج۲، ص۱۷۱ به بعد.</ref>. اگر بپذیریم که [[رسول اکرم]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به عنوان عاملِ [[صدقات]] به جایی اعزام کرده است، باید بگوییم آن [[حضرت]] به واسطه این [[مسئولیت]] نمی‌توانسته است سهمی از [[صدقات]] برای خویش بردارد<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[عاملان صدقات پیامبر (مقاله)|عاملان صدقات پیامبر]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۵۸-۶۰.</ref>.
* [[علامه عسکری]] در این باره می‌نویسد: "[[پیامبر]]{{صل}} [[راضی]] نشد که اولادِ مُطَلّب که [[صدقه]] بر آنها [[حرام]] بود، متولّی امر [[صدقات]] شوند... از همین جا خطای کسانی که [[گمان]] کرده‌اند، [[پیامبر]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به [[یمن]] فرستاد تا [[صدقات]] را اخذ کند، آشکار می‌شود<ref>سید مرتضی عسکری، معالم المدرستین، ج۲، ص۱۷۱ به بعد.</ref>. اگر بپذیریم که [[رسول اکرم]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به عنوان عاملِ [[صدقات]] به جایی اعزام کرده است، باید بگوییم آن [[حضرت]] به واسطه این [[مسئولیت]] نمی‌توانسته است سهمی از [[صدقات]] برای خویش بردارد<ref>[[یدالله حاجی‌زاده|حاجی‌زاده، یدالله]]، [[عاملان صدقات پیامبر (مقاله)|عاملان صدقات پیامبر]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص:۵۸-۶۰.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
خط ۳۷: خط ۳۶:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:عاملان صدقات پیامبر]]
[[رده:عاملان صدقات پیامبر]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش